ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Π. ΛΕΚΚΟΣ | Αν και δεν είναι ιστορικά βεβαιωμένο, ότι ο εντυπωσιακός βράχος πάνω στον οποίο δεσπόζει η Μονή της Αγίας Τριάδος, «κατωκήθη το πρώτον υπό Δομετίου Μοναχού, κατά το 1438 μ.Χ., όστις μετά πολλού κόπου και δυσκολίας αναβάς έκτισεν επ' αυτού τον κυρίως ναόν της Αγίας Τριάδος, αφ' ου και ο βράχος ωνομάσθη» (όπως αναφέρει ο Πολύκαρπος, ηγούμενος του Μεγάλου Μετεώρου, στο έργο του «Μετέωρα», το 1882), εντούτοις η αρχιτεκτονική του καθολικού, η εξωτερική τοιχοποιία, τα μονογράμματα από κεραμίδια κ.ά. φανερώνουν ότι η ίδρυση της Αγίας Τριάδος ανάγεται στο 14ο με 15ο αιώνα. Σωζόμενες επιγραφές μαρτυρούν την ανέγερση του κυρίως ναού το 1476, ενώ μεταγενέστερος είναι ο νάρθηκάς του (1692). Τόσο απότομος και απροσπέλαστος ήταν ο βράχος, ώστε χρειάστηκαν — κατά την παράδοση — εβδομήντα χρόνια για το ανέβασμα των υλικών και την έναρξη των οικοδομικών εργασιών.
Ο κτίτωρ της Μονής δεν μας είναι με βεβαιότητα γνωστός, αφού, δυστυχώς, δεν σώζεται κτιτορική επιγραφή. Οι δύο υπάρχουσες («ιστορήθη και υκτιτορήθη έτει ΑΧ69» και η άλλη που αναφέρει τα ονόματα: ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΚΑΙ ΧΡΥΣΑΝΘΗΣ) δεν μας διαφωτίζουν επαρκώς. Εκατόν σαράντα σκαλοπάτια, λαξευμένα στο βράχο, οδηγούν τον προσκυνητή στην κορυφή του Μοναστηριού, που θεωρείται τρίτο στη σειρά αρχαιότητος των μετεωρικών Μονών. Δύο ναοί προσελκύουν την προσοχή στο κτιριακό συγκρότημα: Ο κεντρικός (καθολικό) και αυτός του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Το καθολικό είναι σταυροειδής, δικιόνιος με τρούλο ναός και με ιδιαίτερα περιποιημένη — από πλευράς τοιχοδομίας — την ανατολική πλευρά του ιερού Βήματος. Η αψίδα με το ψευδοτρίλοβο παράθυρο φέρει τούβλινες διακοσμήσεις με σταυρούς και το IC XC ΝΙΚΑ.
Δύο επιγραφές στη νότια πρόσοψη μαρτυρούν: ΕΤΟΥΣ ....» (=1476) και «ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΚΑΙ ΠΤΩΧΟΥ ΡΑΚΕΝΔΥΤΟΥ ....» (=1682). Ο κεντρικός ναός (καθολικό) κτισμένος το 1476 και ιστορημένος το 1741, δεν είναι μεγάλος σε διαστάσεις. Αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα, είχε ωραιότατες εικόνες στο τέμπλο, οι οποίες όμως αφαιρέθηκαν από αρ-χαιοκαπήλους το 1979, που έσπασαν και τμήματά του. Καινούργιο, επίχρυσο και με όμορφη διακόσμηση, αντικατέστησε το παλαιό. Από τις σωζόμενες εικόνες εντυπωσιάζουν: Της «κεχαριτωμένης» Θεοτόκου, έτους 1718, «διά χειρός Ρίζου από την επαρχία των Αγράφων», του Χριστού (έτους 1662) με ενδυμασία καραγκούνικη, της αποτομής της κεφαλής του Τίμιου Προδρόμου. Οι τοιχογραφίες (του έτους 1741) αποτελούν έργο «Αντωνίου ιερέως