 |
| Η ΧΙΟΣ, ΑΠΟ ΤΑ ΠΛΟΥΣΙΟΤΕΡΑ ΚΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΑ ΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΣ ΠΕΙΡΑΤΕΙΑΣ ΜΕ ΜΙΑ ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΜΟΡΦΩΝ ΟΧΥΡΩΣΗΣ. ΑΝΑΜΕΣΑ ΤΟΥΣ Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΠΟΛΥΑΡΙΘΜΩΝ ΟΧΥΡΩΜΕΝΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΓΝΩΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΚΤΙΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΕ ΜΙΚΡΟΥΣ ΠΥΡΓΟΥΣ ΠΟΥ ΛΕΓΟΝΤΑΝ ΒΙΓΛΕΣ, ΑΠΟ ΟΠΟΥ ΕΙΔΙΚΟΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΕΣ, ΟΙ ΒΙΓΛΑΤΟΡΕΣ, ΕΛΕΓΧΑΝ ΤΙΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ. ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ Η ΧΙΟΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ. (ΓΕΝΝΑΔΕΙΟΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ). |
Η πειρατεία, γνωστή στο Αιγαίο από τους Μινωικούς χρόνους και την Ομηρική εποχή, ταλαιπώρησε σκληρά το νησιώτικο κυρίως πληθυσμό, έως τους νεώτερους χρόνους, Οι πειρατές και οι κουρσάροι, δικοί μας και ξένοι, ήταν άνθρωποι του σχοινιού και του παλουκιού, αδίστακτοι πλιατσικολόγοι, φυγόδικοι, τυχοδιώκτες, αρνησίθρησκοι. Νύχτα και ημέρα όργωναν κυριολεκτικά το Αιγαίο, σφάζοντας, καίγοντας, αρπάζοντας ότι εύρισκαν μπροστά τους, αιχμαλωτίζοντας ανθρώπους, άντρες και γυναίκες, για να τους πουλήσουν σκλάβους στα σκλαβοπάζαρα της Πόλης, της Σμύρνης ή της Μπαρμπαριάς.
Μακρινούς απόηχους για το τι συνέβαινε στο ταραγμένο Αιγαίο, βρίσκουμε στα διάφορα παλιά νοταριακά έγγραφα και σε αναφορές των βασανισμένων κατοίκων προς τη Διοίκηση. Παραθέτουμε εδώ ορισμένες χαρακτηριστικές μαρτυρίες ντοκουμέντα.
ΝΑΞΟΣ
Απόσπασμα επιστολής του Δούκα της Νάξου Ιωάν. Δ. Κρισπου (1537), προς τους χριστιανούς ηγεμόνες της Δυτ. Ευρώπης για την επιδρομή του Βαρβαρόσα στη Νάξο:
«... Ενώ λοιπόν τοιαύτα και τα παρόμοια σκληρότατα και ανοσιώτατα ενώπιον σχεδόν των ημετέρων οφθαλμών συνέβαιναν, μόλις είχον παρέλθει μία ή δύο ημέραι ιδού προσπλέει καθ' ημών αιφνιδίως και οιονεί πτερόεις ο στόλος, ουχί παρά την υποψ'ιαν και προσδοκίαν ημών, διά κωπών και ιστίων άμα ελαυνόμενος. Συρρέουσι προς την πόλιν περιδεείς και περίτρομοι οι αστοί και οι αγρόται άνδρες και γυναίκες εγκαταλιπόντες πάντας τους τόπους της νήσου, εγκαταλιπόντες τας εστίας, αφέντες κατά μέγας μέρος και τα σκεύη. Αποτελείται μεγάλη συρροή και ταραχή, συνέρχονται, δακρύουσι πάντες και κραυγάζουσιν, ο δε αλαλαγμός εξικνείται μέχρι του ουρανού, οποία ως επί το πλείστον συμβα'ινουσιν εν τοις εσχάτοις κινδύνοις, διότι δεν ηγνοείτο τι έμελλε να επιφέρη ο στόλος εις την Νάξον.
Αμα ως λοιπόν προσωρμίσθησαν εις τας ημετέρας ακτάς και έκαμαν απόβασιν οι άπιστοι και απάνθρωποι πολέμιοι Μωαμεθανοί, εφορμωσιν επί το φρούριον και τας παρακείμενος οικίας, ουδένα δ' εκεί ανευρόντες διορύσσουσι τους σιτιβολώντας και τας ελαιαποθήκας, εξαντλούσιν αυτάς, ανατρέπουσι και κατεδαφίζουσιν οίκους ως και φρούριον...».
