Από τη δημιουργία του Ελληνικού κράτους, κάθε απόπειρα εμπλοκής της χώρας στις θερμές γεωπολιτικές συγκρούσεις των «Μεγάλων» κατέληγε σε τραγωδία. Η προσδοκία ενός κομματιού από την «πίτα» ή έστω λίγων «ψίχουλων» από τα τραπέζια των νικητών συνήθως κατέληγε σε αίμα και δάκρυα.
Από τη δημιουργία του Ελληνικού κράτους, κάθε απόπειρα εμπλοκής της χώρας στις θερμές γεωπολιτικές συγκρούσεις των «Μεγάλων» κατέληγε σε τραγωδία. Η προσδοκία ενός κομματιού από την «πίτα» ή έστω λίγων «ψίχουλων» από τα τραπέζια των νικητών συνήθως κατέληγε σε αίμα και δάκρυα.
Η είδηση δημοσιεύτηκε σε Μ.Μ.Ε. και δεν διαψεύστηκε: Πρόθεση της κυβέρνησης είναι να αναχωρήσει για την Γαλλία, με σκοπό να ενταχθεί σε εκκολαπτόμενο «εκστρατευτικό σώμα» για την Ουκρανία, μονάδα αρμάτων της 25ης Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας που εδρεύει στην Ξάνθη. Η είδηση έρχεται να προστεθεί σε άλλες, «διάσπαρτες» πληροφορίες, για συμμετοχή με προσωπικό και υλικό στον πόλεμο που μαίνεται στα βόρεια της χώρας μας.
Πρόκειται για μια σημαντική αναβάθμιση της εμπλοκής της χώρας μας στον πόλεμο μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ, η επιβεβαίωση πως η φράση «είμαστε σε πόλεμο με τη Ρωσία» δεν ήταν λόγια του αέρα. Προκαλεί ανατριχίλα το γεγονός πως μπορεί να μην αποδειχθούν λόγια του αέρα και τα λόγια του ΥΕΘΑ κ. Δένδια πως πρέπει να αρχίσουμε να αποδεχόμαστε την επιστροφή Ελλήνων φαντάρων μέσα σε φέρετρα, τα οποία θα είναι τυλιγμένα με τη σημαία της Ε.Ε..
Δεν πρωτοτυπεί ο κ. Δένδιας. Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε προειδοποίησε ότι η Ευρώπη θα πρέπει να προετοιμαστεί για πόλεμο με τη Ρωσία. Τα σχόλιά του επαναλήφθηκαν από τον υπουργό Ενόπλων Δυνάμεων του Ηνωμένου Βασιλείου Αλ Καρνς που δήλωσε ότι η Βρετανία βρίσκεται σε «πολεμική κατάσταση με τη Ρωσία». Ο αρχηγός των Ενόπλων δυνάμεων της Βρετανίας αλλά και ο ομόλογός του της Γαλλίας κάλεσαν τις «κοινωνίες να είναι έτοιμες να υποδεχθούν φέρετρα».
Δυστυχώς, για μια ακόμη φορά, αποδεικνύεται πως τα διδάγματα της ιστορίας δεν γίνονται μαθήματα για τις ελληνικές κυβερνήσεις. Από τη δημιουργία του Ελληνικού κράτους, κάθε απόπειρα εμπλοκής της χώρας στις θερμές γεωπολιτικές συγκρούσεις των «Μεγάλων» κατέληγε σε τραγωδία. Η προσδοκία ενός κομματιού από την «πίτα» ή έστω λίγων «ψίχουλων» από τα τραπέζια των νικητών συνήθως κατέληγε σε αίμα και δάκρυα. Η ανάμιξη στον Κριμαικό πόλεμο το 1853, η Μικρασιατική εκστρατεία το 1919 -1922, η εκστρατεία στην Κορέα το 1950 αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Στον κατάλογο των τυχοδιωκτισμών με τραγική κατάληξη ξεχωριστή θέση κατέχει η συμμετοχή της Ελλάδας στην εκστρατεία στην Ουκρανία το 1919. Όπως όλα δείχνουν στα ίδια μέρη, στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας και στις πεδιάδες της Ουκρανίας, θα ξαναβρεθούμε ως χώρα και στην εποχή μας, πρόθυμοι ηλίθιοι για την εξυπηρέτηση αλλότριων συμφερόντων! Και είναι βέβαιο πως και πάλι θα υπάρξει η ίδια κατάληξη καθώς τα παιχνίδια της ιστορίας φρόντισαν να διαμορφώσουν τόσες ομοιότητες στις συνθήκες που δεν μπορεί το τέλος να είναι διαφορετικό!
