Μέσα στην καρδιά του Δήμου Καμένων Βούρλων, λίγο δυτικά του Ρεγγινίου, στέκεται σιωπηλός ένας αρχαιολογικός θησαυρός: η αρχαία πόλη Νάρυξ ή Νάρυκα, μοναδικός κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος της περιοχής, στη θέση «Παληοκάστρα». Εκεί όπου άλλοτε χτυπούσε η καρδιά της σημαντικότερης λοκρικής πόλης — της γενέτειρας του ήρωα Αίαντα του Λοκρού.
Η πόλη των θρύλων και των θεών
Η ταύτιση της περιοχής με τη Νάρυκα επιβεβαιώθηκε το 1920, όταν ο αρχαιολόγος Ν. Παπαδάκης δημοσίευσε στο Αρχαιολογικό Δελτίο επιγραφή που εντοπίστηκε στον χώρο. Δεν πρόκειται για μια ακόμη υπόθεση· εδώ βρισκόταν η μόνη λοκρική πόλη με επιβεβαιωμένη θέση, ένα κέντρο πολιτισμού και ιστορίας των Λοκρών, του πανάρχαιου ελληνικού φύλου που ζούσε στην κεντρική Ελλάδα.
Οι Λοκροί χωρίζονταν σε δύο γεωγραφικά τμήματα, σύμφωνα με τον Στράβωνα: στα δυτικά οι Οζόλες Λοκροί (στους σημερινούς νομούς Φωκίδας και Αιτωλοακαρνανίας) και στα ανατολικά οι Λοκροί της Εώας Λοκρίδας, στην περιοχή της σημερινής Φθιώτιδας. Οι τελευταίοι χωρίζονταν σε Οπούντιους και Επικνημίδιους, αλλά μοιράζονταν κοινή εθνική συνείδηση και πρωτεύουσα τον Οπούντα.
Ο Αίας ο Λοκρός: ο ήρωας που έγινε θρύλος
Κεντρική μορφή της λοκρικής ταυτότητας ήταν ο Αίας ο Λοκρός, γιος του Οιλέα, που πολέμησε ηρωικά στην Τροία. Μετά την άλωση της πόλης, όμως, ο Αίας βεβήλωσε τον ναό της Αθηνάς ατιμάζοντας την ιέρεια Κασσάνδρα, προκαλώντας την οργή των θεών. Κατά την επιστροφή του, κοντά στην Εύβοια, σώθηκε προσωρινά σε έναν βράχο, όμως η αλαζονική του δήλωση ότι θα σωθεί παρά τη θέληση των θεών, έφερε την οργή του Ποσειδώνα. Με την τρίαινά του, ο θεός της θάλασσας συνέτριψε τον βράχο, παρασύροντας τον ήρωα στα βάθη της θάλασσας.
Η θεά Αθηνά, βαθιά προσβεβλημένη, τιμώρησε όχι μόνο τον Αίαντα αλλά και ολόκληρο τον λαό των Λοκρών. Για χίλια χρόνια, ήταν υποχρεωμένοι να στέλνουν παρθένες από ευγενείς οικογένειες στον ναό της στην Τροία, για να υπηρετούν ως δούλες, εξιλεώνοντας έτσι την ασέβεια του ήρωά τους.
Η αιώνια παρουσία του Αίαντα
Παρά τα όσα ακολούθησαν, ο Αίας δεν έπαψε ποτέ να λατρεύεται ως εθνικός ήρωας. Οι Λοκροί άφηναν πάντα μία θέση κενή στη φάλαγγά τους, πιστεύοντας πως ο Αίας πολεμούσε δίπλα τους, ακόμη και μετά θάνατον. Η μνήμη του τιμούνταν με τη γιορτή των Αιάντειων, ενώ απεικονιζόταν συχνά στα νομίσματά τους ως αλύγιστος, περήφανος πολεμιστής.
Από την αρχαιότητα μέχρι τους Βυζαντινούς χρόνους
Η σημασία της περιοχής δεν σταμάτησε στην αρχαιότητα. Στην τοποθεσία «Παληοκάστρα» σώζεται ψηφιδωτό δάπεδο από Βυζαντινό ναό, σημάδι ότι η Νάρυξ συνέχισε να κατοικείται και να ακμάζει στους μεταγενέστερους αιώνες.
Πλούσιοι σε ιστορία είναι και οι φυσικοί της πόροι. Ο αρχαίος ποταμός Βοάγριος ή Μάνης, που αναφέρει ο Στράβων, γεννιόταν από το όρος Κνημίς και χυνόταν στον Ευβοϊκό κόλπο, μεταξύ των πόλεων Σκάρφεια και Θρόνιο. Εκεί κοντά απλωνόταν η Νίκαια και η Ηράκλεια, με το βουνό Οίτη να υψώνεται επιβλητικό. Μικρότερος ποταμός ήταν ο Πλατάνιος, επίσης σημαντικός για την ευρύτερη περιοχή.
Σήμερα, η Νάρυξ περιμένει να ξαναμιλήσει
Ο αρχαιολογικός χώρος της Νάρυκας στο Ρεγγίνι παραμένει σχετικά άγνωστος στο ευρύ κοινό, παρότι φέρει το βάρος μιας πολυσήμαντης ιστορίας. Είναι καιρός ο Δήμος Καμένων Βούρλων και η Πολιτεία να επενδύσουν στην προβολή και ανάδειξή του, ώστε αυτός ο τόπος — γενέτειρα ηρώων και φορέας παράδοσης — να πάρει τη θέση που του αξίζει στον χάρτη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.