ΓΡΑΦΕΙ Ο ΚΩΣΤΑΣ ΦΩΤΙΑΔΗΣ | Η ιστορία του Ελληνισμού της Ρωσίας είναι μια περίοδος της γενικής ελληνικής ιστορίας. Η παρουσία του στο Βόρειο Εύξεινο Πόντο ανάγεται στα μυθικά χρόνια και συνδέεται με τα ονόματα του Προμηθέα, του Φρίξου, του Ηρακλή, των Αργοναυτών και άλλων μυθικών ηρώων. Γύρω στην πρώτη χιλιετηρίδα τοποθετούν οι ειδικοί μελετητές την πραγματοποίηση των πρώτων ταξιδιών στις περιοχές αυτές. Δύο αιώνες αργότερα, οι προσωρινοί αυτοί εμπορικοί σταθμοί άρχισαν να γίνονται μόνιμα οικιστικά κέντρα.
Ελληνικές αποικίες
Οι ανασκαφές και οι πλούσιες σε ιστορικά στοιχεία πηγές της κλασικής, μετακλασικής και βυζαντινής εποχής μας δίνουν συνεχώς ενδιαφέρουσες μαρτυρίες για την οικιστική οργάνωση, τις οικονομικές δραστηριότητες, τις εμπορικές και πολιτιστικές σχέσεις με τις μητροπόλεις τους, με άλλες ελληνικές πόλεις, αλλά και με τους ιθαγενείς λαούς.
Περισσότερες από 75 ελληνικές αποικίες ιδρύθηκαν σε όλο τον Εύξεινο Πόντο από τον 8ο ως τον 6ο π.Χ. αιώνα, οι οποίες συμμετείχαν ουσιαστικά, σε αρμονική συνεργασία με τους γηγενείς λαούς, στην οικονομική πολιτική και πολιτισμική ζωή της ευρύτερης περιοχής. Σε αυτό τον ελληνικό κόσμο στηρίχτηκε η ανάπτυξη και η εξέλιξη των ελληνικών πόλεων στη διάρκεια της Βυζαντινής και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ο εκχριστιανισμός των Ρώσων βοήθησε καταλυτικά την ιστορική πορεία των δύο λαών. Μέσω της ορθοδοξίας διατηρήθηκε ζωντανή η σχέση της Ρωσίας με το ελληνικό Βυζάντιο, αλλά και με τους Ελληνες των ρωσικών παραλιών και της ενδοχώρας, που παρέμεναν δημιουργικοί μάρτυρες του αρχαίου αποικιακού ελληνικού πολιτισμού.
Η άλωση της Πόλης (1453) και της Τραπεζούντας (1461) έγιναν αιτία να ξαναγεννηθεί στα αρχαιοελληνικά οικιστικά κέντρα, αλλά και σε νεοαποκτηθέντα ρωσικά εδάφη, ένας νέος ακμαίος ελληνικός πολιτισμός από τα κύματα της αναγκαστικής φυγής των υπόδουλων Ελλήνων.
Μετοικεσίες
Οι διαδοχικές μετοικεσίες, που κράτησαν ως τις αρχές του 20ού αιώνα δε βοήθησαν μόνο τον ελληνισμό της Ρωσίας να βρει το δρόμο του, αλλά ενίσχυσαν επίσης πολύπλευρα τόσο το ρωσικό πολιτισμό, όσο και την ορθόδοξη ρωσική εκκλησία. Η πνευματική προσφορά του Μάξιμου Γραικού είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της πολιτισμικής επιρροής. Δεν πρέπει να ξεχνούμε επίσης ότι στο ξεκίνημα της προσέγγισης των δύο πολιτισμών θετικό ρόλο έπαιξε και ο γάμος του μεγάλου δούκα της Ρωσίας Ιβάν του Γ' με την Ελληνίδα πριγκίπισσα Σοφία Παλαιολόγου, από τον οποίο ουσιαστικά νομιμοποιήθηκε ο σχηματισμός της νεοελληνικής διασποράς.
Χιλιάδες Ελληνοπόντιοι αναγκάστηκαν να καταφύγουν μετά το 1461 στις ομόθρησκες περιοχές του Καυκάσου, του Αντικαυκάσου και της Μεσημβρινής Ρωσίας.