Ακόμη και η χρονική σύμπτωση είναι χαρακτηριστική: Δεκέμβρης ήταν και το 1918 όταν πολιτικές υπόγειες διαδρομές, διεθνείς και εσωτερικές, προετοίμαζαν την εκστρατεία. Αξίζει να τις θυμηθούμε, ο αναγνώστης θα εκπλαγεί από τις ομοιότητες που, προφανώς, δεν είναι τυχαίες!
Η εκστρατεία που κανείς δεν θέλει να θυμάται…
Ο τρόπος που αντιμετωπίζει η επίσημη ελληνική ιστοριογραφία την εκστρατεία του 1919 στην Ουκρανία θυμίζει αυτόν με τον οποίο οι Αλμπέρ Ουντερζό και Ρενέ Γκοσινί, οι δημιουργοί του θρυλικού Αστερίξ, σατιρίζουν την άρνηση των Γαλατών να μιλήσουν για τη μάχη της Αλέζια και την ήττα του στρατού του Βερσιζεντορίξ από τις λεγεώνες του Ιούλιου Καίσαρα. «Αξιοκατάκριτος σοβινισμός», σχολιάζουν οι δύο Γάλλοι καλλιτέχνες, «αίσθημα ντροπής και έλλειψη οποιασδήποτε δικαιολογίας», θα μπορούσαμε να σχολιάσουμε εμείς επιχειρώντας να εξηγήσουμε τη σιωπή ή την αμηχανία της επίσημης ιστορίας για την μαύρη αυτή σελίδα της Ελληνικής ιστορίας.
Δεν είναι παράδοξη αυτή η στάση, πώς να δικαιολογήσει κάποιος αυτήν την επιλογή; Πώς να δικαιολογηθεί πως ύστερα από επτά χρόνια πολέμου (διάστημα στο οποίο η χώρα βίωσε δύο Βαλκανικούς Πολέμους, διπλή κατοχή του μεγαλύτερου τμήματός της, έναν εμφύλιο και έναν Παγκόσμιο Πόλεμο), προσφέρεται εθελοντικά να συμμετάσχει σε εκστρατεία στη Νότια Ρωσία, εναντίον μιας χώρας με την οποία δεν είχε κάποια διαφορά;
Στις προηγούμενες περιπτώσεις πολεμικών ή διπλωματικών περιπετειών υπήρχε ως δικαιολογία η «Μεγάλη Ιδέα», σε μικρές ή μεγάλες δόσεις. Στην Ουκρανία όμως; Ποιου ήρωα του εθνικού μας φαντασιακού «ξακουστή χώρα» ήταν η Ουκρανία, ποια «σκλαβωμένα αδέρφια» θα απελευθερώναμε; Η ιδεολογία της εκούσιας εξάρτησης, εγγενές στοιχείο του ελληνικού κράτους, αξιοποιήθηκε στη διεκδίκηση αναβάθμισης του ρόλου του ελληνικού κράτους από το επίπεδο της «προστασίας» στο επίπεδο του ενεργού κρίκου στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα, με την προσδοκία ανάλογων ανταλλαγμάτων.
