Ο μυστικισμός

Το Αγιον Όρος, είναι πάνω απ’ άλα ένας ολόδροσος πνευματικός λειμώνας. Στα μισοφωτισμένα κατανυκτικά καθολικά ή παρεκκλήσιά του, οι απαράμιλλες βυζαντινές ψαλμωδίες που βγαίνουν εκ βαθέων, από την καρδιά, αποθέτουν στην ψυχή κάθε κουρασμένου ανθρώπου βάλσαμο, τον αποσπούν από τις ματαιότητες του κόσμου τούτου και τον ανεβάζουν επί «πτερύγων ανέμων»,

τον φέρνουν στην «πύλη τον ουρανού». Σ’ αυτό συντελεί η λιτότητα που διακρίνει την ορθόδοξη λατρεία και η διατήρηση του βυζαντινού τυπικού. Η αγωνία για τη μετέπειτα ζωή, αποτελεί το βασικό χαρακτηριστικό του αγιορείτικου μοναχισμού. Τα πάντα θυσιάζονται γι’ αυτήν και τα πάντα γίνονται ανεκτά γι’ αυτήν. Υλικές και σωματικές στερήσεις, «βιασμός διηνεκής» της ανθρώπινης φύσης, αδιάκοπη λατρεία, άσκηση και προσευχή, ατελείωτες νηστείες. Όταν τελειώνει η μία αρχίζει η άλλη. Πρόκειται, βέβαια, για τις περιοδικές νηστείες, γιατί κάθε εβδομάδα έχει τις δικές της νηστείες. Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή τρώνε μόνο μια φορά την ημέρα και ανάλαδα. Κρέας δεν τρώνε ποτέ.

Τίποτε δεν γίνεται στο Όρος χωρίς προσευχή. Και οι μοναχοί που επιτελούν το διακόνημά τους προσεύχονται. Όταν σε «παγγεηά» (παγκοινιά) καθαρίζουν τα φασολάκια, λένε τους χαιρετισμούς. Έχουν τόσο ασκηθεί, που η προσευχή γίνεται νοερά. Αδιάκοπα επαναλαμβάνουν, ενώ μπορεί και να συνομιλούν με κάποιον, μετρώντας την ευχή στο κομποσχοίνι τους, δηλ. τη φράση «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με τον αμαρτωλό». Η προσευχή είναι το επίκεντρο της ζωής του Αγιορείτη μοναχού, η λύτρωση και η σωτηρία του.

Ανεξίτηλες παραμένουν οι εντυπώσεις οποιουδήποτε συμμετάσχει σε αγιορείτικη πανήγυρη. Πρέπει αμέσως να διευκρινιστεί, ότι πανήγυρη στον Άθω σημαίνει κατά κύριο λόγο παράταση της λατρείας. Ο εσπερινός, η λιτή κ.λπ. κρατούν πολλές ώρες, γίνεται διακοπή, ξεκουράζονται για λίγο και ο όρθρος με τη λειτουργία και τα υπόλοιπα διαρκούν ως το πρωί ή και το μεσημέρι! Σε μερικά μοναστήρια (π.χ. μονή Διονυσίου), η διακοπή γίνεται μεταξύ άρθρου και λειτουργίας.

