Δομίνικος Θεοτοκόπουλος (1531-1614) : Ο Λαοκόων και οι γιοι του (1608;). Μουσαμάς: 1,42 x 1,93 μ. Ο πίνακας χρονολογείται συνήθως μεταξύ 1610 - 1614, αλλά εκτελέσθηκε, πιθανότατα, γύρω στα 1608. | ΕΘΝΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΤΕΧΝΩΝ Ουάσιγκτον.
Είναι το μοναδικό «αρχαίο» θέμα σ’ ολόκληρο το έργο του μεγάλου ζωγράφου, εμπνευσμένο βέβαια από το περίφημο μαρμάρινο σύμπλεγμα, που προκάλεσε ιδιαίτερο ενθουσιασμό σ’ όλους τους καλλιτέχνες της εποχής και που ο Γκρέκο είχε ασφαλώς την ευκαιρία να το δη στη Ρώμη. Η αναλογία σταματά ωστοσο στην έκλογή του θέματος, αφού η ερμηνεία του είναι έντονα αντικλασική και αντιηρωική. Τα γυμνα σώματα, χλωμά και πολύ επιμήκη, που υψώνονται στο πρώτο έπίπεδο δε μετέχουν σε καμιά δράση. Περιορίζονται να δημιουργούν έναν κυμαινόμενο ρυθμό με φωτεινές ζώνες που επαναλαμβάνεται, πιο πάνω, από τα σύννεφα τής θύελλας. Κάτω από τις μολυβένιες λάμψεις του απειλητικού ουρανού απλώνεται μια επιβλητική άποψη του Τολέδου. Στον συγκεχυμένο συμβολισμό του πίνακα, η άποψη αυτή παριστάνει την άρχαία Τροία, και κατακεί τρέχει το άλογο, προς την κατεύθυνση τής Πουέρτα Βιζάγκρα, που εύκολα αναγνωρίζεται. Το τοπίο αναλύθηκε αρκετά από την άποψη τής ιστορικής πραγματικότητας χωρίς να κατανοηθή η πραγματική «αλήθεια»· και όμως, σ’ αυτό το μεταμορφωμένο όραμα, το εξαιρετικά υποβλητικό (όπως στο «Τολέδο» του Μητροπολιτικού Μουσείου τής Ν. Υόρκης) βρίσκομε το ιστορικό περιβάλλον τής πολιτείας πολύ καλύτερα παρόσο σέ μιάν ακριβή τοπιογραφική περιγραφή. Το έργο αυτό επαναλαμβάνει, πράγματι, κάποια γνωστά μοτίβα : Ο Λαοκόων έχει τη στάση τής «Αυγής» του Μιχαήλ Αγγέλου και το πρόσωπο του «Πέντρο» του Εσκοριάλ· η πλαγιασμένη πόζα ενός από τους γιους θυμίζει, με μια μεγαλύτερη τόλμη, την προοπτική απόδοση του σκλάβου του Τιντορέττο στο «Θαύμα του Αγίου Μάρκου», ενώ ο Απόλλων (ή ΑΙνείας), που αντικρίζεται από τα νώτα, ξαναβρίσκεται στο «Μαρτύριο του Αγίου Μαυρίκιου» (Εσκοριάλ, 1584). Υπάρχουν όμως δευτερεύουσες πλευρές στο έργο, που σα να τυλίγωνται μέσα στην απίστευτη χαρακτηριστική «σιωπή» των πινάκων τής γεροντικής ηλικίας του καλλιτέχνη. Το φως, χωρίς πηγή, αναβρύζει απρόβλεπτα ή υποχωρεί ξαφνικά, σαν μια φωτεινή πνοή ανέμου, και γίνεται έτσι αληθινά εσωτερική δημιουργία, αίσθηση πνευματική. Ο άυλος χαρακτήρας τονίζεται από την αισθητή απουσία κάθε νόμου συνθέσεως, αναλογιών, βάρους, προοπτικής, κι αυτή η στάση γίνεται σύστημα για τον Γκρέκο, στα τελευταία του χρόνια. Απόδειξη, οι ελικοειδείς και γεωμετρικές κινήσεις τών φιδιών, που δεν έχουν σχέση με τη σύνθεση. Ο πίνακας αυτός, με τη θαυμαστή ψυχρότητα, είναι ο πιο ασύμμετρος, ο πιο ανοργάνωτος, ο πιο «παράλογος» που θα μπορούσε κανείς να φαντασθή. (Licia Ragghianti Collobi)
from ανεμουριον https://ift.tt/2srzGXR
via IFTTT