Είναι ειδικός στο να αναπτύσσει αλγόριθμους που χρησιμοποιούνται για τον προγραμματισμό της λειτουργίας συστημάτων και αγορών ηλεκτρισμού.
Διαθέτοντας μεγάλη εμπειρία στην έρευνα συστημάτων και οικονομικών της ενέργειας απέσπασε πρόσφατα το επιστημονικό βραβείο του Ιδρύματος Μποδοσάκη, στον τομέα των Εφαρμοσμένων Επιστημών και επιχειρεί μια εκτίμηση της ενεργειακής πραγματικότητας
Με τη Ρωσία να κλείνει από σήμερα τη στρόφιγγα του αγωγού Nord Stream 1, με πρόσχημα τις εργασίες συντήρησης, ο Καθηγητής του ΕΜΠ Αντώνης Παπαβασιλείου δεν μπορεί να κάνει καμία πρόβλεψη για τις τιμές ενέργειας στο επόμενο χρονικό διάστημα. Διευκρινίζει ότι οι πανευρωπαϊκές δημοπρασίες ηλεκτρισμού είναι δημοπρασίες ενιαίας τιμής, δηλαδή η πιο ακριβή μονάδα που παράγει ενέργεια είναι και αυτή που ορίζει την τιμή εκκαθάρισης.
«Στην Ελλάδα και σε πολλές άλλες χώρες η οριακή τεχνολογία είναι το φυσικό αέριο, οπότε αύξηση στις τιμές φυσικού αερίου συνεπάγεται αύξηση στις τιμές ηλεκτρισμού», λέει παρουσιάζοντας ένα πολύ ενδιαφέρον παράδειγμα του πόσο απρόβλεπτες είναι οι τιμές ενέργειας: «Λόγω κατάρρευσης της ζήτησης κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τα futures πετρελαίου στις 20 Απριλίου του 2020 έγιναν αρνητικά. Με απλά λόγια, αν ήθελες να αγοράσεις πετρέλαιο, αντί να πληρώσεις, σε πλήρωναν λόγω αδυναμίας αποθήκευσης. Ας σκεφτούμε πόσο άλλαξαν τα πράγματα μέσα σε 24 μήνες, όπου οι τιμές υπερπολλαπλασιάστηκαν σε σχέση με τις προγενέστερες "φυσιολογικές" τιμές τους! Σίγουρα όμως, οι τιμές ενέργειας, κυρίως η τιμή του φυσικού αερίου και άρα σε κάποιο βαθμό του ηλεκτρισμού, θα καθοριστούν σημαντικά από τις αποφάσεις της Ρωσίας».
Σύμφωνα με τον καθηγητή, η Ρωσία, από άποψης οικονομικής θεωρίας, κατέχει δεσπόζουσα θέση στην αγορά φυσικού αερίου. Αυτό σημαίνει ότι η παρακράτηση φυσικού αερίου, αν και την οδηγεί σε χαμηλότερους όγκους πωλήσεων, λόγω αύξησης της τιμής του, μπορεί να της επιφέρει υψηλότερη κερδοφορία. «Στην παρούσα συγκυρία τέτοιες αποφάσεις δε λαμβάνονται με μοναδικό γνώμονα το οικονομικό κέρδος. Υπάρχει και γεωπολιτική διάσταση που κάνει οποιαδήποτε πρόβλεψη ακόμη πιο επισφαλή», τονίζει, προσθέτοντας πως στις παρούσες έκτακτες συνθήκες έχει από κοινού συμφωνηθεί να διατηρηθούν κάποια επιπλέον αποθέματα λιγνίτη με μειωμένη χρήση την άνοιξη ώστε να καλυφθεί και η αυξημένη ζήτηση του καλοκαιριού.
«Έχω επίσης αντιληφθεί από το toolbox της Κομισιόν και από δηλώσεις ρυθμιστικών αρχών ότι η πρόθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι να αντισταθμίσει τη δεσπόζουσα θέση της Ρωσίας στην αγορά φυσικού αερίου με συντονισμό της ζήτησης φυσικού αερίου σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Αν και κάθε Κράτος Μέλος από μόνο του έχει μειωμένη ισχύ στην αγορά, μια συντονισμένη πανευρωπαϊκή στρατηγική μπορεί να αλλάξει ενδεχομένως τους συσχετισμούς».
