Απόσπασμα ανάμνησης

Του Ιάκωβου Καμπανέλλη

Σκηνή από την ιστορική παράσταση της «Αυλής των θαυμάτων» του Ιάκωβου Καμπανέλλη που παίχτηκε το 1958 στο «Υπόγειο». Με το έργο αυτό όχι μόνο γεννήθηκε ένας μεγάλος Νεοέλληνας συγγραφέας, αλλά και άνοιξε ένας καινούργιος δρόμος για το νεοελληνικό έργο.

Το να αποφασίζει ένας άνθρωπος του θεάτρου να ανεβάσει τρία μονόπρακτα για να αντιστρέφει την κακή οικονομική κατάσταση της δουλειάς του σε καλή, σημαίνει πως ξέρει τα μυστικά της θεατρικής αγοράς όσο ξέρει ένας τελωνειακός από σκηνοθεσία θεάτρου. Αυτή η άποψη ίσχυε ανέκαθεν και νομίζω πως εξακολουθεί.

Είναι χειμώνας του 1955 και στο «Θέατρο Τέχνης» του Κάρολου Κουν, που εδώ κι ένα χρόνο έχει επί τέλους τη δική του αίθουσα στο υπόγειο του Αρσάκειου, παίζεται το έργο του Θόρντον Ουάιλντερ «Με τα δόντια». Σημαντικό έργο, σπουδαία παράσταση και για μένα, ένας ακόμα συντελεστής στο να βλέπω τον Κουν σαν θεό του είδους του θεάτρου που πιστεύω και ονειρεύομαι να γίνω μέλος. Εχω πάει στο θέατρο να ξαναδώ την παράσταση -με πληρωμένο εισιτήριο- ελπίζοντας να δω και τον Κουν έστω και για μια καλησπέρα. Τολμώ να το ζητήσω πρώτα από τον «κύριο Μανώλη» που αφού με ρωτήσει ποιος είμαι μπαίνει στα παρασκήνια και βγαίνει σε λίγο κάνοντάς μου νόημα να περάσω. Στο γραφειάκι του, όπου πρώτη φορά μπαίνω, ο Κουν όρθιος και όπως πάντα ειλικρινά ευγενικός με όλους, μου λέει να καθίσω. Ωστόσο, νιώθω αμέσως ότι κάπου ταξιδεύει ο νους του, ότι με βλέπει και δεν με βλέπει, ότι ουσιαστικά είμαι γι’ αυτόν κάτι σαν αφηρημένη έννοια, ασαφές σχήμα που δε χρειάζεται αποσαφήνιση. Του λέω, λοιπόν, πόσο μου άρεσαν το έργο κι η παράσταση κι ότι ήρθα για δεύτερη φορά. Δεν έδειξε να άκουσε τίποτα, άναψε ένα άλλο τσιγάρο με τη γόπα εκείνου που κάπνιζε, έβαλε τα γυαλιά του, έγραψε κάτι με γράμματα μικρά σαν ψείρες στην πίσω μεριά του πακέτου των τσιγάρων του που ήταν ήδη κατάμαυρη από σημειώσεις, έβγαλε ένα βαθύ στεναγμό, ύστερα με κοίταξε, χαμογέλασε και είπε «καλησπέρα, τι κάνετε;...». Ξαναείπα κι εγώ «καλησπέρα» και συνέχισα λέγοντας ότι «έξω βρέχει του καλού καιρού»... «Και βραχήκατε πολύ;» ρώτησε, αλλά πολύ ανήσυχος. «Οχι, καθόλου, έχω ομπρέλα» είπα. «Α, μπράβο, κι εγώ έχω» και την έπιασε από δίπλα του να μου τη δείξει.

Την ξανάβαλε στη θέση της και βγάζοντας πάλι ένα βαθύ στεναγμό λέει... «ήθελα να σας δω γιατί δεν έχουμε καθόλου κόσμο κι αν συνεχιστεί έτσι αυτή η κατάσταση δεν ξέρω τι πρέπει να κάνουμε! Και μου λέτε και ότι βρέχει πάλι;... ποιος βγαίνει να πάει στο θέατρο με τέτοια βροχή;... Εχουμε πολλά χρέη ακόμη σε μαστόρους, στα μαγαζιά που πήραμε τα υλικά!...»

Κάτι εμπορικό...

