Εκεί που ο Σπερχειός ποταμός απλώνει το νερό του σαν αρχαίο ποίημα στην καρδιά της Φθιώτιδας, απλώνεται ένα από τα πιο σπάνια και πολύτιμα φυσικά τοπία της Στερεάς Ελλάδας: το πλατανόδασος του Σπερχειού. Ένας υγρότοπος ζωής, σκιάς και μνήμης. Ένας ζωντανός οργανισμός που αναπνέει εδώ και αιώνες — και τώρα, εκπέμπει κι αυτός το δικό του σιωπηλό S.O.S.
Ένα δάσος-μνημείο φυσικής ισορροπίας
Το πλατανόδασος του Σπερχειού εκτείνεται σε έκταση δεκάδων στρεμμάτων, αγκαλιάζοντας τον ποταμό σε ένα μοναδικό οικοσύστημα. Χιλιάδες πλατάνια – μερικά αιωνόβια – υψώνουν τους κορμούς τους σαν πυλώνες πράσινου ναού, ενώ η πλούσια πανίδα (πουλιά, ερπετά, μικρά θηλαστικά) βρίσκει καταφύγιο στη σκιά και τη δροσιά τους. Οι εποχές εναλλάσσονται εκεί με ποιητική φυσικότητα: το φθινόπωρο χρυσίζει τα φύλλα, η άνοιξη γεμίζει με τιτιβίσματα τον αέρα, το καλοκαίρι δροσίζει και θεραπεύει.
Απειλές που δεν είναι φυσικές – είναι ανθρώπινες
Όμως αυτός ο φυσικός παράδεισος δεν είναι πια αυτονόητος. Η ασθένεια των πλατανιών από το μεταχρωματικό έλκος (Ceratocystis platani), μια θανατηφόρα μύκητα που μεταδίδεται κυρίως από ανθρώπινες επεμβάσεις, έχει ήδη αρχίσει να αφήνει τα πρώτα του σημάδια. Όπου μπει, καταστρέφει το δέντρο αμετάκλητα. Και το χειρότερο: δεν υπάρχει θεραπεία. Μόνο πρόληψη.
Παράλληλα, η αυθαίρετη ρίψη απορριμμάτων, η έλλειψη φύλαξης και η απουσία διαχείρισης οδηγούν το δάσος σε σταδιακή υποβάθμιση. Πλημμυρικά φαινόμενα και κλιματική πίεση προστίθενται στο μείγμα απειλών. Όλα δείχνουν ότι αν δεν κινηθούμε τώρα, αύριο θα είναι αργά.
Η ευκαιρία της ευθύνης
Το Πλατανόδασος του Σπερχειού δεν είναι απλώς ένα φυσικό αξιοθέατο. Είναι κληρονομιά. Είναι ασπίδα ζωής για τη Λαμία και τα γύρω χωριά. Είναι δυνητικός πυλώνας οικοτουρισμού, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ήπιας ανάπτυξης.
Απαιτείται ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης, συνεργασία των δήμων και των δασικών υπηρεσιών, αυστηρά μέτρα προστασίας από τη διασπορά ασθενειών και επιτέλους σοβαρή ενημέρωση του κοινού. Όχι ευχολόγια. Πράξεις.
Αν χαθεί, δεν θα επιστρέψει
Όπως και το δάσος της Δαδιάς, όπως και οι Ερυθριές της Πίνδου, έτσι και το πλατανόδασος του Σπερχειού είναι μοναδικό. Και η μοναδικότητα δεν έχει αντίγραφο. Αν χαθεί, δεν αναπαράγεται. Δεν «φυτεύεται» ξανά. Είναι ο τελευταίος ζωντανός καμβάς ενός τόπου που διψά για ρίζες, σκιά και μέλλον.