Γράφει η ΑΙΜΙΛΙΑ ΚΛΑΔΟΥ-ΜΠΛΕΤΣΑ | Η ευρύτερη περιοχή της πόλης των Χανιών κατοικείται συνέχεια από τη νεολιθική εποχή μέχρι σήμερα. Στη συνεχή αυτή κατοίκηση συνέβαλαν οι ευνοϊκές συνθήκες του φυσικού περιβάλλοντος, όπως παρουσία νερού, ύπαρξη καλής γεωργικής γης, κλίμα πρόσφορο για ανθρώπινη διαβίωση και εντατική καλλιέργεια και ο φυσικός όρμος της Σούδας με τη στρατηγική σημασία του.
Η ΠΕΡΙΦΗΜΗ ΣΤΑΥΡΟΕΙΔΗΣ ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΧΑΝΙΩΝ
Από τη μακραίωνη ιστορία της πόλης υπάρχουν πολλά κατάλοιπα. Στην καρδιά της πόλης διατηρείται και είναι ορατός συγκροτημένος πρωτομινωικός οικισμός η Μινωική Κυδωνιά. Στον ίδιο χώρο ακμάζει η ιστορική Κυδωνιά σημαντικά δείγματα της οποίας προβάλλονται. Στο εσωτερικό τείχος της πόλης είναι ορατά ακέραια μέλη αρχαίων κατασκευών που το κτίζουν και το συμπληρώνουν. Πιο ολοκληρωμένα δείγματα άφησε ο Μεσαίωνας και η τουρκοκρατία που συγκεντρωμένα και περιορισμένα από τα Βενετσιάνικα τείχη αποτελούν την παλιά πόλη των Χανιών από τα σημαντικότερα μνημεία της Μεσογείου και της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Στη νεώτερη ελληνική ιστορία 1830-1940 «Τα Χανιά έξω από τα τείχη κατέχουν σημαντική θέση και δημιουργήθηκαν τα τελευταία 100 χρόνια».
Από τις πρώτες εγκαταστάσεις έξω από τα τείχη της πόλης υπήρξαν εκτός από τα νεκροταφεία, η συνοικία των Λεπρών στο Βαρούσι και η εγκατάσταση των Χαλικούτηδων, στο Κουμ Καπί. Ένα μονοπάτι δημιούργησε η κίνηση των πεζών για ένα περίπατο έξω από τα τείχη και από την πόρτα του Καλέ Καπισί προς το σημερινό κήπο. Το 1870 ο Ρεούφ Πασάς αξιοποιεί τον περίπατο δημιουργώντας τον Δημοτικό Κήπο σε ευρωπαϊκά πρότυπα. Το πρώτο έξω από τα τείχη έργο της πόλης.
Ο ΙΤΑΛΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΩΝΑΣ
Το 1884 ανατολικά του κήπου κτίζεται με σχέδια και επίβλεψη του Ιταλού μηχανικού Νικόλαο Μαγκούζο ο ιταλικός στρατώνας. Ο ίδιος μηχανικός σχεδιάζει το στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης, το οποίο όμως με την ολοκλήρωσή του το 1900 με επίβλεψη του Χανιώτη μηχανικού Μιχάλη Σαββάκη στεγάζει τη Γενική Διοίκηση της Κρήτης.
Το μέγαρο αυτό είναι το δεύτερο δημόσιο κτίριο μετά τον ιταλικό στρατώνα που κτίστηκε έξω από τα τείχη της πόλης και με τη μορφολογία του επηρέασε πολύ και τη διάρθρωση του πρώτου σχεδίου της νέας πόλης και τη χάραξη μερικών από τους βασικούς οδικούς άξονες, καθώς και τη δημιουργία της πλατείας Δικαστηρίων.
ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ Μ. ΣΑΒΒΑΚΗ. ΣΗΜΕΡΑ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ «ΔΕΣΠΟΤΙΚΟ» ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΚΥΔΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΟΡΩΝΟΥ.
Νεώτερο μνημείο της πόλης έχει συνδεθεί στενά με την ιστορία της και τα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα που καθόρισαν την τύχη της τα τελευταία 100 χρόνια.