Από τον ελλαδικό χώρο οι πρώτες ομαδικές μετοικεσίες της οθωμανικής περιόδου χρονολογούνται στις αρχές του 17ου αι. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές της ελληνικής κοινότητας του Νιέζιν, που βρίσκονται στα αρχεία της ίδιας πόλης, οι πρώτοι Ελληνες εγκαταστάθηκαν εκεί το 1625. Η ουσιαστική συμμετοχή των Ελλήνων στα κοινά και στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής ολοκληρώθηκε το 1656, όταν απόκτησαν άδεια ελευθέρου εμπορίου και τοπική αυτονομία από τον κυβερνήτη Μπογδάν Χμελνίτσκι. Είκοσι χρόνια αργότερα, τα προνόμια αυτά παραχωρήθηκαν με διάταγμα του τσάρου Θεοδώρου και στους Ελληνες της πόλης Πουτίβλ.
Προνόμια
Στο ελληνοκρατούμενο Νιέζιν οι ρωσικές αρχές επέτρεψαν την ίδρυση ελληνικών δικαστηρίων, τη δημιουργία ανεξάρτητης ελληνικής διοίκησης, την ίδρυση εκκλησιών και σχολείων με Ελληνες ιερείς και δασκάλους, την παραχώρηση φορολογικών προνομίων και άλλων ευεργετικών απαλλαγών. Η δημοκρατική αντιμετώπιση των Ελλήνων από τις ρωσικές αρχές, επιβεβαιώνεται από την αυθόρμητη συμμετοχή τους στην εκστρατεία του ρωσικού στρατού στο Σμολένσκ το 1633.
Η κατάκτηση της Αζοφικής λίμνης, η οικιστική πολιτική και τα ειδικά προνόμια που υπόσχονταν οι τσάροι στους υπόδουλους χριστιανούς της οθωμανικής αυτοκρατορίας, έγιναν αιτία μετοικεσίας πολλών Ελλήνων. Με προσωπικά διατάγματά του ο τσάρος Πέτρος ο Μεγάλος προσκαλούσε τους σκλαβωμένους Ελληνες, στις 17 Ιανουαρίου και 14 Μαρτίου 1701, στην εμποροπανήγυρη της πόλης Αζόφ. Ο ίδιος πάλι στις 11 Μαρτίου 1710, υποστηρίζοντας την προοδευτική αναπτυξιακή του πολιτική, παραχώρησε στον Έλληνα βιομήχανο Αλέξανδρο Λεβαντιανό, που είχε στην πόλη Νέρτσινσκ εργοστάσιο επεξεργασίας αργυρομετάλλου, άδεια ελευθέρου εμπορίου και εμπορικής διακίνησης σε όλη τη ρωσική αυτοκρατορία.
Η προσάρτηση της Κριμαίας στη ρωσική αυτοκρατορία το 1768 αύξησε το μεταναστευτικό κύμα των Ελλήνων του ελλαδικού χώρου. Στις 28 Μαρτίου 1775 δόθηκε άδεια στους Ελληνες, που υπηρέτησαν στο ρωσικό στόλο του κόμη Ορλόφ, να εγκατασταθούν στις πόλεις Παντικάπαιον (Κερτς) και Ενικάλε. Το ίδιο έτος στις 13 Αυγούστου 1776, με πρωτοβουλία του πρίγκιπα Γ. Πατιόμκιν, επετράπη στις παραπάνω πόλεις αλλά και στο λιμάνι του Ταϊγανίου η μετοικεσία Ελλήνων από τα νησιά του Αιγαίου, του Ιονίου Πελάγους και την Πελοπόννησο.
Ποντιακή οικογένεια της Ρωσίας στις αρχές του αιώνα, φορώντας την παραδοσιακή στολή.
Την περίοδο της αρχιεροσύνης του Ιγνατίου (1771-1786) ο Ελληνισμός της Κριμαίας στην πλειοψηφία του μετανάστευσε στα παράλια της Αζοφικής Θάλασσας για να πυκνώσει με χριστιανικό πληθυσμό την περιοχή, ύστερα από συνεννόηση με την αυτοκράτειρα Αικατερίνη Β'. Στους νέους τόπους εγκατάστασης οι Ελληνες ίδρυσαν την πόλη Μαριούπολη, προς τιμήν της Παναγίας και 24 ελληνικά χωριά, οι κάτοικοι των οποίων διατηρούν ως τις μέρες μας την εθνική τους συνείδηση, την ελληνική τους διάλεκτο και τον ελληνικό λαϊκό τους πολιτισμό παρά την εγκληματική εγκατάλειψη του ελληνικού κράτους.