ΜΥΚΟΝΟΣ
1695 Μαγίου 20, Μύκονο
Την σήμερον ενεφανίστη εις το οφίκιο της καντζηλλαρίας ο Αθανός, της Ειρήνης τ' Αθανά, ο οποίος μαρτυρά εις τον όρκον του πως όντος τις έπιασεν η γαλιότα εις τη Σάμο στο Ταρ Μπουάζι, τις έπιασεν εις το πέλαγος και εττήρεν τις εις της γης. Ετσι έβγαλεν τον καραβοκύρη τον Ιωάννη Φώσκουλο εις της γης και το μαστρ' Αντώνη το Ροδίτη και γύρεψεν να τις βάλει κάτω να τις δείρη και απηλογούνται ο άνωθεν Φώσκολος και ο άνωθεν μαστρ' Αντώνης και λέγουν των Τούρκων πως:
— Θε να μας δείρετε;
Εκείνοι απηλογούνται και λέσιν των.
— Πρε που είναι τ’ άσπρα σας;
Ακούγοντας ο άνωθεν μαστρ' Αντώνη ετούτον τον λόγον τελέγγου βγάνει το πελκεσίν του από την μέσην και δίνει του τωνε των Τούρκω ως ήτανε με τα' άσπρα και λέγειν των.
— Νάτε, ετούτα είναι η σεμαργιά μας.
Και τότες απηλογάται ο άνωθεν Φώσκολος και λέγει των συντρόφων.
— Πρε παιδιά, τι θωράτε; Οποιος έχει άσπρα ας τα φέρει.
Και οι σύντροφοι θωρώντας πως εθέλασι να τις δείρουν και ακούγοντας και του λόγου του άνωθεν Φώσκολου, άλλος ήδωσεν πολλά, άλλος λίγα. Ετσι εμαρτύρησεν εις τον όρκον του.
ΦΟΛΕΓΑΝΔΡΟΣ
1720
Διά ενθύμησιν των μεταγενεστέρων βάλλω εδώ εις ποίον έτος εκιώθη το νησίον της Πολυκάνδρου... Μετά ταύτα περάσαντας έξι χρόνοι επήραν και τη Μονοβασιά και ερχόμενη η αρμάδα στα νησιά έχουσα τον πασά Τζανούμ Χότζα έσω, όπου ήταν καπετάνιος εις μίαν γαλιότα, ως ομοιάζει είχεν έχθρητα με το νησί και γενόμενος καπετάν πασάς... ήλθε εδώ με κάτεργα και γαλιότες και εξεμπιττάρισε το νησί και επήρε τον λαόν εις την Πόλιν και τους έκα-μεν σκλάβους και εχάθησαν και ήτον εν έτος αψιέ (1715) Οκτωβρίου 11 και 12, Τρίτη και Τετράδη, και το μεσημέρι την Πέμπτην εμολάρησεν και επήγαν εις την Κίμουλον και εις την Κίμουλον επήραν χαμπάρι πως επέρασαν άνω καράβια Βενετικά 38 και έχοντες γνώμην να σηκώση και την Κίμουλον εγλύτωσε, καθώς ατός των των είπεν. Και εστάθη την με την χρονιά μεγάλος χαλασμός εις τους χριστιανούς επήραν και τας δύο εικόνας, την Παναγία και το δεσποτικόν, αργυρωμένο με ασήμι και εκόστιζαν γρόσια 300 και έχοντας τα μέσα εις το κάτεργον και τον άλλον χρόνον, όπου επήγε και επολέμησε τους Κόρφους, μα δεν τους επήρε μόνον στρεφόμενος ηπάνω ήβγαλε το ασήμι και τας εικόνας έδωκεν τας στην Χίον και τις έστειλεν εδώ και ήλθαν εδώ την Πρωτομαγιά στην εορτήν της διά θαύματος της χάρης της. Ισον απαράλλακτον τω πρωτοτυπώ
Ο ευρών τούτο Φ. Ιακ. Δεκαβάλλας
 |
| Pirate grec de l'Archipel Palicar - Goupil-fesquet Frédéric Auguste Antoine - 1843 |
ΑΜΟΡΓΟΣ
1829, Σεπτεμβρίου 6, Αμοργό
Διά του παρόντος μαρτυρικού και καγκελλαρικού γράμματος, γίνεται δήλον εν καθαρώ της ψυχής συνειδότι ως καθώς είναι γνωστόν τοις πάσιν ότι εις τις 1797 Οκτωβρίου 14, ημέραν Πέμπτην, εξημέρωμα, ήλθαν οι Μανιάτες αιφνιδίως, επάτησαν και εγυμνωσαν τον τόπον μας από ένα μέρος έως άλλον. Εις τον αυτόν καιρόν επήγαν και εις το οσπιτιον του κυρ Αγοστή Ηλίου Πρασίνου και εβρίσκοντος άδεια, έστοντας και από τον φόβον τως οι άνθρωποι έφυγαν εις τα όρη, και τόσον το εγυμνωσαν αυτό το οσπίτιν όπου ως σκεδόν τις άφησαν γυμνούς, μόνον με την ψυχήν, όπου τα ρούχαν της κοιμησιάς και της σάρκας τα επήρασι, τα σεντούκια τους έσπασαν, τα γράμματα τως όλα εχάθησαν, μην υπάρχοντας ο άνθρωπος να δη το εντιρεσον του, όχι μόνον εις την οικογενειαν του αλλά και εις όλα τα οσπίτια, όπου εγυμνώθησαν.
