ΚΟΡΩΝΕΙΑ
Η Κορώνεια είναι η σημαντικότερη πόλη της αρχαιότητας πάνω στην Όθρη. Μνημονεύεται σε μια δελφική επιγραφή. Αναφέρεται από το Στράβωνα, τον Πτολεμαίο και το Στέφανο Βυζάντιο.
Κατά το Στράβωνα η Κορώνεια δυο φορές απαριθμείται μεταξύ Ναρθακίου και Μελιταίας, και μια φορά αναφέρεται ο Ερινεός σαν μια γειτονική της περιοχή.
Ο F. Stahlin αναφέρει ότι με την Κορώνεια σχετίζονται τα ερείπια κοντά στους Κοκκωτούς και Κωφούς.
Μεταξύ Ναρθακίου (Λιμογαρδίου) και Μελιταίας βρίσκεται το Παλιόκαστρο του Σάββα, πάνω στον ψηλότερο δεσπόζοντα λόφο της περιοχής με ανοιχτό ένα γύρο τον ορίζοντα και θέα από το οροπέδιο του Δομοκού ως τα υψώματα της Λαμίας. Μακριά στο βορά διακρίνονται και οι κορυφές του Ολύμπου.
Το Παλιόκαστρο του Σάββα είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος2
Στο Κάστρο τούτο διατηρείται τμήμα του τείχους, πάνω στον ομώνυμο λόφο με υψόμετρο 1125 μέτρα, 5 χιλιόμετρα Βόρεια της Δίβρης.
Το τείχος, τραπεζιόσχημου περιγράμματος με οδοντώσεις στο δυτικό τμήμα του περικλείει ένα πλάτωμα περίπου δέκα στρεμμάτων, στην κορυφή του λόφου και διατηρείται σε αρκετά σημεία της κορυφογραμμής έως και 5 δόμους.
Τέσσερις πύργοι, με πρόσοψη πλάτους 7,40 μέτρων κατανέμονται σε άνισα διαστήματα κατά μήκος της βόρειας πλευράς του τείχους. Δύο ακόμη τείχη σε απόσταση 23 και 28 μέτρων, προς ανατολάς και δυσμάς αντίστοιχα συνιστούν σημεία πρώτης αντίστασης κατά του εχθρού.
Διακρίνεται δόμηση με τετραγωνισμένους, πελεκημένους, ασβεστολιθικούς λίθους (διαστάσεων 0,60Χ0,70Χ1,35μ.) που συνιστούν τοίχο πάχους 2,30 μέτρων, ενώ τα προτειχίσματα είναι οικοδομημένα από μικρότερους λίθους.
Στη βορινή πλευρά του λόφου, έξω από το κάστρο, διακρίνονται βαθουλώματα και σωροί πέτρες, τα οποία αποτελούν ερείπια κτισμάτων ή θέσεις εξόρυξης και κοπής των βράχων για το κτίσιμο του τείχους.
Πολλοί ερευνητές τοποθετούν εδώ, στο Παλιόκαστρο του Σάββα, τον αρχαίο Πράντα, όπως αποδέχεται και η ΙΔ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Λαμίας, χωρίς ποτέ να ασχοληθεί σοβαρά κάποιος με το θέμα και χωρίς καμία απόδειξη.
Εμείς, στηριζόμενοι στις παραπάνω μαρτυρίες πιστεύουμε ότι στο Παλιόκαστρο του Σάββα βρίσκονταν η αρχαία Κορώνεια.
Απευθυνθήκαμε στη ΙΔ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Λαμίας, καταθέτοντας τη γνώμη μας σύμφωνα με τις υπάρχουσες γραπτές μαρτυρίες και πήραμε την απάντηση, πως στην περιοχή δεν υπάρχει ταυτοποίηση αρχαίων πόλεων.
ΠΡΑΣ
Για τον αρχαίο Πράντα ελάχιστα γνωρίζουμε. Το όνομα σχετίζεται άλλοτε με πόλη της Περραιβίας και άλλοτε με πόλη της Αιτωλίας και άκμαζε το 150 προ Χριστού.
Ο Πρας ήταν μια μικρή πόλη της αρχαιότητας και βρισκόταν σε τούτη την περιοχή της Όθρης. Η θέση του αναφέρεται σαφέστερα σε σχέση με ένα επεισόδιο του Βοιωτικού πολέμου, όταν ο Σπαρτιάτης στρατηγός Αγησίλαος κατατρόπωσε, το 394 π. Χ., το ιππικό των Θεσσαλών και των άλλων συμμάχων των Βοιωτών στην περιοχή ανάμεσα στον Πράντα και στο Ναρθάκιο, που αποτελούσε το σημαντικότερο πέρασμα από τη Μελιταία προς τη Λαμία και την κοιλάδα του Σπερχειού.
Πολλοί ερευνητές τοποθετούν τον αρχαίο Πράντα στη θέση του Παλιόκαστρου του Σάββα, χωρίς να στηρίζονται σε κάποια μαρτυρία.
Εμείς, τοποθετώντας την Κορώνεια στο Παλιόκαστρο του Σάββα, πιστεύουμε ότι ο Πρας βρισκόταν στο Παλιόκαστρο των Αμπελιών και η μεγάλη μάχη του Αγησίλαου να δόθηκε στη ρεματιά του Κουραδά και στα Ξερομανώλια, επειδή εκεί είναι και το φυσικό πέρασμα προς Λαμία. Να αναφέρουμε ακόμη ότι στην περιοχή αυτή, στην πλαγιά του λόφου Ανεμόμυλος, ανατολικά της Μονής Αγίου Νικολάου, σε ένα όχθο βάθους δύο μέτρων βρέθηκε ένα αρχαίο κοινοτάφιο με πολλά οστά, που αποτελεί ένδειξη μεγάλης μάχης.
Το Παλιόκαστρο των Αμπελιών καταλαμβάνει ένα βραχώδες πλάτωμα και σχηματίζει ένα τρίγωνο στη δυτική κατάληξη του οροπεδίου των αμπελιών. Καθώς το φαράγγι του Αϊ Νικόλα από τη μια και το φαράγγι του Αϊ Δημήτρη από την άλλη αποτελούν φυσικό οχυρό ήταν αρκετό ένα τείχος 140 μέτρων να προστατεύει την πόλη από την πλευρά των Αμπελιών.
Διακρίνεται δόμηση με ασύμμετρους μη επεξεργασμένους ασβεστολιθικούς ογκόλιθους μήκους ως 1,80 μ., τοποθετημένους κατά μήκος στο πλάτος του τείχους.
ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ν. ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ
ΔΑΣΚΑΛΟΥ
πηγή: www.divrilamias.gr
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΟΣ kaliterilamia.gr
ΘΕΜΑ:
ΙΣΤΟΡΙΑ