Ελληνικό τάγμα
Οι Ελληνες της Ρωσίας συμμετέχοντας στις κοινωνικές οικονομικές πολιτικές και στρατιωτικές δραστηριότητες της νέας τους πατρίδας, σχημάτισαν στις 3 Αυγούστου 1779 το ελληνικό στρατιωτικό σώμα, το οποίο αναπτύχθηκε σε τάγμα, ελέγχοντας στρατιωτικά τις περιοχές της Κριμαίας, από το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου και την Μπαλακλάβα ως τη Θεοδοσία.
Η διάλυση του ελληνικού τάγματος στα μέσα του 19ου αιώνα, για πολιτικούς λόγους την περίοδο της πανσλαβικής πολιτικής των Ρώσων, έδωσε της δυνατότητα στους πρώην στρατιωτικούς να ιδρύσουν στην πόλη Μπαχτσί-Σαράι μία από τις πλουσιότερες ελληνικές κοινότητες.
Αλαβερτί Αρμενίας. Ελληνες αρχιμεταλλουργοί στα μέσα του περασμένου αιώνα.
Οι πρώην στρατιωτικοί ασχολούμενοι με το εμπόριο και τα άλλα επικερδή επαγγέλματα της εποχής εκείνης, έγιναν μέσα σε λίγα χρόνια, οι πλουσιότεροι κάτοικοι της πόλης, στα σπίτια των οποίων φιλοξενούνται τα καλοκαίρια τα μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας.
Στις αρχές του 19ου αιώνα οι αναγκαστικές μετοικεσίες των Ελλήνων παίρνουν τρομακτικές διαστάσεις εξαιτίας της βάναυσης συμπεριφοράς των οθωμανικών αρχών αλλά και των τοπικών τερεμπέηδων. Πολλοί Ελληνες της Αδριανούπολης τον Οκτώβριο του 1801 ζήτησαν τη λύτρωση τους από τις θηριωδίες των στρατευμάτων του Παζβάνδογλου στην περιοχή της νεοϊδρυθείσης πόλης Οδησσού. Τα συνεχιζόμενα ειδικά προνόμια των ρωσικών κυβερνήσεων στους χριστιανικούς λαούς της Βαλκανικής Χερσονήσου και της Μικρός Ασίας ανοίγουν τους δρόμους που οδηγούν μέσω των ομαδικών μετοικεσιών, στη δημιουργία νέων δυναμικών ελληνικών κοινοτήτων, αλλά και αμιγών ελληνικών χωριών στις περιοχές της Χερσώνας, της Οδησσού, του Νικολάεβου.
Έξοδος
Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 και ο ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1828 ανάγκασαν τους Ελληνες του Πόντου, που υποδέχτηκαν τους Ρώσους στρατιώτες ως ελευθερωτές, να πάρουν το δρόμο της αναγκαστικής εξόδου προς την ομόθρησκη Ρωσία. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 80.000 εγκατέλειψαν τα χωριά και τις πόλεις του Ανατολικού Πόντου, ακολουθώντας το ρωσικό στρατό, που οπισθοχώρησε μετά τη Συνθήκη της Αδριανούπολης, το 1829. Με την καθοδήγηση του Ρώσου αξιωματικού Πασκέβιτς εγκαταστάθηκαν αρχικά στην περιοχή της Τσάλκας στη Γεωργία και αργότερα στη Νότια Ρωσία. Για την ομαλή αποκατάστασή τους οι ρωσικές αρχές συγκρότησαν ειδικές επιτροπές, οι οποίες επεξεργάστηκαν διάφορα μοντέλα μόνιμης εγκατάστασής τους στις παραμεθόριες περιοχές, για να εξασφαλίσουν τα συνοριακά προβλήματα που αντιμετώπιζαν από τις μετακινήσεις των μουσουλμανικών εθνοτήτων της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Στο πνεύμα αυτό και για να δέσουν τους Ελληνες με τη γη πολλές φορές τους παραχωρούσαν ειδικά προνόμια: Συγκεκριμένα, στις 13 Ιανουαρίου 1847, η τσαρική κυβέρνηση με διάταγμα που ψήφισε απέδιδε στους Ελληνες τίτλους ευγένειας και ακόμη στις 24 Δεκεμβρίου 1855 ο τσάρος Νικόλαος Α' παραχώρησε αποκλειστικά στους Ελληνες, το προνόμιο να υπηρετούν στην προσωπική του λεγεώνα.