Η ΧΑΛΕΠΑ
Ο πλησιέστερος οικισμός προς τα Χανιά ήταν το χωριό της Χαλέπας, όπου μερικοί Αποκορωνιώτες αγρότες έκτισαν σποραδικά κοντά στη θάλασσα, έχοντας ως επάγγελμα τη βυρσοδεψία. Σιγά σιγά η Χαλέπα λόγω του κλίματος και του φυσικού περιβάλλοντος, εξελίχθηκε στο κατ’ εξοχήν προάστιο των Χανιών, όπου κατοικούν μερικοί από τους προξένους, τους εμπόρους και τους εξαγωγείς, αλλά και τους επιφανείς Τούρκους και Αιγύπτιους.
Στην ιστορία της Κρήτης απέκτησε σταθερή και διακεκριμένη θέση με τη «Σύμβαση της Χαλέπας» που υπογράφτηκε εδώ τον Οκτώβρη του 1878.
Ο ΙΤΑΛΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΩΝΑΣ ΑΠΟ ΚΑΡΤ-ΠΟΣΤΑΛ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ. ΚΤΙΣΤΗΚΕ ΤΟ 1884 ΑΝΑΤΟΛΙΚΕ ΤΟΥ ΚΗΠΟΥ ΜΕ ΣΧΕΔΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΤΟΥ ΙΤΑΛΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟ ΜΑΓΚΟΥΖΟ.
Μετά το 1878 τα Γενικά Προξενεία και τα κονσολάτα της Χαλέπας, στελεχωμένα με προξένους πρώτης γραμμής υπήρξαν τα φροντιστήρια της διπλωματίας και του διεθνούς δικαίου όπου ασκήθηκε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Αμέσως μετά την υπογραφή της σύμβασης αρχίζουν να επιστρέφουν οι απόδημοι Κρήτες. Όλοι αυτοί, που πλούτισαν με το εμπόριο, καθώς και άλλοι ντόπιοι που κατά εποχές τιμήθηκαν με ξεχωριστά προνόμια από τους Τούρκους απετέλεσαν τον πυρήνα μιας νέας αστικής τάξης που γρήγορα απέκτησε συνείδηση της ύπαρξης και δύναμής της. Οι έμποροι Κ. Βενιζέλος, Θ. Μητσοτάκης, Γεώργιος Χορτάτζης, ο μηχανικός Λεωνίδας Λυγκούνης είναι από τους πρώτους που κτίζουν τα σπίτια τους στη Χαλέπα, με Ευρωπαίους Μηχανικούς και πρότυπα.
ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΚΤΙΣΤΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟ ΚΑΙ ΣΤΕΓΑΣΕ ΤΟΝ ΙΔΙΟ ΚΑΙ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΜΑΡΙΑ
Δίπλα ακριβώς από το σπίτι του Βενιζέλου βρίσκεται το κτίσμα που χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του πρίγκιπα Γεωργίου κατά την παραμονή του στην Κρήτη και έκτοτε πέρασε στην ιστορία της πόλης με την επωνυμία το «Παλάτι».
Απέναντι ακριβώς από το Παλάτι η εκκλησία της Αγίας Μαρίας Μαγδαληνής, ο ηγεμονικός ναός κτίστηκε στις αρχές του 1990, όταν ο Μεγάλος δούκας Γεώργιος πρόσφερε δέκα χιλιάδες ρούβλια και τα σχέδια για την ανέγερση μιας εκκλησίας αφιερωμένης στη Μαρία Μαγδαληνή σε ανάμνηση της διαμονής στα Χανιά της γυναίκας του Μεγάλης Δούκισσας Μαρίας.
Στη Χαλέπα κτίστηκε μετά τον ηγεμονικό ναό και η εκκλησία του «λαού» η Ευαγγελίστρια με χρήματα εράνων σε Ευρώπη και Αμερική.
Το σπίτι της οικογένειας Μαρκαντωνάκη στη χαρακτηριστική πλατεία Καγιαλέ της Χαλέπας, κτίστηκε από τον Αιγυπτιώτη βαμβακέμπορα Γεώργιο Χορτάτζη τα τέλη της τουρκικής κατοχής. Το σπίτι διαμορφωμένο στον τύπο της βίλας με τις ξενόφερτες πυργοειδείς γεωμετρικές απολήξεις, περιβάλλεται από κήπο φυτεμένο και διαμορφωμένο στα δυτικά πρότυπα.
