Αριστερά: Κρίση και διάσπαση

Η χρονική απομάκρυνση από το κλίμα των πρώτων μετεμφυλιακών χρόνων και η σταδιακή όσο και δύσκολη εξομάλυνση της πολιτικής ζωής του τόπου, άσκησε, όπως είναι φυσικό, καταλυτικές επιδράσεις στο εσωτερικό των πολιτικών δυνάμεων. Η επτάχρονη απριλιανή δικτατορία ενέτεινε τις ζυμώσεις, από τις οποίες αναδύθηκαν νέες δυνάμεις και τάσεις που, μετά την πτώση της χούντας, διαμόρφωσαν το μεταπολιτευτικό πολιτικό σκηνικό. Η κρίση που υπέβοσκε στους κόλπους της κομμουνιστικής Αριστεράς, ήδη πριν από το τέλος του εμφυλίου, εντάθηκε μετά την επικράτηση του απριλιανού πραξικοπήματος και κορυφώθηκε τον Φεβρουάριο του 1968, με τη διάσπαση του εκτός νόμου ΚΚΕ. Με τη λήξη του εμφυλίου, το ΚΚΕ μπήκε σε μια περίοδο ανασύνταξης υπό εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες.
Ιωάννης Πασαλίδης (1885 - 15 Μαρτίου 1968)
Οι οργανώσεις του στην Ελλάδα είχαν ουσιαστικά διαλυθεί και δεκάδες χιλιάδες στελέχη και μέλη του είχαν πλήρως εξουδετερωθεί και, στη συντριπτική πλειονότητα τους, βρίσκονταν υπό καθεστώς φυλάκισης, εκτόπισης ή στενής αστυνομικής παρακολούθησης. Την ίδια ώρα, η υπό τον Νίκο Ζαχαριάδη αυτοεξόριστη σε χώρες του ανατολικού συνασπισμού κομματική ηγεσία, υπερασπιζόμενη την ορθότητα των πολιτικών της επιλογών, είχε επιδοθεί σε μια προσπάθεια να εντάξει σε νέες οργανωτικές δομές τους δεκάδες χιλιάδες πολιτικούς πρόσφυγες και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για επαναδραστηριοποίηση του κόμματος στην Ελλάδα. Οι μέθοδοι της στη διττή αυτή προσπάθεια προκάλεσαν μεγάλη πολιτική-ιδεολογική σύγχυση και ισχυρές εσωκομματικές αντιδράσεις, δεδομένων και των αδυναμιών της ηγεσίας να αντιληφθεί και να εγκλιματισθεί στη νέα πολιτική πραγματικότητα στη μετεμφυλιακή Ελλάδα. Η σύγχυση επιτάθηκε μετά την ίδρυση της ΕΔΑ, το 1951, η οποία βρισκόταν μεν υπό την επιρροή του εκτός νόμου ΚΚΕ, δεν αποτελούσε όμως, όπως απέδειξαν οι εξελίξεις, και ενεργούμενο της τότε κομματικής ηγεσίας σε πολιτικό και οργανωτικό επίπεδο. Πιο απλά, με τη συγκρότηση αυτού του νόμιμου σχήματος της εαμογενούς Αριστεράς, το ΚΚΕ κατόρθωσε μεν να προσπελάσει στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις, παράλληλα όμως δημιούργησε και τους όρους για την αυτοαναίρεσή του σε μεγάλη μερίδα στελεχών και οπαδών, που, ασχέτως της όποιας συναισθηματικής πρόσδεσης τους σε αυτό, εγκλιματίστηκαν στη νέα πραγματικότητα της νομιμότητας και χαλάρωσαν τις σχέσεις τους με τον εκτός Ελλάδας ηγετικό μηχανισμό του κόμματος.
Ηλίας Ηλιού (Μύρινα Λήμνου, 1904 - Αθήνα, 1985)