Ο Κριμαϊκός πόλεμος 1853-1856, η αποκάλυψη των κρυπτοχριστιανών του Πόντου, η υποταγή και η μετακίνηση το 1864 των μουσουλμάνων Κιρκασιών από τον Καύκασο στα οθωμανοκρατούμενα εδάφη του Πόντου επιδείνωσαν τις σχέσεις των Ελλήνων με τους ντόπιους και τους νέους πρόσφυγες μωαμεθανούς, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι πολλών ελληνικών χωριών να πάρουν το δρόμο της σωτηρίας ξανά προς τη Ρωσία. Με εντολή του ίδιου του Τσάρου Νικολάου Α' στις 10 Μαρτίου 1866, εγκαταστάθηκαν σε δημόσιες εκτάσεις ή στα μέρη που εγκατέλειψαν οι Κιρκάσιοι. Στους νέους ξεριζωμένους Ελληνες δόθηκε εν μέρει εκβιαστικά, για τη σταδιακή ρωσοποίησή τους, η ρωσική υπηκοότητα. Στη δεκαετία 1868 - 1878 ιδρύθηκαν πάρα πολλά αμιγή ελληνικά χωριά στις ρωσικές ακτές του κυβερνείου του Κουμπάν, που διατήρησαν και διατηρούν ως σήμερα τις ελληνικές παραδόσεις και τα ελληνικά ήθη και έθιμα. Ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1877 - 1878 είχε ως αποτέλεσμα την καθολική ερήμωση των ελληνικών πληθυσμών στις περιοχές της Τοκά-της, του Ερζερούμ, του Μπαϊπουρτ, της Σεβάστειας και του Ερζιγκιάν. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 90.000 ακολούθησαν ξανά το ρωσικό στρατό και διασκορπίσθηκαν στα νεοαποκτηθέντα ρωσικά εδάφη του Κάρς, αλλά και στις περιοχές της Γεωργίας, της Αρμενίας και της Νότιας Ρωσίας.
Άνθηση
Η ενίσχυση των νεοϊδρυθέντων ελληνικών χωριών αλλά και των πόλεων με νέους συμπατριώτες τους, έδωσε νέα πνοή και νόημα στην ύπαρξή τους. Εβγαλε από το περιθώριο της ζωής όλους εκείνους, που δεν αξιοποιούσαν τις δυνατότητές τους. Τα ίσα δικαιώματα που απόκτησαν, με τους άλλους λαούς της ρωσικής αυτοκρατορίας, τους έδωσαν γρήγορα τη δυνατότητα να ξεχωρίσουν και να προκόψουν στις τέχνες και τα γράμματα, κυρίως όμως στο εμπόριο, τη ναυτιλία και τη βιομηχανία. Μέσα σε λίγα χρόνια, το εμπόριο των σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα ήταν στα χέρια των Ελλήνων. Η πόλη Ροστόβ του Ντον, που ήταν το κέντρο του εμπορίου των σιτηρών όλης της Ρωσίας, αλλά και το Ταϊγά-νιο, η δεύτερη εμπορική πόλη ελέγχονταν από τις ελληνικές εταιρίες.
Προσφορά
Με την ευκαιρία αυτή υπενθυμίζουμε ότι οι Ρώσοι και οι Βρετανοί αποκαλούσαν του Ελληνες «βασιλιάδες του σιταριού». Ο Pouqueville, κινούμενος στο ίδιο πνεύμα, υπερτονίζει και την εθνική προσφορά των καραβιών στον απελευθερωτικό αγώνα, γράφοντας ότι «οι ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας οργώνανε τη Μαύρη Θάλασσα με τα 615 καράβια τους». Επισφράγιση της εθνικής προσφοράς των Ελλήνων της Ρωσίας είναι και τα λόγια του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ο οποίος το 1836 τόνισε στη Λίγκα ότι: «τα σιτοκάραβα πολέμησαν τον σουλτάνο». Επίσης με χρήματα των Ελλήνων της Ρωσίας που συγκεντρώθηκαν από εράνους, το 1822, ύστερα από ειδική άδεια του Τσάρου, εξαγοράστηκαν οι Ελληνες αιχμάλωτοι του οθωμανικού στρατού στη Σίνδο, την Κασσάνδρα και τη Χίο. Ουσιαστική ήταν η συμβολή του ελληνικού συντάγματος της Μπαλακλάβα στις ρωσοοθωμανικές αναμετρήσεις. Χιλιάδες εθελοντές πήραν μέρος στον ελληνοοθωμανικό πόλεμο του 1897 και στους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913.