Το σπίτι της Φλωρεντινής Καλούτση στον τύπο της βίλας κτίστηκε το 1900. Η Φλωρεντινή Καλούτση Σκουλούδη είναι η κατ’ εξοχήν γυναικεία καλλιτεχνική προσωπικότητα της εποχής. Ζωγράφος, σπουδαγμένη στο Λονδίνο θα μεταφέρει στην Κρήτη τις ιδέες του ευρωπαϊκού πνεύματος.
ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΧΑΝΙΩΝ. ΑΠΟ ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ.
Λίγο παραπάνω βρίσκεται το σπίτι της βαρώνης Σβαρτς ή όπως ονόμαζαν οι εφημερίδες της εποχής Ελπίδα Μέλαινα. Από τις περισσότερο ενδιαφέρουσες φυσιογνωμίες της εποχής η, φιλέσπλαχνη και ερωτευμένη με την Κρήτη, βαρώνη εκτός από τα βιβλία της για την περιοχή και τους ανθρώπους της έκτισε ένα από τα πιο ενδιαφέρονται κτίσματα της Χαλέπας στον τύπο της βίλας που στέγασε τις πιο αξιόλογες κοινωνικές εκδηλώσεις της εποχής.
Η ΓΑΛΑΡΙΑ
Το σπίτι του, τούρκικο αρχοντικό αγόρασε από τον Τούρκο Σοφτά το 1919 ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Κοντά στον Πύργο της Χαλέπας, χρησιμοποιήθηκε και σαν στρατώνας για τη φιλοξενία αγήματος έτοιμου να επέμβει σε περίπτωση που θα δεχόταν επίθεση η περιοχή από Ακρωτήρι.
Λεγόταν και Γαλαρία. Εδώ λέγεται ότι υπογράφτηκε το 1878 η Σύμβαση της Χαλέπας. Μετά την αγορά του από τον Κυριάκο Μητσοτάκη επισκευάστηκε ριζικά και στεγάζει την οικογένειά του.
Ο κεντρικός διώροφος πυρήνας της Γαλλικής Σχολής του κτίσματος όπου σήμερα στεγάζεται το Πολυτεχνείο Κρήτης κτίστηκε γύρω στα 1858 από Αιγύπτιο έμπορα. Το 1884 περιήλθε στην κυριότητα των αδελφών του αγίου Ιωσήφ και περίπου ένα αιώνα στέγαζε την Ελληνογαλλική Σχολή.
Με μία από τις σημαντικότερες προσπάθειες αναστήλωσης και αποκατάστασης ιστορικών κτισμάτων της πόλης, το Πολυτεχνείο Κρήτης στεγάζει σήμερα στις αίθουσες της Γαλλικής σχολής, τη σχολή Ορυκτών Πόρων και αίθουσα διαλέξεων.
Το αγγλικό προξενείο στεγάστηκε στο σπίτι της Φαιναρέτης Μητσοτάκη που κτίστηκε στα πρότυπα του «Παλατιού».
Απέναντι ακριβώς βρίσκεται το κτίσμα που στέγασε το Ελληνικό Προξενείο για αρκετά χρόνια.
Το γερμανικό Προξενείο στέγαζε το νεοκλασικό κτίριο που κτίστηκε το 1870 απέναντι από το ελληνικό προξενείο. Κατά την κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς στεγάζει το γερμανικό στρατηγείο και φιλοξενεί τον στρατάρχη Ρόμελ. Από το 1991 το κτίριο υποδειγματικά αναστηλωμένο από τους σημερινούς ιδιοκτήτες παραδίδεται στους επισκέπτες της πόλης ως βίλα «Ανδρομέδα».
Το κτίσμα που στέγαζε την αυστριακή πρεσβεία κτίστηκε με πρόξενο τον Μπέντερ στον τύπο της βίλας και στο δρόμο της Χαλέπας από τον Αυστριακό μηχανικό Μπιρίντα.
ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΒΟΥΛΕΥΤΗ Μ. ΚΟΥΝΔΟΥΡΟΥ. ΚΤΙΣΤΗΚΕ ΕΠΙ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ.