Οι διαφορετικές αντιλήψεις για την ιδεολογική ταυτότητα, αλλά και την οργανωτική δόμηση του κόμματος, εμφανίστηκαν μετά την 6η Ολομέλεια του 1956, η οποία καταδίκασε οριστικά την παλαιά σταλινική ηγεσία του Ν. Ζαχαριάδη και τις μεθόδους της. Κατά τα χρόνια που ακολούθησαν, αναπτύχθηκε έντονος προβληματισμός για το ρόλο του ΚΚ στη νέα ελληνική πραγματικότητα, με δεδομένη την αναγκαστική παραμονή της ηγεσίας του εκτός Ελλάδος, και κυρίως για τις σχέσεις του με την ΕΔΑ, τη νόμιμη κοινοβουλευτική έκφραση της εαμογενούς Αριστεράς. Η απήχηση της ΕΔΑ, όπως καταγράφηκε στο αποτέλεσμα των εκλογών του 1958, που την ανέδειξαν σε αξιωματική αντιπολίτευση, δεν ήταν μόνο μια ισχυρή ένεση αισιοδοξίας: το αποτέλεσμα εκείνο άνοιξε τους «ασκούς του Αιόλου» στους κόλπους της ελληνικής κομμουνιστικής Αριστεράς, καθώς ενθάρρυνε να εκφραστούν οι απόψεις που ζητούσαν να τεθεί επί τάπητος το ζήτημα των σχέσεων ΚΚΕ-ΕΔΑ, και άρχισε να κερδίζει έδαφος η ιδέα για ουσιαστικό πολιτικό παροπλισμό του ΚΚΕ και ανάδειξη της ΕΔΑ σε φορέα της ελληνικής μαρξιστικής Αριστεράς και αυτονομημένο κέντρο πολιτικών αποφάσεων. Μετά το 8ο Συνέδριο του ΚΚΕ, τον Αύγουστο του 1961, οι τάσεις εκείνες πήραν σαφέστερη μορφή, με κύριους εκφραστές τους τον πρόεδρο της ΕΔΑ, Γιάννη Πασαλίδη, τον Ηλία Ηλιού και τον Σταύρο Ηλιόπουλο, τις απόψεις των οποίων ασπάστηκαν, στη συνέχεια, επιφανή στελέχη της εντός («κλιμάκιο εσωτερικού») και εκτός Ελλάδας ηγεσίας του ΚΚΕ. Το 1964 οι διενέξεις άρχισαν να παίρνουν τη μορφή ανοιχτής ρήξης, και τον επόμενο χρόνο, στην 8η Ολομέλεια του ΚΚΕ, έγινε σαφής η αδυναμία γεφύρωσης των διαφορών. Η μία πλευρά, με εκφραστές τον γενικό γραμματέα του ΚΚΕ, Κώστα Κολιγιάννη, και τον φυλακισμένο στην Ελλάδα Χαρίλαο Φλωράκη, υποστήριξε την «ιδεολογική καθαρότητα» του κόμματος -με κεντρικό αίτημα τη νομιμοποίηση του- και τη λειτουργία ξεχωριστών από την ΕΔΑ οργανώσεων του στην Ελλάδα. Η άλλη πλευρά επέμεινε στη διάλυση των οργανώσεων του ΚΚΕ στην Ελλάδα, αφήνοντας ωστόσο περιθώρια για κάποια ενδιάμεση συμβιβαστική λύση. Η 10η Ολομέλεια (Δεκέμβριος 1966-Ιανουάριος 1967), έλαβε συμβιβαστικές και, όπως αποδείχθηκε, ατελέσφορες αποφάσεις, κυρίως τη μεταφορά του καθοδηγητικού κέντρου στην Ελλάδα, αλλά και την ανασύνταξη των οργανώσεων του ΚΚΕ. Με την εγκαθίδρυση της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967, οι διενέξεις πέρασαν στο περιθώριο μόνο για λίγο: σύντομα άρχισε ένας μαραθώνιος αλληλοκατηγοριών και απόδοσης ευθυνών για την έλλειψη προετοιμασίας των οργανωμένων δυνάμεων της ελληνικής Αριστεράς εν όψει του κινδύνου συνταγματικής εκτροπής και του συνακόλουθου απόλυτου αιφνιδιασμού και των χιλιάδων συλλήψεων. Η ηγετική πτέρυγα επέρριπτε τις ευθύνες στα στελέχη του «κλιμακίου εσωτερικού» και στην ηγεσία της ΕΔΑ ότι είχαν αναγάγει σε πανάκεια τη «νομιμότητα» και τον «κοινοβουλευτισμό». Η άλλη πλευρά αναζήτησε τις ευθύνες στην εκτός Ελλάδας ηγεσία ότι ήταν αποσπασμένη από την ελληνική πραγματικότητα και δέσμια των γενικότερων επιλογών του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος.
Σταύρος Ηλιόπουλος (1904 - 1982)