Η νεοαστική τάξη που δημιουργήθηκε στις ρωσικές πόλεις, πέρα από τη συμμετοχή της στον εθνικό αγώνα και την ουσιαστική προσφορά της στο εμπόριο της Μαύρης Θάλασσας, έπαιξε σπουδαίο ρόλο και στην τοπική διοίκηση. Ο Γ. Σαραντηνάκης για πολλά χρόνια ήταν πρόεδρος της τοπικής αυτοδιοίκησης της περιοχής του Ροστόβ του Ντον και ταυτόχρονα πρόεδρος των ευγενών ολοκλήρου του κυβερνείου. Ο Γρηγόριος Μαρασλής εκλέχτηκε δήμαρχος της πόλης Οδησσού πέντε τετραετίες, γεγονός που βεβαιώνει την καθολική εκτίμηση όλων των εθνοτήτων της πόλης.
Εθνικό Συμβούλιο του Πόντου. Βατούμ, 1918. Οι ηγέτες των Ελλήνων της Ρωσίας που αγωνίστηκαν για τη δημιουργία ανεξάρτητου ποντιακού κράτους.
Ελληνες μαθητές από το Βλαδικαυκάς το 1937. Ενα χρόνο αργότερα το σταλινικό καθεστώς θα κλείσει τα ελληνικά σχολεία.
Την περίοδο εκείνη, που ο ελληνισμός της Ρωσίας έπαιζε κυρίαρχο και πρωταγωνιστικό ρόλο σε όλους τους τομείς, η αναγκαστική έξοδος των Ελλήνων του Πόντου προς τη Ρωσία συνεχιζόταν ασταμάτητα ως το 1923, τελευταίες ημέρες του ξεριζωμού των Ελλήνων της Μικρός Ασίας. Κύρια αιτία ήταν η συστηματική γενοκτονία που πραγματοποίησαν οι Νεότουρκοι και οι Κεμαλικοί σε βάρος των Ελλήνων του Πόντου.
Το μεγαλύτερο κύμα φυγής πραγματοποιήθηκε το Φεβρουάριο του 1918, όταν για τρίτη φορά οπισθοχωρούσε από τα εδάφη του Ανατολικού Πόντου ο ρωσικός στρατός, ε-ξαιτίας της Οκτωβριανής Επανάστασης. Υπολογίζεται ότι μόνο το 1918 φύγανε από τον Πόντο 85.000 Ελληνες προς την εμφυλιοκρατούμενη Ρωσία.
Εθνική συνείδηση
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ελληνικών προξενείων και των ελληνικών κοινοτήτων της Ρωσίας, ο ελληνικός πληθυσμός όλης της Ρωσίας, πριν αρχίσει ο αποδεκατισμός του το 1918 ήταν περίπου 700.000.
Περισσότερα από 30 ελληνικά προξενεία και υποπροξενεία ιδρύθηκαν την περίοδο 1890-1912 για την καλύτερη εξυπηρέτηση και επαφή τους με το εθνικό κέντρο, την Αθήνα. Το 1917 φοιτούσαν στα ελληνικά σχολεία 50.000 περίπου μαθητές και μαθήτριες. Οι ελληνικές κοινότητες, τα φιλανθρωπικά και φιλεκπαιδευτικά ιδρύματα βοηθούσαν ουσιαστικά στη διατήρηση της εθνικής συνείδησης, του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού, της γλώσσας και του προσανατολισμού στην ορθόδοξη εκκλησία της Κωνσταντινούπολης και όχι της Μόσχας.