Σήμερα είναι μετασκευασμένο σε ξενοδοχείο με ιδιαιτερότητα και την ονομασία «Το Δώμα».
Ο ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
Τα τέλη του 1898 η Κρήτη αποκτά αυτονομία, ηγεμόνα και σύνταγμα.
Κατά την απογραφή του 1900 τα Χανιά έχουν 12.276 κατ. χριστιανούς και 9.242 Τούρκους. Σ’ ολόκληρη την Κρήτη παρεπιδημούν 6.096 ξένοι από τους οποίους 3.593 στα Χανιά κυρίως διπλωμάτες.
ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΒΟΥΛΕΥΤΗ Ν. ΜΠΙΣΤΟΛΑΚΗ, ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΚΤΙΡΙΟ ΤΟΥ Τ.Ε.Ε., ΤΜΗΜΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ.
Το σχέδιο της νέας πόλης συνδέεται πάνω στην υφιστάμενη κατάσταση με τους οδικούς άξονες που ορίζουν ο κήπος, ο ιταλικός στρατώνας, το διοικητήριο μέγαρο και η Χαλέπα, όπου έχει εγκατασταθεί ο πρίγκιπας Γεώργιος.
Τον Αύγουστο του 1901 με το 34 διάταγμα της Κρητικής πολιτείας αρχίζει να ισχύει η ρυμοτομία της νέας πόλης όπου δυστυχώς προβλέπεται η καθαίρεση της μεσημβρινής πλευράς των τειχών και η ανέγερση μεγάλης αγοράς επί της Piatta Foma. Η νέα πόλη περιλαμβάνει κατοικίες και διοίκηση ενώ η παλιά αποτελεί το εμπορικό κέντρο ολόκληρου του συγκροτήματος.
Τα πρώτα σπίτια εκτός από τις βίλες της Χαλέπας είναι οι διώροφες κατοικίες που κτίστηκαν στους κεντρικούς δρόμους της πόλης κυρίως επί κρητικής πολιτείας από βουλευτές, γιατρούς, δικηγόρους και εμπόρους.
ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΦΛΩΡΕΝΤΙΝΗΣ ΚΑΛΟΥΤΣΗ. ΣΤΟΝ ΤΥΠΟ ΤΗΣ ΒΙΛΑΣ ΚΤΙΣΤΗΚΕ ΤΟ 1900.
Από τα περισσότερο χαρακτηριστικά τα σπίτια των βουλευτών Κούνδουρου, Πλουμιδάκη, Πωλογιώργη, Φούμη, Κατζουράκη, Μπιστολάκη, Παπαδόπετρου, το σπίτι του μηχανικού Σαββάκη σημερινό δεσποτικό και άλλα.
Όλη η νεώτερη ιστορία της πόλης συγκεντρώνεται ανάμεσα στα λίγα τετράγωνα, με τα ταφικά μνημεία του πρώτου, δεύτερου και τρίτου τμήματος του νεκροταφείου του Αγίου Λουκά. Πρόκειται για χαρακτηριστικά δείγματα γλυπτικής μαρμάρου του 19ου αιώνα, έργα των Φιλιππότη, Μαλακατέ, Δημητριάδη και άλλων.
Η πόλη των Χανίων σήμερα, με μαρτυρίες σ’ ολόκληρο το φάσμα της ιστορίας της, δικαίως επέλεξε πολιτιστικό θεσμό προβολής στο Εθνικό Πολιτιστικό Δίκτυο πόλεων «την αρχιτεκτονική». Πόλεις όπως τα Χανιά, με οργανωμένο και ορατό πυρήνα ύπαρξης 4.500 χρόνων από σήμερα, δηλαδή με ορατό συγκροτημένο οικισμό από την Πρωτομινωική περίοδο στην καρδιά της και στη συνέχεια πλούσια και καλοδιατηρημένη αρχιτεκτονική κληρονομιά, τα ιστορικά μεσαιωνικά και νεώτερα χρόνια, αποτελούν μία μοναδικότητα στον τομέα του πολιτισμού και ειδικότερα της αρχιτεκτονικής.
ΧΑΝΙΑ 7 ΗΜΕΡΕΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΑΘΗΝΑ 02 ΦΕΒ 1996
from ανεμουριον https://ift.tt/2XsaWec
via IFTTT