Η «συναινετική», λόγω δικτατορίας, 11η Ολομέλεια, τον Ιούνιο του 1967, απλώς ανέβαλε την πλήρη ρήξη. Η οριστική σύγκρουση μπήκε στην τελική ευθεία τον Ιανουάριο του 1968, με την κατά πλειοψηφία (4-3) απόφαση του επταμελούς Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ να προχωρήσει στη σύγκληση της 12ης Ευρείας Ολομέλειας, από την οποία ήταν αποκλεισμένα, λόγω φυλάκισης, εκτόπισης ή παρανομίας, μέλη της Κ.Ε. ευρισκόμενα στην Ελλάδα. Καταγγέλθηκε τότε η κομματική ηγεσία ότι, με αυτή τη ρύθμιση, επεδίωκε να επιβάλει αθέμιτα τις απόψεις της. Παρ' όλα αυτά, οι διαφωνούντες συμμετείχαν στην ολομέλεια, αν και δηλώνοντας ότι αμφισβητούν την εγκυρότητα της. Η 12η Ολομέλεια συνήλθε στη Βουδαπέστη τον Φεβρουάριο του 1968, και έληξε με την επικράτηση της «ηγετικής» πτέρυγας υπό τον Κ. Κολιγιάννη και την καταδίκη και καθαίρεση της «αντιηγετικής» πτέρυγας Παρτσαλίδη-Δημητρίου-Ζωγράφου. Οι καθαιρεθέντες αντέδρασαν ανοιχτά, καταλαμβάνοντας τον κομματικό ραδιοσταθμό «Φωνή της Αλήθειας» στο Βουκουρέστι, στις 17 Φεβρουαρίου 1968, και εκπέμποντας μια εξαιρετικά βίαιη ανακοίνωση κατά της αντίπαλης πτέρυγας. Η πράξη εκείνη επισφράγισε τη διάσπαση του ΚΚΕ, η οποία αιφνιδίασε δυσάρεστα τα χιλιάδες μέλη και οπαδούς της εαμογενούς Αριστεράς, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, που δεν είχαν υποπτευθεί ως τότε το βάθος του χάσματος. Κατά τους μήνες που ακολούθησαν, οι δύο πλευρές αποδύθηκαν σε αγώνα δρόμου για τον προσεταιρισμό των κομματικών οργανώσεων, τόσο στους χώρους των μεταναστών και των πολιτικών προσφύγων όσο και στους πολιτικούς κρατούμενους στην Ελλάδα.
Κώστας Κολιγιάννης (1909 - 5 Σεπτεμβρίου 1979)
Η αμοιβαία πολεμική οξύνθηκε στο έπακρο τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου, όταν η «αντιηγετική» ομάδα, που πολύ σύντομα θα συγκροτούσε το ΚΚΕ εσωτερικού, με πρόταγμα την «ανανέωση» και φιλελευθεροποίηση του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, κατήγγειλε ανοιχτά τη σοβιετική στρατιωτική επέμβαση στην Τσεχοσλοβακία και την κατάπνιξη της «Ανοιξης της Πράγας», και ήλθε σε ευθεία αντιπαράθεση με την ΕΣΣΔ, εισπράττοντας κατηγορίες για «αντισοβιετισμό» και «αντικομμουνισμό». Μετά τη μεταπολίτευση του 1974, τα δυο κομμουνιστικά κόμματα εμφανίστηκαν -το καθένα από την πλευρά του- ως αποκλειστικοί φορείς της «κομματικής νομιμότητας» και αναζήτησαν την αποδοχή του κόσμου της Αριστεράς, το μεν ένα υπό τη σημαία της μαρξιστικής καθαρότητας (καταγγελλόμενο για «δογματισμό»), το δε άλλο υπό τη σημαία της κομμουνιστικής ανανέωσης (καταγγελλόμενο για «αναθεωρητισμό»). Πιο επιτυχημένη, από άποψη οργανωτικότητας και συσπείρωσης οπαδών, αποδείχτηκε η προσπάθεια του ΚΚΕ, ενώ, αντίθετα, το ΚΚΕ εσωτερικού εξασφάλισε σαφώς μικρότερη αποδοχή.

ΟΘΩΝΑΣ ΤΣΟΥΝΑΚΟΣ Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ 1965-1970 ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΑΘΗΝΑ 12 ΔΕΚ 1999


from ανεμουριον https://ift.tt/33AQ8mL
via IFTTT

Δημοσίευση σχολίου

To kaliterilamia.gr σέβεται το δικαίωμα όλων των χρηστών να εκφράζουν ελεύθερα την άποψή τους ωστόσο διατηρεί το δικαίωμα, να μην δημοσιεύει συκοφαντικά και υβριστικά σχόλια. Έτσι όποια σχόλια, περιέχουν ακατάλληλα προς το κοινό χαρακτηριστικά θα αποσύρονται από τον ιστότοπο.

Νεότερη Παλαιότερη