Λατρεμένη του θεατρικού κοινού της Αθήνας η Ελένη Παπαδάκη, λέγεται, ότι είχε συνάψει σχέσεις με Γερμανό αξιωματικό ο οποίος ήταν και σκηνοθέτης αλλά και με τον κατοχικό πρωθυπουργό της χώρας Ιωάννη Ράλλη. Κανείς δεν μπορεί να επιβεβαιώσει αυτές τις σχέσεις. Υπάρχουν μαρτυρίες, ότι είχε μεσολαβήσει να σώσει από τους Γερμανούς τον Γιώργο Γληνό αλλά και τον γιο τού Αιμίλιου Βεάκη, Γιάννη. Λέγεται, επίσης, ότι ο Βεάκης είχε εκφράσει στην Παπαδάκη την «αιώνια ευγνωμοσύνη» του. Η γενικότερη στάση της εν μέσω γερμανικής κατοχής είχε διχάσει τον κόσμο του θεάτρου. Οδήγησε το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών - εκείνη την εποχή είχε στην ηγεσία του αριστερούς συνδικαλιστές - σε γενική συνέλευση με ημερησία διάταξη: «Πρόταση διαγραφής Ελλήνων ηθοποιών που πρόδωσαν τον ιερό Εθνικό Ελληνικό Αγώνα». Διέγραψαν την Παπαδάκη και κάποιους άλλους ηθοποιούς. Οι περισσότεροι είχαν κατηγορηθεί για σχέσεις με Ιταλούς, ενώ η Παπαδάκη με Γερμανούς. Φαίνεται, ότι δεν ήταν λίγοι οι συνάδελφοι της, σε εκείνη την ιστορική συνέλευση, που ζητούσαν την παραδειγματική τιμωρία της.
Μέσα στη δίνη των γεγονότων, μετά την εκκένωση της Αθήνας από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, στις 12 Οκτωβρίου 1944, η Παπαδάκη, ένα απόγευμα, 21 Δεκεμβρίου 1944, ημέρα Πέμπτη πήγε επίσκεψη στο σπίτι του Δημήτρη Μυράτ, στα Κάτω Πατήσια, πολύ κοντά στο δικό της. Ο Μυράτ ήταν στέλεχος του ΕΑΜ Αθήνας και Γραμματέας του Σωματείου Ηθοποιών. Εκεί τη συνέλαβε ο τότε φοιτητής της Ιατρικής Κώστας Μπιλιράκης. Την οδήγησε στα γραφεία του ΕΑΜ, Πατησίων 314, συνοδεία του Δημήτρη Μυράτ και της επιστήθιας φίλης της δημοσιογράφου Αιμιλίας Καραβία. Ανακρίθηκε πρόχειρα από νεαρό πολιτοφύλακα ονόματι Ορέστη (καμιά σχέση με το ιστορικό στέλεχος του ΚΚΕ), με την κατηγορία ότι ήταν κρυφή σύζυγος του Ιωάννη Ράλλη. Την ίδια νύχτα, την 21η προς 22α Δεκεμβρίου, οδηγήθηκε στα Διυλιστήρια της Ούλεν, όπου εκτελέσθηκε με δύο σφαίρες στον αυχένα από τον Βλάση Μακαρώνα [1]. Τέσσερις ημέρες αργότερα ο Ορέστης πέρασε από λαϊκό δικαστήριο, κατηγορούμενος για συνεργασία με την «Ιντέλιτζενς Σέρβις» έπειτα από ανακρίσεις του Νίκου Ανδρικίδη. Εκτελέστηκε δημόσια στην πλατεία Κολιάτσου. Ο Μακαρώνας, φυσικός αυτουργός της δολοφονίας, ύστερα από λίγα χρόνια δικάστηκε από την τακτική δικαιοσύνη, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε. Η δολοφονία της Παπαδάκη πήρε τεράστιες διαστάσεις εκείνη την εποχή, λειτούργησε ως σημείο αντιπαράθεσης ανάμεσα στη συντηρητική και την αριστερή παράταξη. Η ηθοποιός θεωρήθηκε το μόνο επιφανές θύμα των Δεκεμβριανών. Η δολοφονία, αν και τη χρεώθηκε το αριστερό λαϊκό κίνημα της εποχής, το οποίο αργότερα μέσω του Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη παραδέχτηκε το λάθος, παραμένει πάντα ένα μεγάλο ερώτημα για το πώς και το γιατί συνέβη. Αυτή είναι μια περιληπτική καταγραφή των γεγονότων. Εξήντα σχεδόν χρόνια μετά τη δολοφονία της Ελένε Παπαδάκη, έχουν σχεδόν εκλείψει οι άνθρωποι οι οποίοι ενέχονταν στα γεγονότα και οι ελάχιστοι εμπλεκόμενοι που ζουν, αρνούνται να δώσουν πληροφορίες. Ωστόσο, ο μύθος που περιβάλλει το πρόσωπο της είναι ακόμη τόσο ζωντανός. Δεν είναι τυχαίο ότι ο αστός, φιλελεύθερος Γιώργος Θεοτοκάς όχι μόνο την ηρωποιεί αλλά και τη μυθοποιεί στον δεύτερο τόμο του μυθιστορήματος του «Ασθενείς και Οδοιπόροι» (Εκδόσεις Εστία) αποδίδοντας κάθε πράξη της Θεανώς Γαλάτη (ηρωίδας του μυθιστορήματος), στην προσπάθεια της να διασώσει κάποιους καταδικασμένους Έλληνες αριστερούς, από τους Γερμανούς. Η αναζωπύρωση του μύθου της σήμερα, περνάει και μέσα από την κρατική τηλεόραση (ΕΤ1), καθώς παίζεται αυτή την εποχή η εξαιρετική τηλεοπτική σειρά «Ασθενείς και Οδοιπόροι», η οποία έμμεσα αναφέρεται στη ζωή της. Τον ρόλο της ερμηνεύει η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη και το σενάριο βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Γιώργου Θεοτοκά. Διασκευάστηκε από τον Γιάννη Τζιώτη, σκηνοθετεί ο Χρήστος Παλλιγιαννόπουλος και η διεύθυνση φωτογραφίας είναι του Νίκου Καβουκίδη.
ΚΑΙΡΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Η έρευνα αλλά και οι συζητήσεις που έγιναν στη διάρκεια αυτού του αφιερώματος, προκαλούν πολλά ερωτήματα:
Ποιός έδωσε άνωθεν την εντολή για τη σύλληψη και τη δολοφονία της; Οι Μπιλιράκης, Ορέστης και Μακαρωνάς έδρασαν αυτοβούλως, απλώς δικαιώνοντας το λαϊκό αίσθημα ή το αίτημα κάποιων ηθοποιών; Η άποψη που έχει επικρατήσει «οι συνάδελφοι της την έφαγαν», μοιάζει τελικά αφελής για οποιονδήποτε σύγχρονο μελετητή.
Γιατί ο Δημήτρης Μυράτ, φίλος της Παπαδάκη και γείτονάς της, αφού έφτασε έξω από το κτίριο της πολιτοφυλακής, όπου τον διαβεβαίωσαν ότι επρόκειτο για απλή ανάκριση και ότι γρήγορα θα την άφηναν ελεύθερη, εφησύχασε, γύρισε σπίτι του και δεν έκανε τίποτε για να τη σώσει; Όντας ο ίδιος μέσα στον μηχανισμό του ΕΑΜ, μήπως θα μπορούσε, αν είχε ενδιαφερθεί, να δράσει αποτελεσματικά για την διάσωσή της. Μήπως, αναγκάστηκε να υπακούσει σε κάποια άνωθεν εντολή;
 |
|
ΗΘΟΠΟΙΟΙ ΠΟΥ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΑ, ΣΕ ΔΙΑΔΗΛΩΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ: ΝΙΚΟΣ ΤΖΟΓΙΑΣ (1), ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΔΑΡΖΕΝΙΑΣ (2), ΑΛΕΚΑ ΠΑΪΖΗ (3), ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΡΟΥΛΙΔΗΣ (4), ΚΑΙΤΗ ΝΤΙΡΙΝΤΑΟΥΑ (5), ΟΛΥΜΠΙΑ ΠΑΠΑΔΟΥΚΑ (6), ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΛΟΔΗΜΟΣ (7), ΔΗΜΟΣ ΣΤΑΡΕΝΙΟΣ (8).
|
Γιατί η οικογένεια Μυράτ δεν παραβρέθηκε στην κηδεία της, αν και ήταν φίλοι και γείτονές της; Γιατί, μέχρι σήμερα, κανείς δεν έχει ασχοληθεί με τα πρακτικά τα δίκης του Μπιλιράκη, για να επισημανθούν και ερευνηθούν οι συνεχείς αντιφάσεις του;
Γιατί, δεν έχει διαβαστεί προσεκτικά η επίσημη κατάθεση του Νίκου Ανδρικίδη που δόθηκε στην Ασφάλεια Αθηνών στις 28 και 29 Απριλίου του 1945, δηλαδή τέσσερις ημέρες μετά τη δολοφονία της Παπαδάκη, όπου δεν αναφέρεται καν το όνομα της ηθοποιού αλλά ούτε και οι λέξεις «Ιντέλιτζενς Σέρβις»;
Από την κατάθεση διαπιστώνεται ότι ο Ανδρικίδης βρισκόταν τρεις περίπου ημέρες νωρίτερα από τον φόνο της Παπαδάκη στο κτίριο της Πολιτοφυλακής της Πατησίων. Γιατί δεν παρενέβη αφού ήξερε τη δράση του Ορέστη κι ήταν αυτός που τον οδήγησε σε λαϊκό δικαστήριο, μερικές ημέρες αργότερα, για τη δράση του;
Ποιο μυστικό έκρυψαν καλά οι δύο άνδρες, Μυράτ και Ανδρικίδης; Συναντήθηκαν για πρώτη φορά στη δίκη του δεύτερου, όπου ο Μυράτ τον υπερασπίστηκε. Έκτοτε δέθηκαν με στενή φιλία. Όταν ο Ανδρικίδης καταδικάστηκε σε πολυετή φυλάκιση, ο Μυράτ ανέλαβε να τον έχει υπό την προστασία του, να του στέλνει βιβλία στις φυλακές τα Κέρκυρας…
Υπάρχει, έστω κι ένα ψήγμα αλήθειας στην κατηγορία που εκστομεί η Ολυμπία Παπαδούκα, δραστήριο τότε μέλος του ΕΑΜ ηθοποιών, ότι η Παπαδάκη δολοφονήθηκε από την «Ιντέλιτζενς Σέρβις»;
Ποιοι ήταν εκείνη την εποχή οι Έλληνες επίσημοι πράκτορες της «Ιντέλιτζενς Σέρβις»; Η έρευνα μπορεί να τους αποκαλύψει αφού τα αρχεία είναι πλέον προσιτά.
