Σε μια εποχή όπου τα λόγια ήταν πιο βαριά από τα όπλα και η τιμή ξεπερνούσε τη δόξα, έστεκε ακλόνητος ένας άνδρας. Ο Αίας ο Λοκρός, γνωστός και ως Μικρός Αίας, υπήρξε ένας από τους πιο σεμνούς – μα και πιο επικίνδυνους – ήρωες του Τρωικού Πολέμου. Πολεμιστής από τη Λοκρίδα, στέρεος σαν τα βράχια του Ευβοϊκού και σιωπηλός σαν τη σκιά που φέρνει τον όλεθρο.
Ο Αίαντας της Λοκρίδας
Ο Αίας καταγόταν από την Οπουντία Λοκρίδα και ήταν γιος του Οϊλέα, βασιλιά της περιοχής. Η παράδοση τον ξεχωρίζει από τον Αίαντα τον Τελαμώνιο, τον «Μεγάλο» Αίαντα από τη Σαλαμίνα, κυρίως λόγω του ύψους και της σωματικής διάπλασης. Ο Αίας ο Λοκρός ήταν μικρότερος στο παράστημα, αλλά διέθετε ασύγκριτη ταχύτητα και επιδεξιότητα στο πεδίο της μάχης.
Ο Όμηρος, στην Ιλιάδα, τον αποκαλεί "ταχύπους" και τον παρουσιάζει ως ηγεμόνα των Λοκρών που έφτασαν στην Τροία με σαράντα πλοία. Οι πολεμικές του ικανότητες ήταν εστιασμένες περισσότερο στη ρίψη του ακοντίου παρά στην ασπίδα σώμα με σώμα. Ήταν ένα βέλος στη σιωπή, μια αστραπή ανάμεσα στις βροντές των ηρώων.
Η σκιά του στην Τροία
Ο Αίας έλαβε μέρος σε πολλές μάχες δίπλα στους πιο ένδοξους ήρωες των Αχαιών. Ωστόσο, η υστεροφημία του σπιλώθηκε από μια σκοτεινή στιγμή μετά την άλωση της Τροίας. Σύμφωνα με μεταγενέστερες πηγές, ήταν αυτός που παρέσυρε τη Κασσάνδρα, την ιέρεια της Αθηνάς, βεβηλώνοντας τον ναό της θεάς. Αυτό θεωρήθηκε ύβρις ανείπωτη, και η Αθηνά ζήτησε την τιμωρία του.
Κατά την επιστροφή του στόλου των Αχαιών, ο Οδυσσέας ζήτησε από τους άλλους βασιλείς να μην του επιτραπεί να σωθεί. Ο Αίας βρήκε τον θάνατο στη θάλασσα, όταν τον χτύπησε η οργή των θεών με καταιγίδα, ενώ άλλες παραδόσεις αναφέρουν ότι πέθανε συντετριμμένος, ντροπιασμένος, ή ακόμα και αυτοκτόνησε.
Κληρονομιά
Ο Αίας ο Λοκρός τιμήθηκε με ηρωική λατρεία σε πολλές περιοχές, κυρίως στη Λοκρίδα και στην Εύβοια. Στην Οπουντία υπήρχε τέμενος αφιερωμένο σ’ εκείνον, ενώ η μνήμη του διασώθηκε μέσα στους αιώνες ως παράδειγμα αδάμαστης γενναιότητας αλλά και τραγικού σφάλματος.
Η μορφή του ενσαρκώνει τον Έλληνα πολεμιστή που τιμά τη γη του με την ανδρεία του, αλλά συντρίβεται από το βάρος της αλαζονείας και της ύβρεως. Ο Αίας υπήρξε ένας ήρωας χωρίς πολλά λόγια, ένας άνθρωπος της δράσης. Δεν ζητούσε δάφνες· μόνο τη νίκη.