Την εμμονή τους αυτή στην ορθόδοξη ελληνική παράδοση και καταγωγή την πλήρωσαν πολλές φορές πανάκριβα. Γράφει συγκεκριμένα το Κεντρικό Συμβούλιο των Ελλήνων της Ρωσίας στις 28 Ιανουαρίου 1919 προς την ελληνική κυβέρνηση: «...Ο σπουδαιότερος λόγος ο οποίος εβάρυνε πολύ δια να αποβάλη ο Έλλην της Ρωσίας την γλώσσαν του είναι η καταθλιπτική πολιτική του πρώην εν Ρωσία καθεστώτος, όσον αφορά τας εκκλησίας και το σχολείο, τους ιερείς και διδασκάλους...». Επί των Ελλήνων διασκάλων εξησκείτο αυστηρότατος έλεγχος υπό των επιθεωρητών της παιδείας, συνηθέστατα δε απεβάλοντο ούτοι δια μικράς αφορμάς και αντικαθιστώντο δια Ρώσων διδασκάλων.
Κατά τον αυτόν τρόπο ο αποθνήσκων Ελλην ιερεύς αντικαθίστατο δια Ρώσου τοιούτου, η λειτουργία επεβάλλετο να γίνεται εις την ρωσική.
Όμως παρ’ όλες τις δυσκολίες και τα προβλήματα που αντιμετώπισαν κατά περιόδους από την πολιτική εκρωσισμού των τσαρικών κυβερνήσεων, η πλειοψηφία των Ελλήνων δεν λιποψύχησε. Άντεξε τις διώξεις των πανσλαβιστών και των εκφραστών της συντήρησης. Με τη συνετή πολιτική του βοήθησε ακόμη, σε πολλούς τομείς, το ρωσικό λαό. Δεν ήταν μικρή η συμβολή των Ελλήνων της Ρωσίας στους κοινωνικούς αγώνες και στην ανατροπή του απολυταρχικού καθεστώτος.
Ο εμφύλιος πόλεμος της Ρωσίας έγινε αιτία να χαθούν άδικα δεκάδες χιλιάδες Ελληνες. Πολλοί υποχρεώθηκαν, εκείνη την τραγική περίοδο, να πάρουν το δρόμο για τη φτωχή Ελλάδα ή τις προγονικές τους εστίες, τον ιστορικό Πόντο.
Σύμφωνα με τη Γενική Απογραφή του 1928, στην Ελλάδα εγκαταστάθηκαν στη δεκαετία αυτή 58.500 Ελληνες. Στην κατηγορία αυτή των ξεριζωμένων Ελλήνων εκ Ρωσίας προστέθηκαν άλλοι 20.000 περίπου την περίοδο των σταλινικών διώξεων τουί937-1939 και 13.500 εκτοπισμένοι Ελληνες πάλι από τις σταλινικές αρχές στα βάθη της Σοβιετικής Ανατολής το 1965.
Εγκατάλειψη
Η ελληνική πολιτεία, κακός πατριός, απούσιασε σ’ όλους τους τομείς της υποδοχής και επανένταξης των ξεριζωμένων Ελλήνων στη μητροπολιτική Ελλάδα.
«Όταν πατήσαμε στην ελληνική γη δεν βρεθήκανε αρμόδιοι να μας οδηγήσουν στο σωστό δρόμο» γράφει ένας πρόσφυγας του 1965.
Από τον Μάρτιο του 1988 οι σοβιετικές αρχές άνοιξαν τα σύνορά τους για τους λαούς των σοσιαλιστικών Δημοκρατιών.
Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία τάσεων φυγής. Από τον Μάρτιο του 1989 άρχισαν να καταφθάσουν στην Ελλάδα
τα πρώτα κύματα των ξεριζωμένων Ελλήνων. Η ελληνική πολιτεία απουσιάζει και πάλι. Πέρασαν πέντε χρόνια στυγνής εκμετάλλευσης, φτηνού λαϊκισμού, χωρίς καμία ουσιαστική πρόοδο στο θέμα της αποκατάστασής τους.
Πολλοί συμπατριώτες μας ξεπέρασαν και τα όρια της αδιαντροπιάς. Την καθημερινή δυστυχία των ξεριζωμένων Ελλήνων, την κάνουν προσωπική τους ευτυχία, εκμεταλλευόμενοι χρήματα που παρέχονται στους τελευταίους από την ΕΟΚ και άλλους Οργανισμούς.
from ανεμουριον https://ift.tt/3f4uQ5i
via IFTTT