 |
|
Η ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΗΜΗ ΜΑΣΚΑ ΟΔΥΝΗΣ ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ, ΥΠΟΔΥΘΗΚΕ ΤΗΝ ΕΚΑΒΗ ΜΕ ΤΡΟΠΟ ΑΞΕΧΑΣΤΟ. ΟΙ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚΑΒΗΣ ΣΗΜΕΙΩΣΑΝ ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΣΕ ΑΣΦΥΚΤΙΚΗ ΚΟΣΜΟΣΥΡΡΟΗ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΑΠΟΘΕΩΣΕ ΤΟΥΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΜΕ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΘΡΙΑΜΒΕΥΤΡΙΑ.
|
ΠΟΛΛΑ ΕΧΟΥΝ γραφτεί και θα γραφτούν περισσότερα στο μέλλον για τη «μυθική» μορφή της Ελένης Παπαδάκη, μια μορφή που προσέδωσε προσωπικό ύφος σε ανεπανάληπτες ερμηνείες, από ελαφρότερα είδη θεάτρου, ως τον Σαίξπηρ και τους Ελληνες τραγικούς. Πέραν των ιστορικο-θεατρικών γνώσεων, που παρέχονται (μέσω κειμένων) σε όλους μας, είχα την τύχη να τη «γνωρίσω» από αφηγήσεις των γονιών μου, του πνευματικού κύκλου στον οποίο ανήκαν, αλλά και από μεταγενέστερες των παιδικών μου ετών αφηγήσεις δασκάλων μου και άλλοτε συνεργατών της. Ο πατέρας μου, ο μουσουργοί και αρχιμουσικός Αντίοχος Ευαγγελάτος συνέθεσε -κατά τα σχετικά νεανικά του χρόνια- τρείς φορές μουσική για αρχαίο δράμα: «Πέρσες» του Αισχύλου για το Εθνικό σε σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη (1934), «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή για το θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη με την Μαρίκα Κοτοπούλη στον επώνυμο ρόλο, σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν (1939) και «Εκάβη» του Ευριπίδη για το Εθνικό σε σκηνοθεσία Σωκράτη Καραντινού, με την Ελένη Παπαδάκη στον επώνυμο ρόλο (1943). Διέθετε, λοιπόν, κάποια έμπρακτη εμπειρία ως προς την ερμηνεία του αρχαίου δράματος. Θυμάμαι ότι ο πατέρας μου συχνά μού μετέφερε τη μαγεία της ερμηνείας της Παπαδάκη στην «Εκάβη». Τον είχε συναρπάσει η μουσικότητα της εκφοράς του λόγου της. Ηταν μια εκφορά ανορθόδοξη και επαναστατική για την τότε ερμηνεία των αρχαίων τραγωδιών. Κάτι μεταξύ ρεαλιστικής ομιλίας και recitativo (ρετσιτατίβο), κάτι μεταξύ απαγγελίας και τραγουδιού, αλλά με απόλυτη συναισθηματική υποστήριξη, ώστε να δικαιώνεται το παράτολμο εγχείρημα. Κατά τον Αντίοχο Ευαγγελάτο η ερμηνεία της Ελένη5 Παπαδάκη ήταν ό,τι πιο αυθεντικό, πρωτότυπο και συναρπαστικό είχε συναντήσει ως υποκριτική πρόταση στον τομέα του αρχαίου δράματος. Το 1943 που παρουσιάσθηκε η «Εκάβη» του Εθνικού, η Παπαδάκη ήταν 35 χρονών, ο πατέρας μου 39 κι εγώ τριών. Ετσι, οι αναμνήσεις μου από τις αφηγήσεις του πατέρα και της μητέρας μου, ανήκουν σε μεταγενέστερα χρόνια. Αλλά και παλαιότερα, κατά την κατοχή και λίγο αργότερα, εσύχναζαν στο σπίτι μας, μεταξύ άλλων, ο Αγγελος Σικελιανός και η Αννα, ο Nίκος Προεστόπουλθς, ο Θάνος Κωτσόπουλος και η Λουκία, ο Σωκράτη Καραντινός και πολλοί άλλοι. Θυμάμαι τον Σικελιανό να μιλάει υμνητικά για την «Εκάβη» της Παπαδάκη και τον Καραντινό να εξομολογείται ότι η συνεργασία του αυτή υπήρξε η συγκλονιστικότερη θεατρική εμπειρία της ζωής του. Εγώ τους άκουγα, μικρό παιδί, και προσπαθούσα να «ζωγραφίσω» αυτήν τη σπάνια γυναίκα, να καταλάβω κάτι από τη μυστηριώδη γοητεία της. Αρκετά χρόνια αργότερα, μαθητής στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, έτυχε να συζητήσουμε στην τάξη για την Παπαδάκη με τον αγαπημένο μου δάσκαλο Στέλιο Βόκοβιτς, που απηχούσε βέβαια τις απόψεις του Ροντήρη για την αρχαία τραγωδία. Μιλούσαμε για σπουδαίους Ελληνες ερμηνευτές του αρχαίου δράματο5. Οταν τον ρώτησα για την Παπαδάκη, θυμάμαι ότι μου απάντησε: «αλλού ήταν εκείνη σπουδαία». Η σχολή Ροντήρη δεν την αναγνώριζε, τη θεωρούσε «αιρετική», άδουσα. Το συμπέρασμα που μπορώ να βγάλω εγώ σήμερα από τις έμμεσες εμπειρίες μου για την «Εκάβη» της Ελένης Παπαδάκη είναι το εξής: υπήρξε μια ανεπανάληπτη, προσωπική ερμηνεία (ασχέτου με το αν θεωρητικά ταυτιζόταν με τις απόψεις του Καραντινού, τις οποίε5 υπερκέρασε και αιφνιδιαστικά εδικαίωσε). Η Παπαδάκη φαίνεται ότι πέτυχε να συγκεράσει το ειλικρινές τραγικό πάθος με ένα φωνητικό στυλιζάρισμα, που πολύ λίγες πρωταγωνίστριες μετά απ’ αυτήν έχουν πετύχει. Μια τέτοια ερμηνεία φαινόταν σε κάποιους από τους παραδοσιακούς συναδέλφους της «αιρετική», και ίσως κακάσχημη. Νομίζω ότι εάν η Ελένη Παπαδάκη δεν «έφευγε» στα 36 της και είχε την ευκαιρία να δείξει πιο πρισματικά -και βέβαια έμπρακτα- τις απόψεις της για την αναβίωση του αρχαίου δράματος, όλοι θα είμαστε πλουσιότεροι. Αλλά και τώρα της χρωστάμε πολλά. Πάρα πολλά.
ΣΠΥΡΟΣ Α. ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ 7 ΗΜΕΡΕΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 9/3/2003 ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ
from ανεμουριον https://ift.tt/2qJJLy7
via IFTTT