Στην Ελλάδα, η ιδέα των πολιτιστικών δικτύων ακολούθησε μία μακρά πορεία ωρίμανσης, προτού αρχίσει να ενσωματώνεται στη σύγχρονη πολιτιστική πολιτική και πρακτική.
Τα πολιτιστικά δίκτυα ανήκουν στον ευρύτερο κόσμο των κοινωνικών δικτύων και αποτελούν συστήματα πολυεπίπεδης συνεργασίας και ανταλλαγής γνώσεων, ικανοτήτων και αξιών μεταξύ πολιτιστικών δρώντων, τα οποία ενισχύουν την ταυτότητα, την επικοινωνία, τη δημιουργία δεσμών, την ανταλλαγή πληροφοριών, την διαπολιτισμική κατανόηση και την κοινωνική συνοχή. Μπορεί να είναι τοπικά, εθνικά ή διακρατικά, ενώ διαρθρώνονται οριζόντια ή ιεραρχικά, ανάλογα με τη δομή και τους στόχους τους. Τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά των Δικτύων είναι: οι ισχυροί διαπροσωπικοί δεσμοί οι οποίοι υπερβαίνουν τις τυπικές αρμοδιότητες, οι μη - ιεραρχικές σχέσεις, η «ανοιχτότητα» για αλλαγή και ανάπτυξη και τέλος, η καινοτομία στη δομή και τις δραστηριότητες. Δεδομένου ότι αποτελούνται από μέλη (άτομα, ομάδες, οργανισμούς, θεσμούς κ.ά.) που διέπονται από σχέσεις, συναλλαγές και αλληλεξαρτήσεις, αποτελούν δυναμικά συστήματα και όχι στατικά. Στο πλαίσιο αυτό εξυπηρετούν πολλαπλούς σκοπούς οι σημαντικότεροι εκ των οποίων είναι η επικοινωνία, η διάδοση της πληροφορίας και η ανάπτυξη συνεργασιών. Η έννοια της συνεργασίας ειδικότερα, θεωρείται ακρογωνιαίος λίθος των δικτύων, ενώ παράλληλα μπορεί να ιδωθεί και ως μια νέα οργανωτική και συμπεριφορική φόρμα.
Η δικτύωση από την άλλη και σε αντίστιξη με τα Δίκτυα, αποτελεί θεμελιώδη μηχανισμό διασύνδεσης και συνεργασίας μεταξύ ατόμων, φορέων και θεσμών, ο οποίος διαμορφώνει ένα δυναμικό και εξελισσόμενο πλαίσιο επικοινωνίας, ανταλλαγής γνώσης και διαμοιρασμού πόρων.
Ειδικότερα, η δικτύωση αποτελεί ένα στρατηγικό μέσο το οποίο συμβάλλει στην ανάπτυξη ενός συνεκτικού και δυναμικού πολιτιστικού οικοσυστήματος. Κατά συνέπεια, δεν λογίζεται απλά και μόνο ως ένα τεχνικό εργαλείο διαχείρισης πολιτιστικών φορέων, αλλά κυρίως, ως μια στρατηγική επιλογή για τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου, ανοιχτού και ανθεκτικού πολιτιστικού χώρου. Στο πλαίσιο αυτό, το μέλλον των πολιτιστικών φορέων διαμορφώνεται μέσα από συνεργασίες που συμβάλλουν στη θεμελίωση ανθεκτικών οργανισμών με ισχυρές στρατηγικές βάσεις.