Με βαρύ βιογραφικό στην επιχειρησιακή έρευνα
Ο κ. Αντώνης Παπαβασιλείου είναι ο επιστήμονας που εισήγαγε στο λεξιλόγιό μας την επιχειρησιακή έρευνα και που βραβεύτηκε πρόσφατα για τη συνεισφορά του στο ερευνητικό πεδίο συστημάτων και αγορών ενέργειας με το επιστημονικό βραβείο του Ιδρύματος Μποδοσάκη, στον τομέα των Εφαρμοσμένων Επιστημών/Τεχνολογίας. Ο κ. Αντώνης Παπαβασιλείου, προηγουμένως κάτοχος της έδρας Engie στο Université Catholique de Louvain, έχοντας βραβεία, διακρίσεις και πλήθος δημοσιεύσεων σε κορυφαία επιστημονικά περιοδικά, άφησε πίσω του τη θέση αναπληρωτή καθηγητή στο Βέλγιο και γύρισε στην αρχή το ακαδημαϊκό του ρολόι ως επίκουρος καθηγητής, αφήνοντας ένα εξαιρετικά δοτικό περιβάλλον με πολύ βαριά παράδοση σε θέματα επιχειρησιακής έρευνας και οικονομικών της ενέργειας.
Έφερε όμως στις αποσκευές του, ως μοναδικός Principal Investigator (και όχι consortium), ένα Starting Grant από το ERC (European Research Council), από τα πλέον ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα στην Ευρώπη (που ακολουθούν τον ερευνητή σε όποιο ακαδημαϊκό ίδρυμα και αν εργάζεται), τα οποία θα «τρέξει» πλέον από τη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, από όπου αποφοίτησε πριν από 15 χρόνια.
Ο ίδιος εξηγεί πως η επιχειρησιακή έρευνα είναι ένας κλάδος των εφαρμοσμένων επιστημών ο οποίος εστιάζει στην ανάπτυξη προτύπων και αλγορίθμων για τη λήψη αποφάσεων σε σύνθετα συστήματα. Αναπτύχθηκε κατά το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο για τον προγραμματισμό του ανεφοδιασμού πολεμικών πλοίων και βρήκε εφαρμογή σε εποχές ειρήνης σε ένα τεράστιο εύρος καθημερινών δραστηριοτήτων, όπως είναι ο προγραμματισμός πληρωμάτων αεροπορικών εταιρειών, ο προγραμματισμός αθλητικών αναμετρήσεων και ο προγραμματισμός εξεταστικών περιόδων στα πανεπιστήμια, ο προσδιορισμός διαδρομών στο GPS μας, κ.ά.
«Ειδικότερα στον χώρο της ενέργειας, οι αλγόριθμοι της επιχειρησιακής έρευνας χρησιμοποιούνται καθημερινά στο εθνικό κέντρο ελέγχου για τον προγραμματισμό των γεννητριών που θα παράγουν ηλεκτρισμό. Η επιχειρησιακή έρευνα θέτει επίσης μαθηματικά θεμέλια για την κατανόηση οικονομικών μοντέλων, άρα είναι στενά συνυφασμένη με την ποσοτική ανάλυση ενεργειακών πολιτικών και τον σχεδιασμό αγορών ηλεκτρικής ενέργειας. Πέραν των εφαρμογών στον ηλεκτρισμό, η χώρα μας έχει και άλλες «βαριές» βιομηχανίες όπως η φαρμακευτική και τα ναυτιλιακά, πεδία στα οποία η επιχειρησιακή έρευνα έχει αποδειχθεί σημαντικό εργαλείο», προσθέτει.
Κάθε κρίση και μια ευκαιρία;
Ο Καθηγητής θεωρεί ότι η ενεργειακή κρίση ενισχύει τη θέση ότι η μετάβαση προς την αειφόρο ανάπτυξη περνάει μέσα από τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε πολύ μεγάλη κλίμακα. Αυτό εξασφαλίζει ένα ορισμένο επίπεδο ενεργειακής ανεξαρτησίας για την Ευρώπη, αλλά μας θέτει και σε μια τροχιά ως κοινωνία ώστε να διατηρήσουμε την οικονομία μας λειτουργική χωρίς να εξαντλήσουμε φυσικούς πόρους και χωρίς να οδηγηθούμε σε αδιέξοδα λόγω κλιματικής κρίσης.
