Είναι αόρατοι, άμισθοι και αναλώσιμοι. Αυτοί είναι οι άτυποι φροντιστές.
Καθώς η κυβέρνηση φέρνει μια… ακόμα ευλογία στο κόσμο της εργασίας δίνοντάς του τη… δυνατότητα να εργάζεται απνευστί ακόμα και για παραπάνω από τη μισή του ημέρα, η συζήτηση για το 13ωρο έχει φουντώσει. Σε αυτή ωστόσο δεν συνυπολογίζονται τα εκατομμύρια των πολιτών που «εργάζονται» ήδη διπλοβάρδια και μάλιστα αμισθί. Είναι όλοι εκείνοι οι συγγενείς που φροντίζουν παιδιά, ασθενείς, γέροντες σηκώνοντας στους ώμους τους όχι μονάχα τους ανθρώπους τους, αλλά και ένα κοινωνικό κράτος που συνεχώς υποχωρεί.
Ο Γιάννης στα 60 του φροντίζει την μητέρα του – για να ανταπεξέλθει και δεν έχει καθόλου προσωπική ζωή. Αντιθέτως, χρειάστηκε να πιάσει και δεύτερη δουλειά. «Τα έξοδα της μάνας μου γίνονται όλο και περισσότερα, αφού πια δεν σηκώνεται σχεδόν καθόλου από το κρεββάτι. Η σύνταξή της δεν φτάνει ούτε για τα βασικά. Επομένως, αν πριν δεν είχα καθόλου χρόνο για εμένα τον ίδιο αφού η φροντίδα της απαιτούσε πολλές ώρες, τώρα, με την δεύτερη δουλειά, ούτε που προλαβαίνω να σκεφτώ τον εαυτό μου. Εμένα το 13ωρό δεν με αφορά, το έχω… ξεπεράσει προ πολλού».
Ο Γιάννης είναι ένας «άτυπος φροντιστής» - δηλαδή ανήκει στο 80% των Ευρωπαίων που μετά τη δουλειά τους, αναλαμβάνουν ένα «καθήκον» γεμάτο τρυφερότητα και ανθρωπιά, να φροντίσουν δηλαδή παιδιά, ηλικιωμένα ή χρονίως πάσχοντα μέλη της οικογένειας ή του φιλικού τους περίγυρου. Ωστόσο, αυτός ο 1 στους 6 Ευρωπαίους που καλείται να αναλάβει τέτοια καθήκοντα δεν αντιμετωπίζει τις ίδιες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. Την ώρα που η υπόλοιπη Ευρώπη συζητά τη μείωση των ωρών εργασίας και έχει σαφέστατα υπερπολλαπλάσια αγοραστική δύναμη, η Ελλάδα θεσμοθετεί το 13ωρο. Όσο για τους μισθούς, δεν φτάνουν πια ούτε για να βγει ο μήνας, πόσο μάλλον να αγοράσουν υπηρεσίες φύλαξης και φροντίδας.
Έτσι, το 13ωρο (και βάλε…) είναι ήδη πραγματικότητα για εκατομμύρια ίσως ανθρώπους, οι οποίοι μετά την εργασία τους αναλαμβάνουν μια δεύτερη «δουλειά» στο σπίτι. Τι σημαίνει λοιπόν στην Ελλάδα του σήμερα να είσαι εργαζόμενος και ταυτόχρονα άτυπος φροντιστής; Η καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας του Παντείου Πανεπιστημίου, Μαρία Καραμεσίνη μας «εισάγει» στον άγριο κόσμο της ανελέητης εργασίας και στην αθέατη όψη της άτυπης φροντίδας.
«Η θεσμοθέτηση της δυνατότητας πραγματοποίησης 13ώρης εργασίας σε έναν εργοδότη αποτελεί την κορύφωση, το άκρον άωτον, μιας σειράς νομοθετημάτων των 4-5 τελευταίων ετών», λέει η κ.Καρεμεσίνη εξηγώντας πως μια σειρά νομοθετημάτων έδωσαν τη μέγιστη δυνατή ελευθερία στις επιχειρήσεις να επιβάλλουν ωράρια-λάστιχο, να διευθετούν τον χρόνο εργασίας σε εβδομαδιαία βάση και να επιβάλλουν υπερωρίες στην εκ περιτροπής εργασία. Όλα αυτά είχαν πολύ σοβαρές συνέπειες σε όλους τους εργαζόμενους, πολλώ δε και σε όσους έχουν καθήκοντα φροντίδας παιδιών ή ευάλωτων.