Στην Ελλάδα, η ιδέα των πολιτιστικών δικτύων ακολούθησε μία μακρά πορεία ωρίμανσης, προτού αρχίσει να ενσωματώνεται στη σύγχρονη πολιτιστική πολιτική και πρακτική. Την τρέχουσα περίοδο, στον ελληνικό πολιτιστικό χάρτη ξεδιπλώνεται ένα πλέγμα από δίκτυα που συνδέουν ανθρώπους, ιδρύματα και οράματα. Πρόκειται για πολιτιστικές συσπειρώσεις που, είτε με τη μορφή συνεργαζόμενων μουσείων είτε με τη συμμετοχή ενεργών πολιτών και δημιουργών, επιχειρούν να διαμορφώσουν έναν ζωντανό οργανισμό πολιτιστικής ανταλλαγής. Παρά την αξιοσημείωτη αυτή κινητικότητα, η πραγματικότητα των πολιτιστικών δικτύων στην Ελλάδα παραμένει επισφαλής. Η χρόνια υποχρηματοδότηση, που σε ορισμένες περιπτώσεις αγγίζει τα όρια της πλήρους απουσίας οικονομικής στήριξης, θέτει σοβαρά εμπόδια στην ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα των εγχειρημάτων. Επιπλέον, η έλλειψη ενός σαφούς και οριοθετημένου νομικού πλαισίου για την αναγνώριση και επιχορήγηση των πολιτιστικών δικτύων, καθιστά τη λειτουργία τους ακόμη πιο επισφαλή. Την ίδια στιγμή, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προγράμματα όπως το Creative Europe αναδεικνύουν την καθοριστική σημασία των πολιτιστικών δικτύων ως μοχλών καινοτομίας, διασυνοριακής συνεργασίας και πολιτιστικής συνοχής. Παρόλα αυτά, η Ελλάδα φαίνεται να ακολουθεί με βραδείς ρυθμούς τις εν λόγω πρωτοβουλίες, αφήνοντας ανεκμετάλλευτες δυνατότητες και ευκαιρίες που θα μπορούσαν να ενισχύσουν το πολιτιστικό της αποτύπωμα τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων.
Πως λοιπόν θα μπορούσε η δυναμική των πολιτιστικών Δικτύων να ενταχθεί στην ενίσχυση της πολιτιστικής βιωσιμότητας και ανάπτυξης στον Ελληνικό χώρο;
Στο πλαίσιο αυτό, ως απαραίτητη και κρίσιμη συνθήκη για τη πολιτιστική ανάπτυξη συνολικά, προκρίνεται η προώθηση της δικτύωσης τόπων και εκδηλώσεων αλλά και φορέων, προσώπων, ομάδων και συλλογικοτήτων, δεδομένου ότι δύναται να δημιουργεί ένα δυναμικό πεδίο δράσεων και αλληλεπιδράσεων σε πολλαπλά επίπεδα: πολιτιστικά, περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά. Επίσης, η ανάπτυξη δικτύων ευνοεί τόσο τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών όσο και την ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής. Στόχος λοιπόν της πολιτιστικής πολιτικής θα πρέπει να είναι η προώθηση και η υποστήριξη της σύστασης καινοτόμων πολιτιστικών δικτύων τα οποία αναμένεται να συμβάλλουν καθοριστικά: στην συνολική αναπτυξιακή διαδικασία της κάθε περιοχής, στην διατήρηση και αξιοποίηση της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας και πολυμορφίας, στην ανάπτυξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων, στην εφαρμογή - με κατάλληλες προσαρμογές - καλών πρακτικών και εν τέλει στην ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών.
Μέσα απο αυτήν διαδικασία ωστόσο, εξυπηρετείται ο βασικός στόχος της σύστασης των πολιτιστικών δικτύων ο οποίος είναι:
Να δημιουργήσουν ένα καινοτόμο μοντέλο διαχείρισης («Κανονιστικό Πλαίσιο Διαχείρισης Πολιτιστικών Πόρων») της τοπικής πολιτιστικής δραστηριότητας και - κυρίως - να δημιουργήσουν μια «παρακαταθήκη» για την ακολουθητέα πολιτική και τις απαιτούμενες πρωτοβουλίες στον τομέα του Πολιτισμού. Το μοντέλο αυτό μπορεί να συμβάλλει στην δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για την εφαρμογή της «πολιτισμικής διακυβέρνησης», η οποία αποτελεί μια ολιστική μορφή διακυβέρνησης (δηλαδή κοινωνικής διασύνδεσης και συνεργασίας ) και η οποία θα οδηγεί τις τοπικές κοινότητες και κοινωνίες ν' αξιοποιούν πλήρως το εύρος των πολιτιστικών αγαθών και να καρπωθούν τη συνεισφορά του κάθε αγαθού στην τοπική ανάπτυξη επιτυγχάνοντας παράλληλα την κοινωνική συνοχή.