«Η ενεργειακή κρίση που βιώνουμε καθοδηγείται από δύο βασικούς παράγοντες. Ο πρώτος είναι η απότομη αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης ενεργειακών πόρων ως αποτέλεσμα της ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας από την πανδημία και ο δεύτερος είναι η αναταραχή στη ροή Ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Και οι δύο αυτοί παράγοντες είναι τρομερά απρόβλεπτοι. Έχω παραιτηθεί από το να προσπαθώ να προβλέψω αν η επόμενη παραλλαγή θα είναι αρκετά σοβαρή ώστε να οδηγήσει σε lockdown και για πόσο διάστημα. Παρομοίως, το πόσο θα κρατήσει ο πόλεμος, σε ποια γεωγραφική κλίμακα, και τι στάση θα κρατήσει η Ρωσία προς τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά και ο υπόλοιπος κόσμος προς τη Ρωσία είναι επίσης ιδιαιτέρως απρόβλεπτα», τονίζει ο ίδιος.
Για τον κ. Παπαβασιλείου μια ιδιαιτέρως αισιόδοξη συνέπεια της πρόσφατης ενεργειακής κρίσης είναι το γεγονός ότι η Ευρώπη δεσμεύτηκε ακόμη βαθύτερα για επιτάχυνση των ήδη φιλόδοξων στόχων που έχει θέσει όσον αφορά την εξοικονόμηση ενέργειας, τη διείσδυση των ΑΠΕ, και τη διασύνδεση των ηλεκτρικών συστημάτων με τα συστήματα θέρμανσης και υδρογόνου μέσω της οδηγίας REPowerEU, που θέτει ως στόχο την εγκατάσταση ονομαστικής ισχύος περί τα 1000 GW αιολικής και ηλιακής ενέργειας έως το 2030. Ο στόχος είναι συνεπώς ο διπλασιασμός της παρούσας διείσδυσης ξεπερνώντας το 1/3 της ονομαστικής ισχύος της Ευρωπαϊκής ηπείρου.
«Επειδή το 2030 σε χρόνους ενεργειακών αποφάσεων, όπου τα έργα υποδομών είναι πολυετή και ιδιαιτέρως απαιτητικά σε κεφάλαιο, είναι αύριο, επιταχύνονται και προσπάθειες για σύζευξη των συστημάτων ηλεκτρισμού με τις μεταφορές, τη θέρμανση και το υδρογόνο. Αυτές οι εξελίξεις θα είναι καταλύτες για την επιτάχυνση της ένταξης των ΑΠΕ, γιατί οι ΑΠΕ είναι εγγενώς αβέβαιες και σε μεγάλο βαθμό έξω από τον ανθρώπινο έλεγχο. Δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν θα φυσάει αύριο ή αν θα έχει ηλιοφάνεια και φυσικά δεν περνάει από το χέρι μας. Αλλά προκειμένου να μην έχουμε blackouts, η παραγωγή και η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να εξισορροπούνται ανά πάσα στιγμή. Οι ΑΠΕ συνεπώς επωφελούνται από αυτούς τους γειτονικούς ενεργειακούς τομείς ως έμμεσες μορφές αποθήκευσης. Για παράδειγμα, φορτίζω το ηλεκτρικό μου αυτοκίνητο όταν έχει περίσσεια ηλιοφάνειας και διακόπτω τη φόρτιση στην αντίθετη περίπτωση», περιγράφει ο ίδιος συμπληρώνοντας πως η ΕΕ έχει ακολουθήσει σταθερή και πρωτοποριακή πολιτική στην υλοποίηση φιλόδοξων στόχων ένταξης ΑΠΕ, οπότε ο ίδιος ερμηνεύει τους στόχους της οδηγίας REPowerEU ως μια σημαντική δέσμευση.