«Η διάλυση της προσωπικής και της οικογενειακής ζωής των εργαζομένων είναι ένα πράγμα», λέει η Καθηγήτρια του Παντείου. «Ένα δεύτερο είναι οι συνέπειες που έχουν τα παρατεταμένα και εξουθενωτικά ωράρια εργασίας στη φροντίδα των παιδιών, των ηλικιωμένων και αναπήρων, η οποία στηρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην Ελλάδα στην άτυπη φροντίδα, δηλαδή αυτήν που τους παρέχεται από τα μέλη της οικογένειας και, κυρίως, τις γυναίκες που επιτελούν το 75% της απλήρωτης εργασίας φροντίδας. Ποιος θα αναλάβει τη φροντίδα όταν οι εργαζόμενοι γονείς, κόρες και γιοί θα δουλεύουν από το πρωί έως το βράδυ; Επιπλέον τα παρατεταμένα, εξουθενωτικά και - κυρίως - απρόβλεπτα ωράρια εργασίας λειτουργούν ως αντικίνητρο για την εργασία των γυναικών που έχουν παιδιά, ιδιαίτερα σε χαμηλόμισθες θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, ή μπορεί να ωθήσουν αυτές που εργάζονται και έχουν ανελαστικές υποχρεώσεις φροντίδας να παραιτηθούν. Για την κ. Κεραμέως και για τους κ.Γεωργιάδη και κ.Χατζηδάκη που προηγήθηκαν στο πόστο της, η τόσο σημαντική άτυπη εργασία φροντίδας παραμένει αόρατη και αναλώσιμη στο βωμό της εξυπηρέτησης των συμφερόντων των επιχειρήσεων».
- 56 % των μητέρων με παιδιά κάτω των 12 ετών αφιερώνουν τουλάχιστον 5 ώρες την ημέρα στη φροντίδα τους, σε σύγκριση με το 26 % των ανδρών.
- 50 % των γυναικών και μόλις το 6 % των ανδρών που ζουν σε συμβίωση είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για την προσωπική και σωματική φροντίδα των παιδιών.
- 38% των ανδρών αφιερώνουν 1 -3 ώρες την ημέρα σε δραστηριότητες αναψυχής, σε σύγκριση με το 29 % των γυναικών.
ΠΗΓΗ: European Institute for Gender Equality (EIGE)
Τα παραδείγματα που θα μπορούσαμε να αναφέρουμε είναι πραγματικά αναρίθμητα. Η Κατερίνα που φροντίζει την μητέρα της που πάσχει από άνοια και τον υπερήλικα πια πατέρα της. Η Ελένη που φροντίζει δυο δίδυμα και δουλεύει ταυτόχρονα από το σαλόνι – παιδότοπο. Η Μερόπη που φροντίζει την γιαγιά της. Μοιάζει, συνήθως, εκτός από την λέξη και η πράξη της φροντίδας να είναι γένους θηλυκού.
«Η έμφυλη διάσταση της φροντίδας είναι σύνθετο ζήτημα», μας λέει η Στέλλα Κάσδαγλη, συνιδρύτρια των οργανισμών, WHEN που στοχεύει στην επαγγελματική και οικονομική ενδυνάμωση των γυναικών και την ισότητα στην εργασία, και inc.lude, που αναπτύσσει προγράμματα συμπερίληψης για εταιρείες και οργανισμούς. «Ναι μεν οι γυναίκες σαφώς αναλαμβάνουν πιο συχνά τον ρόλο αυτό, ως μητέρες, κόρες, αδελφές ή ακόμα και φίλες ή γειτόνισσες, από την άλλη, οι άνδρες συναντούν μεγαλύτερα στερεότυπα όταν καλούνται ή θελήσουν να εμπλακούν ενεργά σε έναν τέτοιο ρόλο - «τιμωρούνται» από τη δουλειά ή και από τον κοινωνικό τους κύκλο επειδή η φροντίδα θεωρείται ότι δεν συμβαδίζει με τον έμφυλο ρόλο τους όταν ξεφεύγει από τα στενά όρια της οικονομικής υποστήριξης της οικογένειας. Ρόλος της κοινωνίας και ειδικότερα της αγοράς εργασίας είναι να συμβάλει στην εξισορρόπηση των ρόλων αυτών, παρέχοντας ισότιμα κίνητρα, υποστήριξη και επιβραβεύσεις και σε γυναίκες και σε άνδρες που επιλέγουν ή αναγκάζονται να προσφέρουν άτυπη φροντίδα σε άτομα που την χρειάζονται. Με τον τρόπο αυτό μπορούν όχι μόνο να ενδυναμώσουν τις γυναίκες και να συμβάλουν στην έμφυλη ισότητα αλλά και να συνεισφέρουν στο να λάβει η φροντίδα τη θέση που της αξίζει στην οικονομική και κοινωνική βιωσιμότητα».