Για να κατανοήσουμε ποιους «υπερασπιστές της ελευθερίας» υποτίθεται πως θα συνδράμαν οι ελληνικές μεραρχίες στην Ουκρανία, αξίζει να σημειώσουμε ότι, στις περιοχές που καταλάμβαναν, τα στρατεύματα του στρατηγού των «Λευκών» Ντενίκιν επιδίδονταν σε σφαγές και λεηλασίες, συναγωνιζόμενα τα στρατεύματα του Ουκρανού εθνικιστή Σιμόν Πετλιούρα. Ιδιαίτερο μίσος επιδείκνυαν κατά του εβραϊκού πληθυσμού. Οι θηριωδίες που διέπρατταν ακύρωνε τη Δυτική προπαγάνδα που τους παρουσίαζε ως «μαχητές της ελευθερίας».
Πιο σαφής ήταν ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, υπουργός Στρατιωτικών τότε, στο μήνυμά του προς τον στρατηγό Ντενίκιν: «Ο στόχος μου να κερδίσω υποστήριξη στο Κοινοβούλιο υπέρ του ρωσικού εθνικιστικού σκοπού θα είναι απείρως δυσκολότερος αν αποδεδειγμένα γνήσιες καταγγελίες συνεχίσουν να λαμβάνονται από Εβραίους στη ζώνη των εθελοντικών στρατών». Ο Τσόρτσιλ δεν ένιωθε κάποια λύπη για τα θύματα των πογκρόμ των Τσαρικών στρατευμάτων, στις αγγλικές αποικίες που έδρασε συμμετείχε σε χειρότερες ωμότητες. Όμως ήταν ένας οξυδερκής πολιτικός, συνειδητοποιούσε τη ζημιά που προκαλούσαν στον πολιτικό του στόχο οι πράξεις των τσαρικών στρατευμάτων.
Καλή η ιδεολογία, καλύτερες οι επενδύσεις
Η απόφαση για στρατιωτική παρέμβαση δεν ήταν εύκολη. Ύστερα από τόσο αίμα που είχε χυθεί δεν υπήρχαν στη Δύση πρόθυμοι ηλίθιοι να θυσιαστούν. Υπήρχε όμως ένας παράγοντας που καθιστούσε την αποστολή στρατευμάτων επιτακτική, ειδικά για τη Γαλλία. Στα τέλη του 19ου αιώνα η επιλογή της τσαρικής εξουσίας για την προώθηση ενός προγράμματος ταχείας εκβιομηχάνισης δημιούργησε την ανάγκη εισροής κεφαλαίων. Η ανάγκη αυτή θεωρήθηκε μεγάλη ευκαιρία από τους Γάλλους κεφαλαιούχους, ένα ευρωπαϊκό «Ελ Ντοράντο», και οδήγησε στην ιλιγγιώδη αύξηση των γαλλικών επενδύσεων στη ρωσική κεφαλαιαγορά, στη βιομηχανία, στον τραπεζικό και ασφαλιστικό τομέα.
Οι μεγαλύτερες γαλλικές τράπεζες, όπως η Société Générale, η Banque de Paris et des Pays-Bas και η Banque de l'Union Parisienne, μεγάλα βιομηχανικά συγκροτήματα και Γάλλοι κεφαλαιούχοι είχαν επενδύσει τεράστια ποσά μέχρι το 1914 σε κάθε λογής επιχειρήσεις (ρωσικές τράπεζες, εξορυκτικές, μεταλλουργικές και βιομηχανικές μονάδες), οι περισσότερες εκ των οποίων ήταν συγκεντρωμένες στην περιοχή της Ουκρανίας και στην κοιλάδα του ποταμού Ντον.
Μία από τις πρώτες ενέργειες της Σοβιετικής κυβέρνησης τον Φεβρουάριο του 1918, ήταν η εθνικοποίηση του τραπεζικού και βιομηχανικού κλάδου της οικονομίας. Για τους Γάλλους κεφαλαιούχους αυτή ήταν αληθινή καταστροφή και πλέον η επιλογή για βίαιη ανατροπή της Σοβιετικής κυβέρνησης έπαιρνε χαρακτήρα άμεσου υλικού συμφέροντος. Η υλική στήριξη των Τσαρικών ήταν η πρώτη ενέργεια, γρήγορα όμως αποδείχτηκε ατελέσφορη, οπότε ωρίμαζε η επιλογή της στρατιωτικής επέμβασης.