Άναψε πάλι άλλο τσιγάρο με τη γόπα του καπνισμένου και έγειρε προς το μέρος μου, κοιτάζοντας με επίμονα σαν να περίμενε απάντηση. Εγώ έπλεα σε πελάγη σύγχυσης. Απ’ τη μια σκεφτόμουν ότι αν βρεθεί πάλι χωρίς δικό του θέατρο ο Κουν όλες μου ελπίδες να παρουσιάσει κάποτε κι ένα δικό μου έργο πάνε περίπατο... απ’ την άλλη ένιωθα ευτυχής, γιατί ενώ ήταν η πρώτη φορά που τόλμησα να ζητήσω να μπω στο γραφείο του, έστω και μόνο για μια «καλησπέρα», φθάσαμε να συζητάμε για τις ομπρέλες μας και πολύ περισσότερο, να μου εμπιστεύεται την κακή οικονομική κατάσταση του «Θεάτρου Τέχνης». Φυσικά, το μόνο που βρήκα να πω ήταν «και τι σκέφτεστε να κάνετε, κύριε Κουν; Δεν μπορεί να βρεθεί κάποια λύση;». Συνέχισε να με κοιτάζει και ψιθύρισε... «στην τρίτη εικόνα εκεί που η Βέρα είναι στο... να χαμηλώσει το φως και να βάλεις κι άλλο πορτοκαλί στον προβολέα...». Κι αμέσως σηκώθηκε, πήγε στην πόρτα, φώναξε τον φωτιστή και άρχισε να του λέει για την αλλαγή που πρέπει να γίνει. Γύρισε στην πολυθρόνα του, έβγαλε κι άλλο βαθύ στεναγμό. «Λοιπόν;...» ρώτησε και με κοίταξε τώρα μ’ ένα βλέμμα, στην κυριολεξία περίλυπο. «Δε μπορεί, κύριε Κουν, να βρεθεί κάποια λύση;...» ξαναείπα. Σώπασε για λίγο και μετά είπε «κάτι βρήκα, γι’ αυτό είμαι τόσο στεναχωρεμένος... Θα ανεβάσω κάτι εμπορικό, δεν γίνεται αλλιώς!...». Και στέναξε πάλι και από πιο βαθιά αυτή τη φορά. Κεραυνοβολήθηκα... Ο Κουν ν’ ανεβάσει κάτι εμπορικό; Θεέ και Κύριε!... (Άκουγα μέσα μου τη φωνή μου να σκούζει «όχι, όχι, κύριε Κουν, μην το κάμετε ποτέ αυτό, σκεφτείτε όλους εμάς που πιστεύουμε τόσο πολύ σε σας, μη όχι, δεν έχετε και δικαίωμα να το κάνετε...». Φυσικά, δεν ξεστόμισα λέξη απ’ όλα αυτά. Τι αδιανόητη κα-κοτυχία και για μένα! Είχα πέντε έργα στο συρτάρι μου, όλα με ιδανικό παραλήπτη τον «Θεό» μου Κουν και τώρα αυτός μου δήλωνε ότι το θέατρο των ονείρων μου, ο παράδεισός μου χρεοκόπησε και «το γυρίζει στο εμπορικό».

Πιραντέλο!

Συνήλθα και τον ρώτησα λυπημένος: «Δηλαδή, κύριε Κουν, τι σκέφτεστε ν’ ανεβάσετε;...»

«Τρία μονόπρακτα του Πιραντέλο...»

Ξανάπεσα σε πελάγη σύγχυσης... Πώς γίνεται να λέει για «κάτι εμπορικό» και να εννοεί τρία μονόπρακτα και μάλιστα του Πιραντέλο; Και ταυτόχρονα με κοίταζε σαν νά ’θελε οπωσδήποτε να συμφωνήσω!... Κανονικά θά ’πρεπε να του πω ότι κάνει λάθος και πως η κατάσταση θα χειροτερέψει, έλα όμως που μ’ αυτό το λάθος θα συνέχιζε να ’ναι ο υπέροχος Κουν!...

Η Αλέκα Παΐζη και ο Βάσος Ανδρονίδης στο έργο του Ιάκωβου Καμπανελλη «Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού», που έκανε πρεμιέρα στις 27/10/1978 σε σκηνοθεσία Κ. Κουν και σκηνογραφία Σάββα Χαρατσίδη.

Πριν απαντήσω ο Γιώργος Λαζάνης φάνηκε στην πόρτα. Ο Κουν τινάχτηκε πάνω. «Γιώργο, εκείνες οι δύο καρέκλες στο δεύτερο μέρος να πάνε λίγο πιο πίσω, έλα να σου δείξω...». Τον πήρε και φύγανε στα παρασκήνια...

Τα τρία μονόπρακτα γίνανε τελικά τέσσερα, παρουσιάστηκαν με τον ενιαίο τίτλο Γυμνές Μάσκες και «ω του θαύματος», το «λάθος» του Κουν μετετράπη όντως σε «κάτι εμπορικό».

Ο θίασος του Θεάτρου Τέχνης, αλλά και ο συγγραφέας Ιάκωβος Καμπανέλλης στην πρεμιέρα του έργου του «Μια συνάντηση κάπου αλλού», που παίχτηκε το 1997 στο «Υπόγειο» σε σκηνοθεσία Μίμη Κουγι-ουμτζή. Τα σκηνικά είχε κάνει ο Αντώνης Δαγκλίδης, τα κοστούμια η Χριστίνα Πα-παγεωργίου και τη μουσική ο Φίλιππος Τσαλακούρης.
Κάρολος Κουν 7 Ημέρες Η Καθημερινή Αθήνα 1999

from ανεμουριον https://ift.tt/3chI51v
via IFTTT