ΕΛΕΝΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΚΗ | Πριν από δύο χρόνια, έπεσα πάνω στο διήγημα του Δημοσθένη Βουτυρά «Παπάς Ειδωλολάτρης». Με ξάφνιασε. Περιλάμβανε με έναν τρόπο πολύ αποκρυσμένο από τον δικό μου, αλλά περιέργως και πολύ κοντινό, τη θεματολογία που αναζητούσα για την επόμενη ταινία μου. Έχοντας κάνει προηγουμένως στη «Σταγόνα στον Ωκεανό» που πραγματευόταν τη θυσία μιας γυναίκας για έναν άνδρα, ήθελα τώρα να ασχοληθώ με το αντίστροφο. Τη θυσία που κάνει ένας άνδρας για μια γυναίκα. Νομίζω ότι ένα από τα πιο σημαντικά σημερινά προβλήματα είναι η επιφύλαξη που προκαλείται μπροστά στη γενναιοδωρία της αγάπης. Είναι πασιφανές ότι η αληθινή προσφορά μας φοβίζει, μας κάνει καχύποπτους και μας διώχνει. Όταν αυτό συμβαίνει, νιώθουμε μοιραία καταδικασμένοι να επιστρέψουμε σε σκοτεινά μοναχικά μονοπάτια. Μελαγχολούμε. Γινόμαστε εχθρικοί.
Με συνάρπασε λοιπόν το διήγημα του Βουτυρά, γιατί ο άνδρας που έψαχνα, ο ικανός να κάνει τη μεγάλη θυσία για την αγάπη, βρισκόταν εκεί. Ήταν ένας παπάς, ιερομόναχος. Ποιος άλλος, καλύτερα από αυτόν, που έχει ως μοναδικό του στόχο, ως δουλειά, την ίδια την αγάπη, θα μπορούσε να κάνει μια μεγάλη θυσία: Ένας παπάς που, φτάνοντας μέσα από μια τραγική πάλη με τη συνείδηση του να θυσιάσει την υπόσταση του για τον έρωτα μιας γυναίκας, βιώνει μια τεράστια δοκιμασία.
«Και ο παπάς γρήγορα έκλεισε το παράθυρο και βγήκε στον κήπο. Ένα τσεκούρι ήταν στη ρίζα ενός δέντρου ριγμένο και με ορμή αρπάζοντας το ρίχτηκε και άρχισε να χτυπά, να συντρίβει τα λουλούδια του. Και δεν τα συνέτριβε μόνο, αλλά τα πατούσε με μανία, που φαινόταν να βγαίνει από ένα μεγάλο μίσος. Εδώ πέφτανε οι μενεξέδες, κει τα ζουμπούλλια, οι φρέζιες και άλλα και μια οσμή άφηναν ευώδη, σα να 'ταν το τελευταίο τραγούδι τους στον έρωτα, στην αγάπη! Και ο παπάς εξακολουθούσε να σπα, να συντρίβει, να ξεριζώνει το ό,τι αγάπησε, ελάτρεψε...».
Οι σημερινοί άνθρωποι οργανώνονται καλά πίσω από τις ασφαλιστικές δικλίδες τους και προσπαθούν να αποφύγουν, σαν τον διάβολο, τις δοκιμασίες. Μόνο οι άνθρωποι που πιστεύουν μπορούν να φτάσουν στα άκρα, αψηφώντας τον κίνδυνο να χάσουν ή και να χαθούν. Και μόνον αυτοί παραμένουν διαχρονικοί.
Με συμπάθεια και σαρκασμό περιγράφει ο Δημοσθένης Βουτυράς τον παπά του που δοκιμάζεται, όταν επιστρέφει μετά από χρόνια η παιδική του φίλη, παντρεμένη, στο χωριό. Σε όλο το διήγημα βασανίζεται «να λησμονήσει τη γυναίκα που σε κάθε συνάντηση της σημειωνόταν ένα πέσιμο του ιερέα».
Κι επειδή βλέπει ότι δεν μπορεί, αποφασίζει να μην υποκρίνεται πια. Κάτω από καταρρακτώδη βροχή και κεραυνούς, μέσα στην εκκλησία, ο παπάς προσπαθεί να ξορκίσει την πίστη του, εκδηλώνοντας βίαια και ανάκατα τον θυμό του και τη μετάνοια, αυθαδιάζοντας και ρίχνοντας κατάρες στους αγίους. Μετά από αυτή την έκρηξη, έχει πάρει και την απόφαση, θα εγκαταλείψει την Εκκλησία και θα φύγει με την Ελένη.
Αλλά όταν πηγαίνει να της το πει, εκείνη δεν χαίρεται. Φοβάται. Δεν έχει κανέναν σκοπό να αλλάξει τη ζωή της, να αφήσει την άνεση του σπιτιού της και τον άνδρα της. Ο παπάς πέφτει από τα σύννεφα.
«Ο Ιερώνυμος σηκώθηκε. Όχι! Μέσα σ' εκείνο το σώμα δεν έτρεχε, δεν υπήρχε η ψυχή που νόμισε...
- Κατάρα! είπε. Τι φοβερό! Να πατήσω θρησκεία, όρκους, όλα για άνθρωπο (...).
Έφερε το βλέμμα σ' αυτή και την είδε να κοιτάζει από το παράθυρο. Δεν είδε (πια) τα κάλλη της, ο λαιμός της δεν τον σκανδάλισε ούτε η λευκή της όψη».
Μετά αυτήν την τρομερή απογοήτευση, ο παπάς φεύγει. Επιστρέφει στο σπίτι του και στον κήπο του που έχει καλλιεργήσει όλη του την ζωή με αγάπη και στοργή.