Την ίδια στιγμή το Παρίσι είχε πλημμυρίσει από τσαρικούς «εμιγκρέδες», πρώην αριστοκράτες, που διέφυγαν όταν ξέσπασε η επανάσταση. Πίεζαν για στρατιωτική επέμβαση ώστε να επιστρέψουν και να ανακτήσουν τον αμύθητο πλούτο που έχασαν. Δελέαζαν τους Γάλλους κεφαλαιούχους και την κυβέρνηση με το άνοιγμα νέων αγορών στη Νότια Ρωσία για τα βιομηχανικά προϊόντα της και στην εξασφάλιση μιας σίγουρης και σταθερής πηγής πρώτων υλών και σίτου, απαραίτητη για την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης από τον πόλεμο γαλλικής οικονομίας.
Ζητούνται «πρόθυμοι» για εκστρατεία…
Στα θεάρεστα αυτά σχέδια υπήρχε μόνο ένα αγκάθι: οι Γάλλοι κεφαλαιούχοι και τα ράκη της τσαρικής αριστοκρατίας που έβγαζαν πύρινους λόγους και εκπονούσαν σχέδια από τα μπιστρό και τα καφέ του Παρισιού, προφανώς δεν είχαν διάθεση να εκστρατεύσουν οι ίδιοι. Αναζητούνταν λοιπόν αυτοί που, για να επανακτηθούν τα χρεόγραφα και τα παλάτια που είχαν εθνικοποιήσει οι Μπολσεβίκοι, θα άφηναν τα κόκαλά τους στις πεδιάδες της Νότιας Ρωσίας, της Ουκρανίας και της Κριμαίας.
Η κυβέρνηση Κλεμανσό και το Γαλλικό κατεστημένο επιχείρησαν να προσδώσουν ιδεολογικά και ηθικά χαρακτηριστικά στην επικείμενη εκστρατεία. Οι Μπολσεβίκοι παρουσιάζονταν στο Κοινοβούλιο και στον τύπο ως η μάστιγα της ανθρωπότητας και οι Γάλλοι ως υπερασπιστές της ελευθερίας του ρωσικού λαού. Όμως η προσπάθεια αυτή, μόνο λίγες εβδομάδες μετά το τέλος της «κόλασης των χαρακωμάτων» όπου θάφτηκαν 1.375.000 Γάλλοι, μόνο οργή προκάλεσε στη γαλλική κοινωνία και πολύ περισσότερο στους στρατιώτες που περίμεναν ανυπόμονα το απολυτήριό τους.
Ο Έλληνας ακόλουθος στο Βουκουρέστι Βασίλης Δενδραμής, στις 3 Δεκεμβρίου 1918, μετέφερε στον Ιωάννη Πολίτη, στενό συνεργάτη του Βενιζέλου, τη συνομιλία του με τον Γάλλο στρατηγό Ντεσόρτ όπου καταγράφεται η καθολική άρνηση των Γάλλων στρατιωτών να συμμετάσχουν σε εκστρατεία κατά της Σοβιετικής Ένωσης. Αντίστοιχη ήταν η εικόνα που μετέφερε και ο γενικός διοικητής της Μακεδονίας, ο Κωνσταντίνος Αδοσίδης, σχετικά με το ηθικό των γαλλικών στρατευμάτων: «ενταύθα γαλλικόν στρατηγείον δεν αποβλέπει ευχαρίστως εις μελετωμένην εκστρατείαν, […] έχω λόγους να νομίζω ότι τοιαύτη διάθεσις δεν είναι άσχετος και προς δυσφορίαν ην εξέφρασαν γαλλικά στρατεύματα μεταβώσι Ρωσσίαν».
