Όταν η Αμφικτυονία σήκωσε το δάχτυλο της Δίκης εναντίον του μεγαλύτερου προδότη της ιστορίας
Στην αυγή της ελληνικής ιστορίας, όταν οι πόλεις-κράτη λειτουργούσαν ως ανεξάρτητα έθνη, υπήρχε μια πανελλήνια δομή που θύμιζε βουλή των εθνών: η Δελφική Αμφικτυονία. Εκεί, συγκεντρώνονταν αντιπρόσωποι από διάφορες πόλεις για να συζητήσουν, να αποφασίσουν, αλλά και – σε κρίσιμες στιγμές – να αποδώσουν δίκαιο εθνικό.
Οι Πυλαγόρες ήταν οι εξουσιοδοτημένοι πολίτες που εκπροσωπούσαν την πόλη τους στη σύνοδο αυτή, που ονομαζόταν Πυλαία. Η κάθε πόλη έστελνε τρεις Πυλαγόρες, οι οποίοι μαζί με τους Ιερομνήμονες (ή "συνέδρους") συναποτελούσαν το Αμφικτυονικό Συνέδριο. Ο ρόλος τους δεν ήταν απλά τυπικός ή θρησκευτικός – ήταν κυρίως πολιτικός και ηθικός. Ο Πυλαγόρας ήταν η φωνή του δήμου του, ο υπερασπιστής του συμφέροντος της πόλης του απέναντι στις άλλες.
Όμως, πέρα από διαβουλεύσεις και ψήφισμα για ιερά ζητήματα, οι Πυλαγόρες κατέθεταν και εθνικές καταδίκες. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα: η επικύρηξη του Εφιάλτη.
Ο Εφιάλτης του Ευρυδήμου, γνωστός αιώνες τώρα ως το σύμβολο της προδοσίας, υπέδειξε στον περσικό στρατό το μυστικό πέρασμα στις Θερμοπύλες, οδηγώντας στον κυκλωτικό θάνατο του Λεωνίδα και των 300. Μετά την ήττα των Περσών, ο Εφιάλτης κατέφυγε στη Θεσσαλία, αλλά η φήμη του δεν τον προστάτεψε. Ο Ηρόδοτος καταγράφει πως οι Πυλαγόρες του Αμφικτυονικού Συνεδρίου τον επικήρυξαν επίσημα με χρηματική αμοιβή. Δεν ήταν μόνο προδότης της Σπάρτης, αλλά προδότης του Πανελληνισμού. Και η ποινή δεν ήταν μόνο ηθική – ήταν έμπρακτη.
Αυτή η πράξη των Πυλαγόρων αποτελεί ίσως το πρώτο καταγεγραμμένο “ένταλμα σύλληψης” με πανελλήνια ισχύ, δείγμα ότι στην αρχαία Ελλάδα, η ενότητα και η δικαιοσύνη μπορούσαν να ξεπεράσουν τα τοπικά σύνορα.
Τι μας διδάσκει η ιστορία;
Οι Πυλαγόρες δεν ήταν απλοί γραφειοκράτες. Ήταν οι πρώτοι θεματοφύλακες της κοινής συνείδησης. Και η πράξη τους, να στραφούν ενωμένοι ενάντια στην προδοσία, δείχνει πως σε κρίσιμες στιγμές, ο ελληνισμός μπορούσε να ενωθεί όχι απλώς για τη μάχη, αλλά και για την απονομή Δικαιοσύνης.