Όταν έφτασε στο σπίτι του στάθηκε λίγο στο παράθυρο πριν το κλείσει.).
Κάτι ήρθε ελαφρό, ελαφρό σαν παράκληση ψυχών φοβισμένων... Η μυρουδιά των λουλουδιών.
- Κι εσείς!
Και ο παπάς γρήγορα έκλεισε το παράθυρο και βγήκε στον κήπο. Ένα τσεκούρι ήταν στη ρίζα ενός δέντρου ριχμένο και με ορμή αρπάζοντας το ρίχτηκε και άρχισε να χτυπά, να συντρίβει τα λουλούδια του. Και δεν τα σύντριβε μόνο αλλά τα πατούσε με μανία, που φαινότανε να βγαίνει από ένα μεγάλο μίσος. Εδώ πέφτανε οι μενεξέδες, κει τα ζιμπούλια, οι φρέζιες και άλλα, και μια οσμή άφηναν ευώδη, σα να 'ταν το τελευταίο τραγούδι τους στον έρωτα, στην αγάπη!
Κι ο παπάς ξακολουθούσε να σπα, να συντρίβει, να ξεριζώνει το ό,τι αγάπησε, ελάτρεψε...».
Το πιο σημαντικό στον Βουτυρά είναι ότι παρατηρεί με ουσία την ανθρώπινη συνθήκη. Και παρ' όλο που γράφει σε μια παλιότερη, γραφική αλλά και πολύ ιδιόμορφη γλώσσα, τα θέματα του παραμένουν εξαιρετικά σύγχρονα επειδή ακριβώς κεντράρουν στην αδυναμία των ηρώων του.
Θα συμφωνήσω με αυτό που αναφέρει ο Βάσιας Τσοκόπουλος στην εισαγωγή των απάντων του συγγραφέα. Υπάρχει μια έντονη κινηματογραφικότητα στα διηγήματα του Βουτυρά. Η αλληλουχία των φράσεων μοιάζει με κινηματογραφικό ντεκουπάζ, υπάρχουν flash backs, περνάμε ανεπιφύλακτα από τα γεγονότα στην σκέψη των ηρώων, πεταγόμαστε χωρίς συντηρητισμούς από τη μια σεκάνς στην άλλη, οι μεταφορές γίνονται με εικόνες, κ.τ.λ. κ.τ.λ.
Σίγουρα, λοιπόν, όταν διάβασα τον «Παπά Ειδωλολάτρη», αυτή η πλευρά της γραφής του με βοήθησε να δω μια ταινία. Αλλά αυτό που μου ενέπνευσε πραγματικά το σενάριο της ταινίας που θα κάνω με τίτλο «Το Περιβόλι του Παπά» οφείλεται πρώτα στη θεματολογία.
Η δική μας ιστορία διαφέρει από αυτήν του Βουτυρά στο ότι είναι τοποθετημένη στη σημερινή εποχή και πραγματεύεται τη συνάντηση δύο κόσμων μέσα από έναν Έλληνα ορθόδοξο παπά και μια Ελβετίδα γυμνάστρια.
Η Angele, Ελβετίδα, γαλουχημένη στην ατμόσφαιρα του σύγχρονου ευρωπαϊκού πολιτισμού, είναι παντρεμένη με τον Έλληνα, Κωστή, διερμηνέα στην ΕΟΚ, που ζει πολλά χρόνια στο Βέλγιο και θεωρεί τον εαυτό του Ευρωπαίο. Εκείνη βαθιά πονεμένη από τον πρόσφατο θάνατο του δεκάχρονου γιου τους, θα επισκεφθεί, πρώτη φορά, την ιδιαίτερη πατρίδα του άνδρα της, για την οποία ένιωθε πάντα μια ανεξήγητη έλξη και θα γοητευθεί από έναν απλό επαρχιακό παπά, τον Παπά-Γιώργη, χάρη στην ξεχωριστή πνευματικότητα του.
Η ανακούφιση και η ελπίδα που θα καταφέρει να της μεταδώσει ο παπάς, χάρη στην πίστη του, θα την κάνουν να ξανανοιώσει την δύναμη που έχασε όταν έχασε το παιδί της και να ξανατοποθετήσει τα πράγματα στο σωστό τους μέγεθος.
Το γεγονός αυτό θα πυροδοτήσει έντονα ερωτικά αισθήματα και στους δυο. Ιστορία με εξαιρετικές περιπλοκές γιατί, εκτός των άλλων, ο άνδρας της Angele, τυχαίνει όχι μόνο να είναι συντοπίτης του Παπά-Γιώργη, αλλά και παιδικός του φίλος.
Ο παπά-Γιώργης ζει μια μεγάλη δοκιμασία. Εξ αιτίας του έρωτα που νιώθει για την Αγγελική (όπως εκείνος την αποκαλεί) αναγκάζεται να βγει από τον κλειστό κόσμο που έχει επιλέξει, για να ταπεινωθεί βιώνοντας ουσιαστικά το μαρτύριο της ανθρώπινης ζωής.
«Το Περιβόλι του Παπά» έχει γραφτεί από την Έρση Σωτηροπούλου και εμένα. Το γύρισμα προβλέπεται να αρχίσει τον Μάρτιο του 1999. Με τη βοήθεια, λοιπόν, του Δημοσθένη Βουτυρά εμείς έχουμε αποφασίσει να υποδεχθούμε το 2000 χέρι χέρι με έναν παπά.
ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΒΟΥΤΥΡΑΣ
ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ
ΑΘΗΝΑ
ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
1998
from ανεμουριον https://ift.tt/2MUrffg
via IFTTT