Ο οικονόμος Αμοργού μάρτυς
Ο Σακελλάριος Αμοργού μάρτυς
κ.λπ.
 |
| Σχέδιο του Φώτη Κόντογλου για το βιβλίο «Πέδρο Καζάς», στο οποίο γράφει: «Η πρωτάκουστη ιστορία του Σπανιόλου κουρσάρου ο οποίος ΄ξ έζησε τριακόσια χρόνια ή γύρισε στον Άδη». (Έργα Ε', «Αστήρ», Αθήνα, 1986) |
ΣΚΙΑΘΟΣ
19 Μαΐου 1828
Εξοχώτατε
Οι υποσημειούμενοι ταπεινοί πληρεξούσιοι της Κοινότητος της Νήσου Σκιάθου φθάσαντες σήμερον ενταύθα, παρουσιαζόμεθα διά ταύτης της ταπεινής μας και με όλον το σέβος αναφέρομεν ότι αφ' ου ο Γενναιότατος Ναύαρχος Α. Μιαούλης ελθών, εις τον λιμένα της Νήσου μας, εμάζευσεν όλα τα Παρευρεθέντα πειρατικά πλοία, αφού επομένως διέταξε και παρήνεσε τους παροικούντας οπλαρχηγούς να παύσωσι πλέον από τας κατά ξηρά και θάλασσαν καταχρήσεις των, και ακολούθως ανεχώρησεν, οι οπλαρχηγοί ούτοι συναθροίσαντες αμέσως πάλιν όσα πλοιάρια είχαν κατά μέρος βουλισμένα και κεκρυμμένα, επεβίβασαν εις αυτά στρατιώτας οπλισμένους και εκί-νησαν κατά την πρώτην τους ζωήν διαρπάζοντας τον τυχόντα και λεηλατούντες τα αντίκρυ παράλια της Ευβοίας και Ζαγοράς τα κατοικημένα μόνον από δυστυχείς χριστιανούς προς δε τους κατοίκους της Νήσου μας αντί να μετριάσουν τα δεινά των, εσκληρύνθηκαν τόσον περισσότερον και όλοι χωρίς εξαίρεσιν εξαγριωμένοι επαπειλούν τον έσχατον αφανισμόν με το πυρ και με το σίδη-ρον, ενώ τόσους ήδη χρόνους μας τυραννούν αφορήτως αποξενώσαντας μας από όλας τας ιδιοκτησίας μας, από όλα τα προϊόντα μας, λεηλατήσαντες και αυτό το φρούριον μας, εις το οποίον κατεφύγαμεν και έκαμαν διά βασανιστηρίων αφαιρέσεις χρημάτων περίπου από τρεις χιλιάδες τάληρα και κάθε άλλην φρικτήν τυρανίαν και κακουργίαν, ώστε δεν έμεινεν εις τους κατοίκους πια η ζωή επιθυμούντες τον επιούσιον άρτον. Εξοχώτατε! Δεν έμεινε πλέον εις αυτήν την δύστυχη κοινότητα μας τρόπος και δύναμις να ανθέξη επί πλέον και να ζήσουν οι κάτοικοι ούτως εχόντων των πραγμάτων. Διό επικαλούμεθα το έλεος της Σεβαστής Κυβερνήσεως και εσμέν με όλον το Σέβας.
Την 19 Μαρτίου 1828
Εν Αιγίνη
Οι ταπεινοί πληρεξούσιοι
της Σκιάθου
Μανολάκης Γεωργίου, Αναγνώστης Μπονάκης
Κλείνοντας αυτό το άρθρο αντιλαμβάνεται κανείς τι τράβηξαν οι κάτοικοι των νησιών και των παραλίων μας όλους αυτούς τους αιώνες από τους άγριους πειρατές και κουρσάρους. Ούτε σπίτι όριζαν, ούτε περιουσία, ούτε τη γυναίκα και τα παιδιά τους, ούτε την ίδια τους τη ζωή. Κάθε στιγμή ήταν στη διάθεση είτε των Τούρκων πλιατσικολόγων και Ενετών είτε των δικών μας πειρατών. Χρειάστηκε να περάσουν χρόνια, για να απελευθερωθεί η Ελλάδα να έρθει ο Καποδίστριας και με πρωταγωνιστή τον Μιαούλη, να απαλλάξει το Αιγαίο από τη μάστιγα της πειρατείας.
Ν. ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΔΗΣ
ΠΕΙΡΑΤΕΣ ΚΑΙ ΚΟΥΡΣΑΡΟΙ
7 ΗΜΕΡΕΣ
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
ΑΘΗΝΑ 1997
from ανεμουριον https://ift.tt/2HZga9q
via IFTTT