Τελικά από την πλευρά της Γαλλίας εστάλη μια ομάδα μεραρχιών που σε καμία περίπτωση δεν επαρκούσε για να αντιμετωπίσει τον Κόκκινο Στρατό. Το αρχικό σχέδιο ήταν να σταλούν δεκατέσσερις, αλλά τελικά έγιναν έξι και αυτές με ελλιπή στελέχωση. Απαραίτητη ήταν η συμβολή και άλλης χώρας που θα παρείχε αξιόμαχες δυνάμεις. Και αυτή η άλλη χώρα ήταν η Ελλάδα.
Η Μεγάλη Ιδέα πάει Ουκρανία…
Στις αρχές Νοεμβρίου 1918 όλα τα θέματα που, θεωρητικά, αποτελούσαν τους λόγους συμμετοχής στον Α΄ Π.Π. (Ανατολική Μακεδονία, Δυτική και Ανατολική Θράκη, Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Βόρεια Ήπειρος, Δωδεκάνησα, Κύπρος) ήταν ανοιχτά, εκκρεμή και υπό συνεχή διαπραγμάτευση. Η συμμετοχή είχε στηριχτεί σε αόριστες υποσχέσεις των συμμάχων. Σε αυτήν τη συγκυρία κατατέθηκε από τη Γαλλία η πρόταση προς την Ελλάδα να αναλάβει το κύριο βάρος της εκστρατείας στην Ουκρανία.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος απάντησε άμεσα δίνοντας εντολή στον Έλληνα πρέσβη στο Παρίσι Άθω Ρωμάνο να μεταφέρει στον Κλεμανσό το εξής μήνυμα: «Ο ελληνικός στρατός είναι εις διάθεσιν των συμμάχων και δύναται χρησιμοποιηθή διά κοινόν αγώνα πανταχού όπου αποστολή του ήθελε κριθή αναγκαία».
Στις 27 Νοεμβρίου 1918 ο Βενιζέλος μετέβη στο Παρίσι, για να συναντηθεί με τον Κλεμανσό. Στόχος του ήταν να εξασφαλίσει την υποστήριξη της Γαλλίας στο ζήτημα της Θράκης και, υπό προϋποθέσεις, την ευμένειά της στο ζήτημα της Σμύρνης. Αυτή η προφορική εγγύηση ήταν η ελπίδα στην οποία βασίστηκε η ελληνική συμμετοχή στη σχεδιαζόμενη εκστρατεία. Το περιβάλλον του και ο φιλικός Τύπος διέρρεαν παντού τη φράση «Ο δρόμος για τη Μικρά Ασία περνά από την Ουκρανία». Για αυτήν τη συνάντηση ακόμη κι ο συντηρητικός πολιτικός κι ιστορικός Σπύρος Μαρκεζίνης σχολιάζει: «Ο Κλεμανσώ ευθέως εζήτησεν την συμμετοχήν των Ελλήνων εις την επέμβασιν εις την Ρωσίαν. Εις την πραγματικότητα δεν επρόκειτο περί αιτήσεως, αλλά περί αξιώσεως».
Κατά την επιστροφή του στην Αθήνα ο Βενιζέλος, μιλώντας στη Βουλή στις 6 Δεκεμβρίου 1918, προανήγγειλε έμμεσα τη συνέχιση των επιχειρήσεων και έκανε λόγο «διά την προθυμίαν προς σταθεράς θυσίας της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού». Από πού πρόκυπτε η βεβαιότητα πως ο ελληνικός λαός ήταν «πρόθυμος για θυσίες», και μάλιστα σταθερές (!), ο Βενιζέλος δεν το ξεκαθάρισε, οι πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν έδειξαν το ακριβώς αντίθετο.
Η απόφαση προκάλεσε πολιτικές αντιδράσεις, κυρίως από το νεοσύστατο ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικόν Εργατικόν Κόμμα Ελλάδος). Στις 12 του μηνός οι σοσιαλιστές βουλευτές Θεσσαλονίκης Αριστοτέλης Σίδερις και Αλμπέρτο Κουριέλ κατέθεσαν επερώτηση στη Βουλή: «Αν επιβεβαιούται η φήμη περί συμμετοχής ελληνικών στρατευμάτων εις την κατά της Ρωσσίας εκστρατείαν και ποία συμφέροντα του ελληνικού λαού απαντούσι ταύτην».
