της Όλγας Σελλά
 |
Ελληνίδες εκπρόσωποι του γυναικείου κινήματος το 1928 (Φωτ.: Π. Πουλίδης - Αρχείο Ε.Ρ.Τ.) |
Στις αρχές του αιώνα η γυναικεία μισθωτή εργασία αποτελεί την εξαίρεση, καθώς η θέση της γυναίκας θεωρείται δεδομένη: η φροντίδα του σπιτιού, το μεγάλωμα των παιδιών. Την αναζήτηση εργασίας έξω από το σπίτι υπαγόρευσαν στη γυναίκα οι διαμορφούμενοι νέοι όροι στο οικονομικό και κοινωνικό πεδίο, με προέχουσα την εκβιομηχάνιση και τη σταδιακή επικράτηση της χρηματικής οικονομίας. Η απασχόληση στη γεωργία ή σε οικογενειακές επιχειρήσεις, θεωρούμενη ως φυσική υποχρέωση των γυναικών στο πλαίσιο της οικογενειακής οικονομίας, δεν αντιμετωπιζόταν ως επάγγελμα και, βέβαια, δεν αμειβόταν.
Μια πρώτη κατηγορία αμειβόμενης εργασίας ήταν εκείνη των οικιακών βοηθών στα αστικά σπίτια, κυρίως ανήλικων κοριτσιών από την επαρχία. Μια ιδιαίτερη κατηγορία εργασίας, αφανής, κακά αμειβόμενη, χωρίς ωράριο.
Η υποτίμηση, οι προσβολές, η ανισότητα στην αμοιβή, οι κακές συνθήκες εργασίας, ήταν ο κανόνας στα πρώτα βήματα των γυναικών στη μισθωτή Εργασία: Δύο είναι τα επαγγέλματα που αρμόζουν στις γυναίκες, το της νοικοκυράς και, το της εταίρας, έλεγε το 1918 ο Ροΐδης ― άκρως ενδεικτικό της εμμονής των προκαταλήψεων, μια και ήδη (στα 1920) το ποσοστό των εργαζόμενων γυναικών στη βιομηχανία ήταν 20% από 16% το 1907 ―, ενώ το 1928 ξεπέρασε το 23%.
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή το εργασιακό τοπίο μεταμορφώνεται. Οι γυναίκες πρόσφυγες πιέζονται να αναζητήσουν αμειβόμενη εργασία. Οι περισσότερες απασχολούνται κυρίως στη βιομηχανία ως ανειδίκευτες, όπως και οι γηγενείς. Και όταν η ζήτηση βιομηχανικής εργασίας καλύπτεται από την υπερπροσφορά, πολλαπλασιάζονται οι περιπτώσεις των γυναικών που στήνουν δικές τους προσωπικές επιχειρήσεις, ανταποκρινόμενες σε ανάγκες της αστικής ζωής: καπελούδες, ράφτρες, κεντήστρες, καλτσούδες. δαντελούδες.
Το πανεπιστήμιο δέχεται πλέον φοιτήτριες. Στην αρχή είναι ελάχιστες, όμως ο αριθμός τους ολοένα αυξάνεται. Έτσι, την ακαδημαϊκή χρονιά 1919 - 1920 στο Πανεπιστήμιο Αθηνών είναι εγγεγραμμένες 77 φοιτήτριες, σε σύνολο 1.759 σπουδαστών. Οι απόφοιτοι πανεπιστημίου διεκδικούν απασχόληση στον δημόσιο τομέα, έναν τομέα εργασίας νέο για τη γυναίκα, στον οποίο είχε επιτύχει πρόσβαση ήδη το 1908, με την είσοδο της στα Ταχυδρομεία - Τηλεγραφεία.
Αρχικά συναντούμε τις γυναίκες σε χαμηλές θέσεις στην ιεραρχία: γραφείς, δακτυλογράφοι, ταμίες, καθαρίστριες. Η συζήτηση σχετικά με τα όρια και τους όρους απασχόληση των γυναικών στις δημόσιες υπηρεσίες, που εκτυλίσσεται τις δεκαετίες του '20 και του '30 [...] συνοδεύτηκε από ένα σύνολο νομοθετικών διατάξεων, θεσπίστηκαν σταδιακά για να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη προσφορά εργασίας των γυναικών στον δημόσιο τομέα καινά προσδιορίσουν τα όριά της.
Όμως προκατάληψη και διακρίσεις οι γυναίκες αντιμετωπίζουν όχι μονό σε σχέση με την εργοδοσία αλλά και με τους άνδρες συναδέλφους τους - στο συνδικαλισμό, όταν διεκδικούν ίση αμοιβή και το δικαίωμα να εκπροσωπούν τους/τις συναδέλφους τους. Σε εγκύκλιο της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος αναφορικά με την οργάνωση των γυναικών, στα 1925, ο γενικός γραμματέας της Ευάγγελος Ευαγγέλου προέτρεπε να καλλιεργηθεί σε όλους τους εργάτες ένα πνεύμα εγκαρδιότητος και αλληλεγγύης προς τις εργαζόμενες γυναίκες - και, προφανώς, να πάψει η αρνητική αντιμετώπιση τους - και τόνιζε την ανάγκη να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα εκλέγεσθαι στις οργανώσεις μας. Το 1928, εξάλλου, στα αιτήματα της ΓΣΕΕ για τις γυναίκες, περιλαμβανόταν η κατάργησις του νόμου περί αποκλεισμού των νέων και των γυναικών από τα διοικήσεις των σωματείων και ίσα δικαιώματα για τους νέους και τις γυναίκες μέσα στα σωματεία.
Μετά το 1922 και την Καταστροφή η μαζική προσφορά γυναικείας εργασίας, λόγω και της λειψανδρίας, αποτέλεσμα μας δεκαετίας συνεχών πολέμων (Βαλκανικοί, Α' Παγκόσμιος, Μικρασιατική Εκστρατεία), άλλαξε τους όρους στην κλίμακα των αριθμών, που, σταδιακά, άνοιξαν με τον όγκο τους το δρόμο στη βελτίωση της εργασιακής θέσης της γυναίκας και, συνακόλουθα, στην κοινωνική αποδοχή της έμμισθης γυναικείας απασχόλησης.
Σε καιρούς πιο δύσκολους, στο αμέσως προηγούμενο διάστημα, μια μικρή ομάδα γυναικών φεμινιστριών και ανδρών διανοουμένων ήταν εκείνοι που ξεκίνησαν τις πρώτες σκληρές μάχες να αναγνωριστεί το δικαίωμα της γυναίκας στην εργασία και στην ισότιμη μεταχείριση.
Αργότερα, με την παγκόσμια οικονομική κρίση στο μεσοπόλεμο, με το δεύτερο μεγάλο πόλεμο, κατόπιν, την κατοχή, τον εμφύλιο και τη μετανάστευση των ετών '50 - '60. η Ελληνίδα θα επωμισθεί πολύ σημαντικό μέρος της οικονομικής ευθύνης. Αλλά η θέση του Αλεξάνδρου Σβώλου, το 1930, ότι η εργασία είναι τόσον στενώς συνυφασμένη με την ελευθερίαν, ώστε να μη επιτρέπεται να στερήσωμεν τοιούτου δικαιώματος την γυναίκα, θα εξακολουθεί, παρά την εργασιακή και κοινωνική αναβάθμιση της γυναίκας, να μένει ανεκπλήρωτη.
Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ 1920-1930
7 ΗΜΕΡΕΣ
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
ΑΘΗΝΑ 1999
from ανεμουριον https://ift.tt/2RHnDA2
via IFTTT