Σύμφωνα με φωτογραφίες που υπάρχουν, μέλη της αποστολής του Σερ Ουόλτερ Σιτρίν και του Βρετανού Λοχαγού Μπλάκνερ, επισκέφτηκαν - συνοδευόμενοι από τους ιατροδικαστές Δημ. Καψάσκη και Αθαν. Ψιμάρα - τα Διυλιστήρια της Ούλεν όπου βρέθηκε έπειτα από ένα μήνα σχεδόν ανέπαφο το πτώμα της Παπαδάκη, λόγω του μεγάλου ψύχους που επικρατούσε το χειμώνα του '44. Διαπιστώθηκε ότι είχε βασανιστεί και κακοποιηθει. Η μαρτυρία αυτή έρχεται σε αντίθεση με άλλη που καταθέτει ο Αριστείδης Μακρυγιάννης, ο οποίος μου τηλεφώνησε μετά τη δημοσίευση στην «Κ» της βιβλιοπαρουσίασης για το ομώνυμο βιβλίο του Πολύβιου Μαρσάν. Εκείνος, το '44, ήταν μόλις οκτώ χρόνων και ορφανός από μητέρα. Τον μεγάλωνε μόνος ο πατέρας του. Το σπίτι τους ήταν δίπλα στα Διυλιστήρια της Ούλεν. Αν και ο πατέρας απαγόρευε στον γιο του να πάει στον τόπο των εκτελέσεων, εκείνος πήδησε τη μάντρα μαζί με τρεις φίλους και μπήκαν μέσα. Έμεινε εκστατικός μπροστά στη νεκρή Παπαδάκη, αφ' ενός εξαιτίας της ομορφιάς της και αφ' ετέρου γιατί ήταν η πρώτη γυναίκα ημίγυμνη που είχε δει. Φορούσε ζαρτιέρες, κάλτσες και κομπινεζόν. Τα υπόλοιπα ρούχα της τα είχαν πάρει. Ήταν τόση η έκπληξη αλλά και η εντύπωση που του έκανε το ημίγυμνο γυναικείο κορμί, που το περιεργάστηκε αρκετά. Δεν υπήρχε επάνω του ίχνος κακοποίησης. Σήμερα, σχεδόν εξήντα χρόνια μετά, ο άνθρωπος αυτός επιμένει στην εικόνα εκείνης της ημέρας. Αν λάβουμε υπόψη τη μαρτυρία του, περιγράφει και σήμερα την εικόνα σαν να την έχει ακόμη μπροστά στα μάτια του, δεδομένου ότι τα ρούχα που αναφέρει συμπίπτουν με τις φωτογραφίες της εποχής, τότε, ποιός και γιατί, πιθανόν εκ των υστέρων, κακοποίησε το σώμα της Παπαδάκη;
Υπάρχουν κι άλλα, πάμπολλα ερωτήματα. Ας ελπίσουμε, ότι σύντομα, πριν φύγουν και οι τελευταίοι των εμπλεκομένων, πρέπει να ξεκινήσει έρευνα σε βάθος, με πολιτικά κριτήρια. Να εντοπιστούν οι εμπλοκές προσώπων, οργανώσεων, ακόμη και υπηρεσιών. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι για τον χαμό της Παπαδάκη ευθύνεται η Αριστερά. Το θέμα είναι το πώς και το γιατί υπέπεσε σε ένα τέτοιο σφάλμα, το οποίο, τελικά, λειτούργησε εναντίον της.
[1] Πολύβιος Μαρσάν «Ελένη Παπαδάκη - Μια φωτεινή πορεία με απροσδόκητο τέλος», εκδόσεις Καστανιώτη, 2001.
ΠΕΓΚΥ ΚΟΥΝΕΚΑΚΗ 7 ΗΜΕΡΕΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 9/3/2003 ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ
from ανεμουριον https://ift.tt/32Gxp74
via IFTTT