Ο Σπύρος Μελάς γεννήθηκε στη Ναύπακτο το 1882. Άρχισε από πολύ νέος να γράφει και ν’ ασχολείται επαγγελματικά με τη δημοσιογραφία. Σε ηλικία 20 ετών ήταν κιόλας δημοσιογράφος κι είχε αρχίσει να συνεργάζεται τακτικά με το «Αστυ», για να προεκτείνει λίγο αργότερα τη δραστηριότητά του στην «Ακρόπολη», όπου δημοσίευσε σε συνέχειες και τα πρώτα μυθιστορήματά του, οι «Μαύροι Ανθρωποι» και τα «Μυστήρια του Πειραιώς», νεανικά πρωτόλεια που απηχούσαν ζωηρά τη λαϊκή παράδοση της ιπποτικής και ρομαντικής επιφυλλιδογραφίας εκείνης της εποχής.
Η δημοσιογραφική δραστηριότητα του Μελά απλώθηκε γόνιμη σ’ όλο τον αθηναϊκό Τύπο των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα. Συνεργάστηκε ως συντάκτης, αρχισυντάκτης και χρονογράφος σε πλήθος εφημερίδων: Στα «Ημερήσια Νέα», στο «Εμπρός», τον «Ημερήσιο Τηλέγραφο», τη «Δημοκρατία», την «Καθημερινή», τον «Ελεύθερο Τύπο», το «Εθνος», το «Ελεύθερο Βήμα», τα «Αθηναϊκά Νέα», την «Ελευθερία», την «Εστία» (όπου υπέγραφε με το ψευδώνυμο «Φορτούνιο»), κ.ά.
Σαν ανταποκριτής διαφόρων εφημερίδων, ταξίδεψε πολύ στο εξωτερικό και παρακολούθησε από κοντά τα μεγάλα γεγονότα. Οι ανταποκρίσεις που έστελνε από τις διάφορες χώρες και που δεν τις συγκέντρωσε ποτέ σε βιβλίο, είναι από τα πιο «άμεσα» κείμενα του Μελά και είχαν προκαλέσει ζωηρή εντύπωση όταν δημοσιεύτηκαν.
Το Παρίσι, στο οποίο έμεινε κατά καιρούς επί μακρά διαστήματα και παρακολούθησε τα διάφορα πνευματικά ρεύματα και τις τολμηρές αναζητήσεις στον τομέα του θεάτρου, στάθηκε για τον Μελά μια πολύτιμη εμπειρία.
Ενας από τους πιο σημαντικούς σταθμούς στη δημιουργική πορεία του Μελά ήταν η ίδρυση του «Θεάτρου Τέχνης», στο οποίο παρουσίασε με τολμηρή σκηνοθετική αντίληψη έργα πρωτοποριακά και δύσκολα για την εποχή τους.
Παράλληλα έγραφε κι ο ίδιος πολλά έργα για το θέατρο, όπως ο «Γως του Ισκιου» (1920), το «Κόκκινο Πουκάμισο» (1920), το «Ασπρο και το Μαύρο» (1924), «Μια Νύχτα - μια Ζωή» (1924), κ.ά.
Με την πολύτιμη συνεργασία της Μαρίκας Κοτοπούλη, ίδρυσε την «Ελευθέρα Σκηνή». Τις εμπειρίες και τις συγκινήσεις του από την πολύμοχθη θητεία του στο θέατρο τις συγκέντρωσε, πολλά χρόνια αργότερα, στο αποκαλυπτικό βιβλίο του «Πενήντα χρόνια θέατρο».
Οι ιστορικές μονογραφίες του απ’ τα φλογισμένα χρόνια της Επανάστασης (που οι περισσότερες δημοσιεύθηκαν αρχικά σε συνέχειες στον αθηναϊκό Τύπο), είναι από τα πιο αντιπροσωπευτικά έργα του Μελά. Η πρώτη ήταν ο «Γέρος του Μωριά» (1931), που αργότερα τη διασκεύασε και για το θέατρο, σε μια ενδιαφέρουσα σκηνική δημιουργία. Ακολούθησαν ο «Ναύαρχος Μιαούλης» (1932), τα «Ματωμένα Ράσα» (1933), κ.λπ.
Η περίοδος 1930-40 ήταν η πιο γόνιμη του Μελά. Εκτός από τις περίφημες μονογραφίες του, έγραψε και τα πιο ώριμα θεατρικά του έργα που γνώρισαν μεγάλη επιτυχία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό: «Παπαφλέσσας» (1934), «Ιούδας» (1935) και «Ο Μπαμπάς Εκπαιδεύεται» (1939), που είχε μεγάλη επιτυχία.
Το 1935 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 1958 διατέλεσε πρόεδρός της.
Από την μετά τον πόλεμο παραγωγή του Μελά, που απλώνεται επίσης σε πολλούς τόμους, διακρίνονται τα «Φλογισμένα Πέλαγα» (1947), σελίδες εμπνευσμένες από τον αγώνα των ελληνικών καραβιών του τελευταίου πολέμου, τα θεατρικά έργα «Μέθοδος των Τριών», «Ρήγας ο Βελεστινλής» και «Βασιλιάς και Σκύλος», οι μελέτες του «Νεοελληνική λογοτεχνία», τα διηγήματά του με τον γενικό τίτλο «Πεγιότλ» και τα «Πενήντα Χρόνια Θέατρο».
Ο Σπύρος Μελάς, που τιμήθηκε με σειρά διακρίσεων κι από ξένα ανώτερα πνευματικά ιδρύματα (όπως με τη Χρυσή Δάφνη της Πολωνικής Ακαδημίας), πέθανε στην Αθήνα στις 2 Απριλίου 1966.
Γιάννης Λάμψας
Μεγάλες μορφές 20 αιώνων
Γιάννης Λάμψας
Μεγάλες μορφές 20 αιώνων
from ανεμουριον https://ift.tt/369cWtU
via IFTTT