Το ρήγμα της Αταλάντης, είναι ένα κανονικό γεωλογικό ρήγμα, Α-Δ περίπου διεύθυνσης και κλίσης προς τα βόρεια - βορειοανατολικά, μήκους 33 χιλιομέτρων στην περιοχή της Αταλάντης Φθιώτιδας. Περνάει από τη νότια πλευρά της κωμόπολης, στους πρόποδες του όρους Χλωμό. Το ρήγμα ήταν η αιτία των σεισμικών διαρρήξεων του Απριλίου του 1894.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΑ: Το ρήγμα είναι τμήμα μιας ευρύτερης ρηξιγενούς ζώνης. Αρχίζει από το λεγόμενο ρέμα Καραγκιόζη, συνεχίζει προς Ασπρόρεμα [Κυπαρίσσι], και φτάνει στην περιοχή της Λάρυμνας. Το συνολικό μήκος του είναι 33 περίπυ χλμ. Το ρήγμα υποδιαιρείται σε πέντε επιμέρους τμήματα: Της Αταλάντης, του Κυπαρισσίου, της Τραγάνας, του Μαρτίνου και της Λάρυμνας. Η συνολική αυτή ρηξιγενής ζώνη, όταν ενεργοποιηθεί στο συνολικό της μήκος, μπορεί να δώσει σεισμούς έως και 7 βαθμών ρίχτερ [αναλόγου, δηλαδή, μεγέθους με το μεγάλο σεισμό του 1894], όμως, εάν τα επιμέρους τμήματά της ενεργοποιηθούν ανεξάρτητα, εκτιμάται ότι παράγουν σεισμούς μεταξύ 5,5-6,6 βαθμών. Στην περιοχή του ρήγματος αυτού, όπως και σε άλλα ρήγματα, οι ποταμοί αναγκάζονται να προσαρμόσουν τη ροή τους στις απότομες, κατακόρυφες μεταβολές του εδάφους. Έτσι, Ανατολικά από το Ασπρόρεμα τρία ρέματα «αναγκάστηκαν» να στραφούν προς τα αριστερά, επειδή η ροή προς τη θάλασσα εμποδίστηκε τις τελευταίες χιλιετίες, λόγω της ανάπτυξης του ρήγματος. Στη Μαλεσίνα, επίσης, δεν υπάρχει ομοιογενής ροή προς τη θάλασσα, αλλά τα νερά ακολουθούν δύο γενικές κατευθύνσεις προς τα ανατολικά και προς τα δυτικά, αντίστοιχα. Αυτό οφείλεται στο ότι στην περιοχή αυτή τελειώνει το ρήγμα, δηλαδή η καταβύθιση της περιοχής είναι μικρή.
ΣΕΙΣΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Αρχαίοι ιστορικοί συγγραφείς, όπως ο Θουκιδίδης και ο Διόδωρος Σικελιώτης, ιστορούν για ένα μεγάλο σεισμό το καλοκαίρι του 426 π.Χ., με φοβερά αποτελέσματα, όπως η καταστροφή της πρωτεύουσας της Οπουντίας Λοκρίδας. Ο σεισμός είχε επίκεντρο το Μαλιακό κόλπο, προς το Κηναίον ακρωτήριο της Εύβοιας [Λιχάδα]. Οι περιγραφές, κυρίως, από το Θουκυδίδη, που ήταν σύγχρονος του σεισμού, του Διόδωρου, αλλά και του Στράβωνα, μιλούν για τεράστιες καταστροφές, όπως μεγάλες εδαφικές μεταβολές, τσουνάμι στην πεδιάδα της Αταλάντης [Καλλίαρο Πεδίον] και 3.000 νεκρούς. Οι ίδιοι συγγραφείς αναφέρουν έναν ακόμη τρομερό σεισμό, τριάντα χρόνια μετά τον πρώτο μεγάλο [396 π.Χ.]. Οι αρχαιολόγοι πιθανολογούν ότι οι δύο αυτοί σεισμοί ήταν η αιτία καταστροφής των περισσοτέρων αρχαίων πόλεων της περιοχής. Ένας ακόμη σεισμός στην περιοχή συνέβη το 106 π.Χ. Αυτός ο σεισμός θεωρείται ότι ήταν η αιτία ριζικής καταστροφής της αρχαίας πόλης του Οπούντα. Σημειώθηκε επί αυτοκράτορα Τραϊανού, ο οποίος φρόντισε για την ανακούφιση των σεισμοπαθών. Ακολούθησαν πολλές ακόμη σεισμικές δονήσεις, με κυριότερο αυτον της άνοιξης του 551 μ.Χ., οπότε και καταστράφηκαν τα τείχη των Θερμοπυλών, ενώ εξαιτίας αποκοπής του εδάφους δημιουργήθηκε το Αταλαντονήσι, που ως τότε ήταν χερσόνησος. Οι υπόλοιποι σεισμοί με τα επίκεντρά τους ήταν: το 1544 με επίκεντρο τη Λαμία, το 1740 και το 1758 με επίκεντρο το Μαλιακό κόλπο και τέλος του 1870 με επίκεντρο πιο Δυτικά, στην Αράχωβα. Ο μεγαλύτερος, όμως, και πιο γνωστός σεισμός της Λοκρίδας παραμένει αυτός του 1894, εξαιτίας των πολλών θυμάτων, των εκτεταμένων καταστροφών και, κυρίως, λόγω των εντυπωσιακών γεωλογικών και γεωμορφολογικών φαινόμενων που ακολούθησαν.
ΣΕΙΣΜΟΙ ΤΟΥ 1894: Το 1894 σημειώθηκαν δύο ισχυροί σεισμοί. Ο πρώτος στις 20 Απριλίου, με επίκεντρο τη Μαλεσίνα, και ο δεύτερος τις 27 Απριλίου, με επίκεντρο την Αταλάντη [περιοχή προς Α. Κων/νο].
Το Ρήγμα Αταλάντης
Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα
ΘΕΜΑ:
ΕΚΤΟΣ ΛΑΜΙΑΣ