και Νικολάου αυταδέλφου». Ο μεταγενέστερος νάρθηκας (κτισμένος το 1689), είναι ευρύχωρος και ιστορημένος με αγιογραφίες του 1692, όπως μαρτυρεί επιγραφή στο εσωτερικό υπέρθυρο, κάτω από τη σκηνή της αρνήσεως του αποστόλου Πέτρου. Το ναΐδιο του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου είναι λαξευτό, σε σχήμα roton-da, στο βράχο. Αρχικά ήταν ενδιαίτημα κάποιου ασκητού στο κοίλωμα του βράχου. Αργότερα διαμορφώθηκε σε ναΐσκο. Η σωζόμενη επιγραφή αναφέρει: ΑΝΕΓΕΡΘΗ ΚΑΙ ΑΝΕΖΩΓΡΑΦΗΘΗ Ο ΘΕΙΟΣ ΚΑΙ ΠΑΝΣΕΠΤΟΣ ΚΑΙ ΣΕΒΑΣΜΙΟΣ ΝΑΟΣ ΟΥΤΟΣ ΤΟΥ ΤΟΙΜΙΟΥ ΕΝΔΟΞΟΥ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΕΠΙ ΕΤΟΥΣ ... (=1682) ΕΝ ΜΗΝΙ ΜΑΪΟ Ζ' ΚΟΠΟΥ ΔΕ ΚΑΙ ΕΞΟΔΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΤΕ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΙΩΝΑ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΠΑΡΘΕΝΙΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ. Στον παλαιό εξώστη, όπου κατέληγε ο ανελκυστήρας με το δίχτυ, σώζεται μισοερειπωμένη και αγιογραφημένη η πλευρά του τοίχου, ενώ και η παλαιό τράπεζα της Μονής, με τη μορφή της υπεραγίας Θεοτόκου στην κόγχη της και εκατέρωθεν τους αγίους Γεώργιο και Δημήτριο, λαϊκής τεχνοτροπίας, μαρτυρούν για τις ημέρες ακμής του Μοναστηριού. Γιατί, κατά το παρελθόν ήταν πλούσιο σε περιουσία και πολυάριθμο σε μοναχούς. Έτσι, την περίοδο της τουρκοκρατίας συμπαραστάθηκε στους υπόδουλους χριστιανούς και ενίσχυσε το κίνημα του θρυλικού παπα-Ευθύμιου Βλαχάβα. Στο Σκευοφυλάκιο της Μονής φυλάσσονταν κατά το παρελθόν αρκετά λείψανα αγίων, σταυροί, ιερά σκεύη, κώδικες και άμφια, καθώς και η πλουσιότατη βιβλιοθήκη του επισκόπου Σταγών Παϊσίου. Φυλαγμένα τα πολύτιμα κειμήλια σε μυστική κρύπτη, στη διάρκεια της γερμανοϊταλικής κατοχής, και αφού οι μοναχοί είχαν εκδιωχθεί και καταφύγει στη Μονή Ξενιάς Αλμυρού, συλήθηκαν -προφανώς από τους εργάτες που είχαν κτίσει τη θύρα της κρύπτης- και πουλήθηκαν σε επιτηδείους. Μερικά από αυτά ανευρέθηκαν μετά τον πόλεμο και με ενέργειες της Μητροπόλεως επανήλθαν στη Μονή, η οποία στο διάστημα 1942-1961 παρέμεινε κλειστή ελλείψει μοναχών. Τα 124 διασωθέντα χειρόγραφα της Μονής, φυλάσσονται από το 1953 στο Σκευοφυλάκιο της Αγίου Στεφάνου. Σήμερα, μετά την επάνδρωσή του, ανακαινισμένο και με εμφανή τα ίχνη της νέας πνοής που έδωσε η μοναστική αδελφότητα, συνεχίζει τη μακραίωνη ιστορία του. Η συμβολή των ευσεβών συνδρομητών και δωρητών στην ανακαίνιση του Μοναστηριού υπήρξε αποφασιστική.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ Π. ΛΕΚΚΟΥ
ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ
from ανεμουριον https://ift.tt/2BH0Smx
via IFTTT