Τοποθετούμενος, ο Σίδερις τόνιζε πως δεν έπρεπε «να αναμιχθώμεν εις τα εσωτερικά άλλου λαού, […] ο πραγματικός στόχος είναι η υποστήριξις των συμφερόντων εκείνων οι οποίοι είναι συνδεδεμένοι με οικονομικά χρηματιστικά συμφέροντα».
Η απάντηση του αντιπρόεδρου της κυβέρνησης Εμμανουήλ Ρέπουλη αποτελεί μνημείο πολιτικής υποκρισίας. Ενώ λίγες ημέρες νωρίτερα, στις 2 Δεκεμβρίου, ο Βενιζέλος σε συνάντησή του στη Θεσσαλονίκη με τον Γάλλο στρατηγό Φρανσουά ντ' Εσπερί ρύθμιζε και τις τελευταίες λεπτομέρειες (μέχρι και την επιμελητεία των ελληνικών μεραρχιών συμφώνησαν), ο Ρέπουλης στη Βουλή δήλωνε ανερυθρίαστα: «Δεν υπάρχει έδαφος όπως αναπτυχθεί η επερώτησις εφόσον δεν υπάρχει τοιούτον γεγονός».
H στρατιωτική επιχείρηση
Με επείγον στρατιωτικό τηλεγράφημα προς το Α' Σώμα Στρατού, που εκείνη την περίοδο στρατοπέδευε στην Ανατολική Μακεδονία, ορίστηκαν επακριβώς οι οδηγίες της άμεσης αναχώρησης για τη Ρωσία. Στις 15 Γενάρη 1919, το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα, έχοντας τυπικά επικεφαλής τον υποστράτηγο Κ. Νίδερ, ξεκίνησε για την Ουκρανία. Τα πρώτα τμήματά του αποβιβάστηκαν στην Οδησσό της «Μεσημβρινής Ρωσίας», όπως αναφέρεται στα έγγραφα, στις 20 Γενάρη 1919. Η συνολική δύναμη του ελληνικού Εκστρατευτικού Σώματος που αποφασίστηκε να σταλεί ενάντια στη Σοβιετική Ρωσία ανερχόταν σε 35 χιλιάδες άνδρες, όμως δεν πρόλαβαν να μεταφερθούν και να πάρουν μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις παρά 23.351 στρατιώτες και αξιωματικοί.
Η εκστρατεία εξελίχθηκε σε μια αλυσίδα ντροπιαστικών πράξεων, συντριπτικών ηττών και συγκρούσεων με τον ντόπιο πληθυσμό. Τελικά στις 25 Μαρτίου, μόλις δύο μήνες αργότερα, στο συμμαχικό συμβούλιο στο Παρίσι, οι ηγέτες της Entente συμφώνησαν ομόφωνα «να μη σπαταλήσουν άλλες δυνάμεις για τη διατήρηση μιας τόσο επισφαλούς θέσης.». Τί κομψός τρόπος να περιγράψεις μια πανωλεθρία! Έως τις 5 Απριλίου το σύνολο των συμμαχικών στρατευμάτων είχε ξεκινήσει την αργή και κοπιαστική πορεία υποχώρησης προς τη Βεσσαραβία.
