της Ε. ΚΑΡΠΟΔΙΝΗ-ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ
«Τα κάστρα εξασκούν μυστηριώδη / γοητεία στην ψυχή του ανθρώπου. / Οταν μέσα από τον κάμπο ορθώνεται / ξάφνου στο βάθος του ορίζοντα / ένα απότομο βουνό και στην κορυφή / του ξεχωρίζεις μιαν κορόνα / από μισογκρεμισμένα μουράγια και / πύργους και πολεμίστρες, / η ψυχή σου τινάζεται κι αντρειεύει... / Το κάστρο μας θυμίζει το οχυρό / αυτό σημείο που δε θα θέλαμε να / παραδώσουμε, το στερνό καταφύγιο / της συνείδησης, της αξιοπρέπειας / και της αντρείας...». [Ν. Καζαντζάκης «Ταξιδεύοντας, Ο Μοριάς».]
Η ΜΑΝΗ ανήκει σ' εκείνους τους τόπους, που στο πέρασμα των χρόνων διαμόρφωσαν μια ξεχωριστή πολιτιστική ταυτότητα, που αποτυπώθηκε σε όλες τις μορφές του παραδοσιακού πολιτισμού. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η αρχιτεκτονική της κληρονομιά. Ανάμεσα στα μνημεία της και τα κάστρα. Τα περισσότερα κάστρα στη Μάνη κτίστηκαν κυρίως την περίοδο που οι Φράγκοι κατείχαν την περιοχή (1249-1262).
Οικοδομήθηκαν είτε σε θέσεις που ήταν ήδη οχυρωμένες κατά την αρχαιότητα ή κατά τη βυζαντινή εποχή είτε σε νέες θέσεις που τους εξασφάλιζαν τον έλεγχο και την κυριαρχία στον τόπο.
Τότε κτίστηκε ή σύμφωνα με ορισμένους μελετητές επισκευάσθηκε το κάστρο στο Τηγάνι και ανεγέρθηκαν τα φρούρια του Πασσαβά, της Μεγάλης Μαΐνης και της Γιστέρνας (Beaufort). Σήμερα από αυτά καλύτερα διατηρημένο είναι το φρούριο του Πασσαβά.
ΟΧΥΡΩΜΕΝΗ ΑΚΡΟΠΟΛΗ
Βρίσκεται σε ένα στενό πέρασμα, στα νοτιοδυτικά του Γυθείου, στο δρόμο που οδηγεί στην Αρεόπολη, πάνω σε έναν απότομο και ψηλό λόφο, που προβάλλει απόκρημνος και επιβλητικός από την πλευρά του δρόμου. Χάρη στην εξαιρετική του θέση μπορούσε να ελέγχει την ανατολική είσοδο της Μάνης. Στη θέση του μεσαιωνικού κάστρου υπήρχε η οχυρωμένη ακρόπολη Λας, τμήμα της οποίας χρησιμοποιήθηκε στην οχύρωση του κάστρου, που πήρε το όνομα του πιθανότατα από την πολεμική κραυγή «passe avant». Αν και δόθηκε ως φέουδο στον Γάλλο Jean de Nully, δεν έμεινε για πολύ στα χέρια των Φράγκων. Το 1262 πέρασε στους Έλληνες που το κράτησαν μέχρι το 1480, οπότε καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Από το 1685 κατείχετο από τους Βενετούς μέχρι το 1715, οπότε το ξαναπήραν οι Τούρκοι. Στα 1780 το κατέλαβαν για λίγο οι Μανιάτες. Το κάστρο κατείχε μια μεγάλη έκταση (16 στρέμματα περίπου), περιβαλλόταν με τείχος, ιδιαίτερα ενισχυμένο στις πλευρές, που δεν προστατεύονταν από τον απότομο βράχο. Στρογγυλοί πύργοι υπήρχαν στις γωνίες, από τους οποίους καλύτερα διατηρείται εκείνος της βορειοδυτικής πλευράς μαζί με τον περίβολο. Όπως και άλλα κάστρα της Πελοποννήσου συνδέθηκε με τη ρομαντική ιστορία της «Ωριάς», που αντιστάθηκε στο πάρσιμο του κάστρου, το οποίο τελικά καταλήφθηκε με προδοσία.