Πέραν από τον ησυχαστικό του χαρακτήρα, το Αγιον Όρος υπήρξε πάντοτε κονίστρα της ορθόδοξης αγιογραφικής τέχνης. Στο Πρωτάτο, τα καθολικά και τα παρεκκλήσια του, αντιπροσωπεύονται η μακεδονική, η κρητική σχολή, ακόμη κι εκείνη της βορειοδυτικής Ελλάδας. Ο Πανσέληνος, ο Θεοφάνης, ο Ζορίζεις, ο Ευφρόσυνος, ο Φράγγος Κατελάνος κ.ά. έχουν αφήσει στον Άθω αριστουργήματα της τέχνης τους. Θαυμάσια ξυλόγλυπτα, έργα της ασημοχρυσοχοΐας, της κεντητικής, ιστορημένα χειρόγραφα με σπουδαίες μικρογραφίες κι ακόμη παλαίτυπα, σπάνιες εκδόσεις, βυζαντινά χειρόγραφα κι έγγραφα, βενετσιάνικα, οθωμανικά, σλαβικά κ.λπ., σφραγίδες, αντιμήνσια, χαρακτικά, χαλκογραφίες, συνθέτουν τους θησαυρούς κάθε μονής, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται ιερά λείψανα μεγάλων αγίων της Ορθοδοξίας, αλλά και κειμήλια, όπως η Τίμια Ζώνη της Παναγίας στη μονή Βατοπεδίου, τα Δώρα των Μάγων στη μονή Αγίου Παύλου, ο σάκος κ. ά. αντικείμενα του Νικηφόρου Φωκά στη Μεγίστη Λαύρα, θαυματουργές εικόνες, όπως την Παναγία το Άξιον εστίν στο Πρωτάτο, την Κουκουζέλισσα στη Μεγίστη Λαύρα, την Πυροβοληθείσα και την Ελαιοβρύτισσα Παναγιά στη μονή Βατοπεδίου, την Πορταΐτισσα στη μονή Ιβήρων, του Ακάθιστου στη μονή Διονυσίου, τη Γλυκοφιλούσα στη μονή Φιλόθεου κ.λπ.

Αλλά και αντικείμενα λαϊκής τέχνης και παράδοσης, πρακτικής μετεωρολογίας και ιατρικής, φαρμακευτικής κ. ά σώζονται στα αγιορείτικα μοναστήρια και τις σκήτες κι ακόμη, στις βιβλιοθήκες τους, χειρόγραφα με κείμενα αρχαίων συγγραφέων και γεωγράφων, συγγράμματα βοτανικής και πάρα πολλά μουσικά. Τα Διακονήματα μέσα στη μονή είτε έχουν εκκλησιαστικό χαρακτήρα (ιερομόναχος, τυπικάρης, διαβαστής, προσμονάριος κ.λπ.) είτε πρακτικό (τσαγκάρης, ράπτης, μάγειρος, ζυμωτής, δοχειάρης, οικονόμος, βορδονάρης, καϊκτσής, αρσανάρης, πορτάρης, αρχοντάρης κ.ά.). Οι κελλιώτες, που προσπορίζονται τα προς το ζην από το εργόχειρό τους, βρίσκονται πάντα μέσα στο θρησκευτικό κλίμα του Αγίου Όρους. Ασχολούνται με την ξυλογλυπτική, ιεροραπτική, φτιάχνουν σκούφους, ντορβάδες, θυμίαμα, ασχολούνται με τη βιβλιοδετική, την κηροπλαστική, τη μελισσοκομία, παλαιότερα με τη φωτογραφία και με την εκτύπωση χαλκογραφιών (σταμπαδόροι), με την μπακαλική, τα κομπολογάκι (καταστήματα με αγιορείτικα είδη κ.λπ.), αλλά και με την κηπουρική: καλλιέργεια λαχανικών, φρουτόδεντρων, χορταρικών, φασολιών, κολοκυθιών, ντοματών κ.λπ. Όταν λειτουργούσε στις Καρυές (κάθε Σάββατο) υπαίθρια εβδομαδιαία αγορά, καθώς και στην ετήσια εμποροπανήγυρη του Δεκαπενταύγουστου, πήγαιναν κι εξέθεταν εκεί για πώληση τα προϊόντα ή τα εργόχειρά τους.

Ι. Μ. Χατζηφώτης
Οι θησαυροί του Αγίου Όρους
Ιστορία - Μνημεία - Κειμήλια
Απογευματινή

from ανεμουριον https://ift.tt/2QyOyNF
via IFTTT