Σε αντίθεση με τη γνωστότερη Αντίκυρα της αρχαίας Φωκίδας –τη σημερινή βοιωτική πόλη στις ακτές του Κορινθιακού Κόλπου– υπήρχε μια δεύτερη, λιγότερο προβεβλημένη αλλά ιστορικά σημαντική Αντίκυρα ή Αντικύρα, η οποία ανήκε στον κόσμο της νότιας αρχαίας Θεσσαλίας, στο βασίλειο των Οιταίων. Η ύπαρξή της αποδεικνύει τη γεωγραφική πολυπλοκότητα και τις πολιτισμικές επικαλύψεις του αρχαίου ελληνικού χώρου.
Γεωγραφική Θέση και Πολιτική Ταυτότητα
Η θεσσαλική Αντίκυρα, που απαντάται επίσης στις αρχαίες πηγές ως Αντίκιρρα, Ἀντίκυρρα ή Ἀντίκυραι, όπως την αποκαλούσαν ο Πτολεμαίος και ο Στέφανος ο Βυζάντιος, βρισκόταν στις όχθες του ποταμού Σπερχειού, κοντά στη σημερινή του εκβολή στον Μαλιακό κόλπο. Αν και γεωγραφικά υπάγεται σήμερα στη Στερεά Ελλάδα (Νομός Φθιώτιδας), κατά την αρχαιότητα θεωρούνταν κομμάτι της Θεσσαλίας – μιας περιοχής με έντονη πολυπλοκότητα στα όρια και τους λαούς της. Η Αντίκυρα των Μαλιέων –όπως ονομαζόταν για να διακρίνεται από τη φωκική ομώνυμη– υπαγόταν στους Οιταίους, φύλο που κατοικούσε στην περιοχή των πρόποδων της Οίτης.
Η Πόλη και τα Μυστικά της
Η ακριβής τοποθεσία της πόλης παραμένει αβέβαιη. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές δεν έχουν εντοπίσει σαφή ερείπια, πιθανότατα λόγω των προσχώσεων του Σπερχειού που κάλυψαν την αρχαία τοποθεσία με τον καιρό. Το Barrington Atlas of the Greek and Roman World, ένας από τους εγκυρότερους άτλαντες του αρχαίου κόσμου, ταυτίζει τη θέση της Αντίκυρας με κάποια αβεβαιότητα με τη σημερινή Κωσταλέξη, χωριό της Δημοτικής Ενότητας Λαμιέων.
Η Ιστορική Σκιά του Εφιάλτη
Η θεσσαλική Αντίκυρα δεν συνδέεται μόνο με το γεωγραφικό και πολιτικό μωσαϊκό της περιοχής, αλλά και με μια από τις σκοτεινότερες μορφές της ελληνικής ιστορίας: τον Εφιάλτη, τον προδότη της Μάχης των Θερμοπυλών. Σύμφωνα με την ιστορική παράδοση, οι Πυλαγόρες, εκπρόσωποι της Δελφικής Αμφικτυονίας, φέρονται να σκότωσαν τον Εφιάλτη στην Αντίκυρα των Οιταίων, όταν εκείνος επέστρεψε μετά από χρόνια από τη Θεσσαλία, όπου είχε καταφύγει. Ενδιαφέρον έχει το ότι άλλοι δύο φερόμενοι προδότες –ο Ονήτης από την Κάρυστο και ο Κορυδαλλός από την Αντίκυρα– δεν επεκήρυξαν από την Αμφικτυονία, σε αντίθεση με τον Εφιάλτη, γεγονός που αφήνει περιθώρια ερμηνείας για την αληθινή τους ενοχή ή αθωότητα.
Συμπέρασμα
Η θεσσαλική Αντίκυρα δεν ήταν απλώς μια «χαμένη πόλη». Ήταν ένας κρίκος σε μια αλυσίδα γεωπολιτικών και πολιτισμικών ζυμώσεων, που ορίζουν την ιστορική ταυτότητα της περιοχής της Οίτης και του Μαλιακού. Παρά το γεγονός ότι η θέση της παραμένει «θαμμένη» κάτω από τις προσχώσεις του χρόνου και της φύσης, η μνήμη της –ενισχυμένη από τη δραματική αφήγηση του τέλους του Εφιάλτη– συνεχίζει να συναρπάζει και να καλεί σε νέα ανασκαφικά ερωτήματα.
Ένα αίνιγμα της γης των Οιταίων, η Αντίκυρα της Θεσσαλίας μάς θυμίζει πως η Ιστορία δεν είναι μόνο ό,τι διασώθηκε — αλλά και ό,τι χάθηκε και αναζητάται ακόμη.