ΠΟΡΤΟ ΚΑΓΙΟ
Λείψανα κάστρου, που μοιάζει σε ορισμένα σημεία με αυτό του Πασσαβά, διατηρούνται στο Πόρτο Κάγιο, στη νοτιοανατολική άκρη της Λακωνικής Χερσονήσου, λίγο πριν από το ακρωτήριο Ταίναρο, σε ένα ασφαλές λιμάνι, που στην αρχαιότητα ονομαζόταν Ψαμαθούς. Για τη σημερινή του ονομασία υπάρχουν διάφορες ερμηνείες. Το κάστρο χτίστηκε μάλλον από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο με σκοπό μαζί με του Πασαβά να ελέγχει την ανατολική Μάνη και τις ακτές από τις πειρατικές επιδρομές. Το Πόρτο Κάγιο ταυτίστηκε και με το κάστρο της Μεγάλης Μαΐνης, που επίσης έχτισε ο Βιλλεαρδουίνος και του οποίου η θέση δεν προσδιορίζεται με ακρίβεια στο Χρονικό του Μορέως. Ασφαλέστερη τοποθεσία του κάστρου της Μεγάλης Μαΐνης θεωρείται στο ακρωτήριο Τηγάνι.
ΖΑΡΝΑΤΑ
Στη βορειοδυτική Μάνη στην περιοχή του μεσσηνιακού κάμπου βρίσκεται το κάστρο της Ζαρνάτας. Στα θεμέλια του κάστρου σώζονται πολυγωνικά οικοδομικά λείψανα, γεγονός που οδήγησε πολλούς μελετητές να ταυτίσουν την περιοχή με την αρχαία Γερηνία, μία από τις βορειότερες πόλεις του Κοινού των Ελευθερολακώνων. Ο περιηγητής του 2ου αι. μ.Χ., Παυσανίας, αναφέρει πως στη Γερηνία είχε μεγαλώσει ο Νέστορας και πως εκεί υπήρχε ιερό και τάφος του Μαχάονα, γιου του Ασκληπιού. Η ιστορία του κάστρου είναι δύσκολο να διερευνηθεί. Αβέβαιο παραμένει αν υπήρχε τη βυζαντινή εποχή ή αν χτίστηκε από τους Φράγκους. Σε πηγές του 17ου αιώνα αναφέρεται σαν τούρκικο. Συμπεριλαμβάνεται στα κάστρα που ιδρύθηκαν από τον μεγάλο βεζύρη Αχμέτ Κιοπουρλί για να ελέγξει τους Μανιάτες. Το κάστρο της Ζαρνάτας. Βρίσκεται στη βορειοδυτική Μάνη. Είναι θεμελιωμένο πάνω σε αρχαία πολυγωνικά τείχη, που σε ορισμένα σημεία σώζονται σε ικανό ύψος.
Ο μεγάλος, τριώροφος πύργος του κάστρου της Ζαρνάτας, ύψους 15 μέτρων.
Πρόκειται για ένα μικρό φρούριο με κομψές διαστάσεις, που καταλάμβανε την κορυφή ενός κωνικού λόφου, που δεσπόζει στην πεδιάδα του Κάμπου της Μεσσηνίας. Η μοναδική απρόσβλητη πλευρά του είναι η βορειοανατολική. Σήμερα μεγάλο τμήμα του τείχους έχει καταπέσει και στο εσωτερικό δεν διατηρείται καμιά κατασκευή. Στο ψηλότερο μόνο σημείο του λόφου σώζεται ένας μεγάλος τετράγωνος τριώροφος πύργος, ύψους 15 μ. περίπου, με αψιδωτά παράθυρα και επάλξεις στη στέγη. Αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα μανιάτικου πύργου, από αυτούς που αφθονούν στην περιοχή της Μέσα Μάνης. Δίπλα του βρίσκεται μια ερειπωμένη σήμερα διώροφη οικία, κατοικία των καπεταναίων της περιοχής. Το κάστρο ήταν σε χρήση και μετά την Ελληνική Επανάσταση, όπως φαίνεται από διάφορες προσθήκες που έγιναν, ανάμεσα στις οποίες περιλαμβάνεται μια εκκλησία και ένας ερειπωμένος σήμερα ανεμόμυλος. Χρησιμοποιήθηκε επίσης ως οχυρό στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου από τους κατοίκους των γειτονικών χωριών και έκτοτε αφέθηκε στη μοίρα του.