Η πιο μαύρη σελίδα στην εκστρατεία της Ουκρανίας γράφτηκε στη Σεβαστούπολη: ο Ελληνικός στρατός άνοιξε πυρ κατά των ντόπιων εργατών και Γάλλων ναυτών που διαδήλωναν από κοινού κατά της επέμβασης. Δώδεκα ναύτες και έξι εργάτες έπεσαν νεκροί, προκαλώντας την κατακραυγή του ντόπιου πληθυσμού αλλά και των ναυτών του γαλλικού στόλου. Ορισμένα πλοία μάλιστα θα στασιάσουν, αναγκάζοντας τη γαλλική κυβέρνηση να αποσύρει άρον άρον συνολικά τα στρατεύματά της συνολικά από τη Νότια Ουκρανία. Τα γεγονότα καταγράφονται αναλυτικά από τον Αντρέ Μαρτί που ήταν μηχανικός αξιωματικός στο θωρηκτό Jean Bart, το πλήρωμά του οποίου στασίασε τον Απρίλη του 1919.
Επίλογος
Η εκστρατεία στην Ουκρανία ήταν η μεγαλύτερη σε μέγεθος αποστολή στρατιωτικών δυνάμεων σε επιχειρήσεις εκτός Ελλάδας (εξαιρουμένης φυσικά της Μικρασιατικής εκστρατείας). Οι συνολικές απώλειες του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος ανήλθαν σε 398 νεκρούς και 657 τραυματίες. Από την πρώτη στιγμή επιχειρήθηκε η υποβάθμιση της σημασίας της και ο χαρακτηρισμός της ως μεμονωμένο στρατιωτικό επεισόδιο.
Στις αρχές του 1919 ο υποστράτηγος Νεόκοσμος Γρηγοριάδης, που ήταν ένας προοδευτικός Βενιζελικός αξιωματικός, καλούσε σε συμμετοχή στην εκστρατεία για «ν' απαλλαγούμε από τις Ερινύες της αντίστασης της Παλιάς Ελλάδας στην Entente και να βρούμε τον δρόμο της τιμής και της αμοιβής στων Αρεοπαγιτών (σ.σ. των κυβερνήσεων της Entente) τα μάτια». Τόσο οι Βενιζελικοί όσο και οι Κωνσταντινικοί την παρουσίαζαν ως «πρελούδιο» της μικρασιατικής περιπέτειας και φυσικά θα λαμβάναμε ως «αντίδωρο» τη Σμύρνη. Διαψεύστηκαν με τραγικό τρόπο, όπως γνωρίζουμε.
Αντίθετα δεν διαψεύστηκε ο Δημήτρης Υψηλάντης όταν έναν αιώνα νωρίτερα, στις 3 Αυγούστου 1825, αντιδρούσε στην «Πράξη υποτέλειας» προς την Αγγλία και προέβλεπε:
«Τώρα να σας ειπώ ότι οι Άγγλοι, σαν μας βάλουν εις το χέρι τους έχουν πρώτα από όλα όλους τους σημαντικούς μας κι αν δεν τους φαρμακώσουν, όπως έκαμαν εις τας Ινδίας, το ολιγότερον να τους εξαρματώσουν διά να φέρουν δικά τους άρματα εις τον τόπο μας. […] Ύστερα, διά να μπορούν να κρατούν τον λαόν εις την εξουσίαν των θα του σηκώσουν όλα τα μέσα πλουτισμού. […] Κι έπειτα, ποιος μας βεβαιώνει δεν θα βάζη εμάς κατά τη συνήθειά της εις την φωτιάν διότι η ίδια έχει πολλά ολίγους στρατιώτας;»
Ο Υψηλάντης δεν ήταν μάντης, έντιμος αγωνιστής ήταν και η ιστορία τον δικαίωσε απόλυτα. Αν δίπλα στο όνομα της Αγγλίας προσθέσουμε και άλλα ονόματα υπερδυνάμεων θα έχουμε την ιστορία της χώρας μας τους τελευταίους δύο αιώνες. Και τις τραγωδίες που βίωσε…
(τα στοιχεία έχουν αντληθεί από το βιβλίο του Σ. Αλεξίου «Μεγάλη Ιδέα 1844 -1922», εκδ. ΤΟΠΟΣ)
(Ο Σπύρος Αλεξίου είναι ιστορικός και συγγραφέας)
from Όλες Οι Ειδήσεις - Dnews https://ift.tt/Ramr75z
via IFTTT