Προσαρμόζοντας τα αναφερόμενα στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτιστικής πολιτικής που εφαρμόζεται από το ΥΠΠΟ, προτείνονται:
α) η προώθηση θεσμικών παρεμβάσεων και
β) η εφαρμογή καινοτόμων ψηφιακών εφαρμογών,
ως κατευθύνσεις εφαρμογής πολιτιστικής Πολιτικής οι οποίες θα μπορούσαν να υλοποιηθούν μέσα απο τα εξής:
1. Ένταξη των Πολιτιστικών Δικτύων στην πολιτική επιχορηγήσεων του ΥΠΠΟ. Στόχος είναι η διαμόρφωση ενός εναλλακτικού μοντέλου πολιτικής επιχορηγήσεων, στο πλαίσιο του οποίου προβλέπεται η Σύναψη Προγραμματικής Πολιτιστικής Σύμβασης μεταξύ:
α) ΥΠΠΟ - Περιφέρειας – Δήμων - και του εκάστοτε Δικτύου Πολιτιστικών Φορέων, στην περίπτωση σύστασης Διαδημοτικού Δικτύου Πολιτισμού και
β) ΥΠΠΟ και του εκάστοτε Δικτύου Πολιτιστικών Φορέων (αφορά Δίκτυο Φεστιβάλ η Δίκτυο ανεξάρτητων πολιτιστικών φορέων με κοινή θεματική κατεύθυνση).
2. Διαμόρφωση σχετικού υποστηρικτικού θεσμικού πλαισίου. το οποίο θα λειτουργεί ως κίνητρο για την σύσταση και λειτουργία των Δικτύων Πολιτισμού και το οποίο σε κάθε περίπτωση θα ενεργοποιείται/λειτουργεί βάσει αντίστοιχων κριτηρίων αξιολόγησης.
3. Σύσταση Ψηφιακής πλατφόρμας δικτύωσης Πολιτιστικών Φορέων. μέσα από την Ανάπτυξη ψηφιακού συστήματος ανάδειξης/προβολής αφενός της πολιτισμικής /πολιτιστικής ταυτότητας και αφετέρου αντίστοιχης προσφοράς/αναζήτησης συνεργασίας μεταξύ των Πολιτιστικών Φορέων ανά την Επικράτεια.
4. Σύσταση Ψηφιακού Δικτύου Φεστιβάλ, με σκοπό την προβολή τους στην Ελλάδα και το εξωτερικό σε ειδική πλατφόρμα, η οποία μέσα από σύγχρονες δικτυακές εφαρμογές θα μπορούσε να λειτουργεί ως παρατηρητήριο και όργανο συντονισμού, δικτύωσης, κέντρο τεκμηρίωσης, ανάπτυξης και διεθνούς προβολής των ελληνικών φεστιβάλ στο εξωτερικό, αλλά και ως δίκτυο/όχημα διεθνούς πολιτιστικής συνεργασίας.
Τα παραπάνω προκρίνονται προκειμένου να επιτευχθεί σύγκλιση μεταξύ Κεντρικού πολιτικού σχεδιασμού και περιφερειακών στρατηγικών στον τομέα του Πολιτισμού σε Εθνικό επίπεδο, στοιχείο απαραίτητο για την περαιτέρω διασφάλιση της βιωσιμότητας και της αναπτυξιακής του προοπτικής.
Όλο το κείμενο εργασίας εδώ
(Ο Ιωάννης Ανδρέου είναι υποψήφιος διδάκτωρ, Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων & Πολιτισμού Πάντειο Πανεπιστήμιο – Προϊστάμενος Τμήματος Περιφερειακής Πολιτικής, Φεστιβάλ & Υποστήριξης Δράσεων-ΓΔΣΠ-ΔΠΔΕ, Υπουργείο Πολιτισμού – Κείμενο εργασίας στο Ινστιτούτο ΕΝΑ)
from Όλες Οι Ειδήσεις - Dnews https://ift.tt/vFYAzsi
via IFTTT