ΚΕΛΕΦΑ
Στα νοτιοανατολικά του χωριού Οίτυλο, σε μια θέση σημαντική για όποιον ήθελε να ελέγχει την περιοχή της Μάνης, υψώνεται το κάστρο της Κελεφάς. Το κάστρο, μαζί με το αντίστοιχο του φρούριο του Πασσαβά, στη νοτιοανατολική είσοδο της Μάνης, εξασφάλιζε τον έλεγχο ολόκληρης της χερσονήσου. Η στρατηγική σημασία και των δύο είχε ήδη αναγνωρισθεί από την εποχή του Ομήρου, όπου και αναφέρεται «οι τε Λά αν είχον, ηδ' Οίτυλον αμφενέμοντο».
Η ίδρυση του κάστρου αποδίδεται στους Τούρκους, στη διάρκεια του 17ου αιώνα, με σκοπό να ολοκληρώσουν την κυριαρχία τους στην περιοχή της Μέσα Μάνης. Πρόκειται για ένα συνοριακό φρούριο, που οικοδομήθηκε με απόφαση του Αχμέτ Κιοπουρλί και μπορούσε να εξασφαλίζει την υπεράσπιση του σημαντικού για το εμπόριο λιμανιού του Οιτύλου. Οι πληροφορίες για την ιστορία του είναι λιγοστές. Στα 1685 το κάστρο πολιορκήθηκε από τον Μοροζίνι, που πέτυχε και την κατάληψη του, επειδή εξυπηρετούσε τα εμπορικά συμφέροντα των Βενετών κυρίως λόγω του Οιτύλου, που βρισκόταν πάνω στους ναυτικούς και εμπορικούς δρόμους... Παρέμεινε στους Βενετούς μέχρι το 1715, οπότε και καταλήφθηκε από τους Τούρκους.
To κάστρο της Κελεφάς. Οι δύο διατηρημένοι πύργοι της νοτιοανατολικής πλευράς με τμήμα του τείχους. Το κάστρο υψώνεται στα νοτιοανατολικά του χωριού Οίτυλο σε μια θέση σημαντική για όποιον ήθελε να ελέγχει την περιοχή της Μάνης.
Το κάστρο της Κελεφάς καταλαμβάνει μια έκταση 13 στρεμμάτων περίπου. Ο εξωτερικός περίβολος, με τετράγωνο σχήμα ενισχυόταν με τέσσερις γωνιακούς στρογγυλούς πύργους, από τους οποίους διατηρούνται καλύτερα οι δύο της νότιας πλευράς. Στο εσωτερικό δεν σώζονται παρά άμορφα ερείπια. Παρά την ισχυρή θέση στην οποία ήταν χτισμένο και τη μεγάλη έκταση που καταλάμβανε, είχε απλό σχέδιο και ευτελή τοιχοδομία. Στο μέσον περίπου των δύο μακρών πλευρών υπήρχαν δύο είσοδοι, μια κύρια και μια δευτερεύουσα, τις οποίες προστάτευαν αντίστοιχα πύργοι. Σήμερα στη θέση τους υπάρχουν στο τείχος δύο μεγάλα ανοίγματα.
Το 1701 ο Francesco Grimani πρότεινε την ενίσχυση του τείχους ώστε να μπορεί να αντέξει σε περίπτωση πολιορκίας. Η πρόταση του δεν υλοποιήθηκε και το κάστρο υπέκυψε το 1715 στους Τούρκους. Έκτοτε αφέθηκε στη μοίρα του και σιγά σιγά ερειπώθηκε. Στους μύθους της περιοχής συνδέθηκε με την περιπετειώδη ζωή του Λυμπεράκη Γερακάρη, πειρατή, που διορίστηκε ηγεμόνας της Μάνης (1667-1670) και εκδικήθηκε σκληρά τους εχθρούς του μέσα στο κάστρο.
Σήμερα φαντάζει γυμνό και άδειο. Μόνο την ώρα του μεσημεριού, όταν οι οφθαλμαπάτες και οι ψευδαισθήσεις προβάλλουν κάτω από τον καυτό ήλιο της Μάνης, μοιάζει λίγο να ζωντανεύει, για να χαθεί γρήγορα στη σιωπή του.
Ανυπότακτη Μάνη 7 Ημέρες Η Καθημερινή Αθήνα 1995
Ανυπότακτη Μάνη 7 Ημέρες Η Καθημερινή Αθήνα 1995
from ανεμουριον https://ift.tt/2x8qslB
via IFTTT