Ένα πλήθος μελετών τα τελευτά χρόνια εστιάζει στους ίδιους τους άτυπους φροντιστές, οι οποίοι – όταν δεν είναι γονείς- συνήθως αιφνιδιαστικά καλούνται να φροντίσουν έναν γονιό που εμφανίζει σοβαρές ασθένειες ή ένα σύντροφο. Είναι ένα καθήκον βαρύ, το οποίο δυσκολεύει σε μια χώρα που έχει δοκιμαστεί επί χρόνια μέσα στο εργαστήριο των πολιτικών λιτότητας. Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια οι άτυποι φροντιστές αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη ορατότητα, ενώ μια σειρά από πρωτοβουλίες της Κοινωνίας των Πολιτών και ορισμένων φορέων φροντίζει την εκπαίδευση τους – δεν είναι λίγο ξαφνικά να χρειάζεται να ανταποκριθεί κανείς στις ανάγκες ενός ανθρώπου σε κατάκλιση ή να πρέπει να ανατρέψει ολόκληρη την καθημερινότητά του για να φροντίσει έναν άνθρωπο που σταδιακά χάνει την μνήμη του. Πρακτικές δυσκολίες, αλλά και συναισθηματικές αφού μια βαριά ασθένεια δοκιμάζει τον άνθρωπο που υποφέρει, αλλά και ολόκληρο το οικογενειακό οικοσύστημα. Πως θα μπορούσε η ζωή όλων να γίνει ευκολότερη; Η ερώτηση υποκρύπτει μια ακόμα, αυτή που κάναμε στην Μαρία Καραμεσίνη. Πως συνδέεται η η υποχώρηση του κοινωνικού κράτους με την μετακύλιση όλο και περισσότερων ευθυνών στα μέλη της οικογένειας;
«Πρέπει να διακρίνουμε για ποιον τομέα του κοινωνικού κράτους μιλάμε», μας εξηγεί η κα Καραμεσίνη. «Στην φροντίδα παιδιών δεν σημειώνεται υποχώρηση. Η μεγάλη υποχώρηση λαμβάνει χώρα στον τομέα της δημόσιας υγείας, που προκαλεί πολύ μεγάλη ταλαιπωρία σε όσες και όσους δεν μπορούν να αγοράσουν ιδιωτικές υπηρεσίες φροντίδας», αναφέρει η Καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας. «Ταλαιπωρία σημαίνει περισσότερες ώρες άτυπης φροντίδας, που περιλαμβάνει τις ουρές αναμονής στα επείγοντα, να ξενυχτάς στο διπλανό κρεβάτι στο νοσοκομείο για να επιβλέπεις τον άρρωστό σου κ.ο.κ. Αυτό είναι περισσότερο ορατό στην περίπτωση της φροντίδας ηλικιωμένων, όπου οι ανάγκες αυξάνονται και ούτε το δημόσιο σύστημα υγείας ούτε οι κοινωνικές υπηρεσίες φροντίδας των δήμων μπορούν να τις καλύψουν επαρκώς, με αποτέλεσμα να επιβαρύνονται τα μέλη της οικογένειάς τους και προπαντός οι κόρες, που το πιθανότερο είναι να εργάζονται ταυτόχρονα. Αυτή είναι η άτυπη φροντίδα, τόσο δεδομένη, που περνάει απαρατήρητη».
from Όλες Οι Ειδήσεις - Dnews https://ift.tt/b1roWvI
via IFTTT