Γιατί η Ελλάδα δεν προχωρά γρήγορα τη μετάβαση σε ΑΠΕ;
Σύμφωνα τον Καθηγητή Παπαβασιλείου αν και στο χώρο του ηλεκτρισμού η διείσδυση των ΑΠΕ υπολείπεται σε κάποιο βαθμό σε σχέση με τους στόχους, υπάρχει μια συνεχής και σταθερή πρόοδος. Ο ίδιος θεωρεί ότι η επιβράδυνση της ανοδικής πορείας που παρατηρήθηκε κατά το 2013 δεν ήταν ανεξάρτητη της οικονομικής κρίσης. Η υλοποίηση ενεργειακών έργων είναι ιδιαιτέρως χρονοβόρα και απαιτητική σε κεφάλαια και η οικονομική και πολιτική σταθερότητα είναι σημαντικοί παράγοντες.
«Μια άλλη σημαντική πρόκληση είναι η διαθεσιμότητα δικτύων. Απαραίτητη συνθήκη για την ένταξη ΑΠΕ δεν είναι μόνο να βρεθεί επενδυτής που να ενδιαφέρεται να επενδύσει. Πρέπει να μπορεί και το δίκτυο να «σηκώσει» την ισχύ και συχνά τα σημεία με ευνοϊκό αιολικό και ηλιακό δυναμικό βρίσκονται μακριά από τα καταναλωτικά κέντρα. Όταν σχεδιάζαμε τα δίκτυά μας τον περασμένο αιώνα δεν τα είχαμε «στρώσει» προβλέποντας ότι στο μέλλον θα χρησιμοποιούμε τόσες ΑΠΕ, άρα συχνά δεν υπάρχει καν δίκτυο εκεί που θέλουμε να κατασκευάσουμε αιολικά ή ηλιακά πάρκα, ή είναι αδύναμο, οπότε η επέκταση του υπάρχοντος δικτύου και η θέσπιση κατάλληλων κανόνων τιμολόγησης για πρόσβαση σε αυτό το δίκτυο θα είναι νευραλγικής σημασίας για την επιτυχή ένταξη ΑΠΕ στη χώρα μας στο μέλλον», εξηγεί ο Έλληνας ειδικός.
unsplash
Σύμφωνα με τον ίδιο, παρομοίως, στο μέλλον θα υποστούν πιέσεις και τα δίκτυα διανομής. Για παράδειγμα, βάζουμε ηλεκτρικά αυτοκίνητα στο σύστημά μας, το οποίο είναι εξαιρετικό, γιατί λειτουργούν σαν μπαταρίες και μπορούμε να υποκαταστήσουμε τη βενζίνη και το πετρέλαιο με άνεμο και ήλιο στις μεταφορές, αλλά αν τα φορτίζουμε όλοι ταυτόχρονα, τότε η υπάρχουσα υποδομή δικτύων δε θα το αντέξει, οπότε ή θα την επεκτείνουμε, ή θα πρέπει να αυτοματοποιήσουμε την ευφυή διαχείριση των διεσπαρμένων αυτών πόρων με ευφυή πρωτόκολλα / αλγορίθμους.
Αυτό είναι κάτι στο οποίο επικεντρώνει ενεργά η ερευνητική του ομάδα στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού προγράμματος ICEBERG, στην ενσωμάτωση συστημάτων διανομής στις λειτουργίες συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας και στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας. «Το όραμα του ICEBERG είναι να καταρρίψει τα σημερινά εμπόδια στην ένταξη των ΑΠΕ, ενεργοποιώντας την αναξιοποίητη ευελιξία που υπάρχει σε όλα τα επίπεδα του δικτύου. Αυτό θα επιτρέψει την επίτευξη φιλόδοξων στόχων βιωσιμότητας με αποδεκτές αναβαθμίσεις υποδομών και χωρίς καμία υποβάθμιση στην ποιότητα των υπηρεσιών ηλεκτρικής ενέργειας, την οποία απολαμβάνουν σήμερα οι καταναλωτές», καταλήγει ο διαπρεπής επιστήμονας.
from Dnews: Τελευταία νέα και ειδήσεις https://ift.tt/cJpq3u9
via IFTTT