ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Π. ΛΕΚΚΟΣ | Στην ορεινή περιοχή των Χασίων, 30 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Καλαμπάκας και υψόμετρο 700 μ. βρίσκεται η Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου, κοντά στο χωριό Σταγιάδες. Αν και δεν υπάρχουν αδιαμφισβήτητα στοιχεία για τους κτίτορες και το έτος ανιδρύσεώς της, φαίνεται ότι η Μονή είναι κτίσμα των αρχών του 11ου αιώνος. Λόγοι που συνηγορούν για την ορθότητα της απόψεως αυτής είναι: Έγγραφο της Μονής (έτους 1800) προς το οικουμενικό πατριαρχείο αναφέρει ότι «το ιερόν τούτο μοναστήριον τεθεμελίωται... κατά το σωτήριον έτος 1004» και η γνώμη του καθηγητού Νικ. Βέη, ότι η Σταγιάδων πρέπει να είναι αρχαιότερη των Μονών των Μετεώρων. Για τους κτίτορες τίποτε δεν είναι βέβαιο, ενώ λιγοστά είναι και τα ιστορικά στοιχεία για τους περασμένους αιώνες της Μονής.
Γνώρισε περιόδους ακμής και δόξης, με πολλούς μοναχούς και μεγάλη περιουσία. Δοκιμάσθηκε παράλληλα αρκετές φορές από επιδρομές των Τούρκων κατακτητών. Πάντοτε στάθηκε το επίκεντρο των πνευματικών αγωνισμάτων, της φιλανθρωπίας, της προστασίας και καλλιέργειας των γραμμάτων, το καταφύγιο των κατατρεγμένων. Από την τεράστια περιουσία του (μόνο το δάσος Ρίγκλοβο στην περιφέρεια Καλαμπάκας ήταν εκτάσεως 12.000 στρεμμάτων), το μεγαλύτερο μέρος απαλλοτριώθηκε ή παραχωρήθηκε σε ακτήμονες των Σταγιάδων και του Κακοπ-λευρίου και από την εναπομείνασα μικρή περιουσία διατέθηκε το απαιτούμενο ποσό, το 1960, για την ανέγερση, δίπλα στο επισκοπείο Τρικάλων, ευρύχωρης αίθουσας, της Σταγιαδείου, προς εξυπηρέτηση του πνευματικού έργου της μητροπόλεως (διαλέξεις, ιερατικές συνάξεις, εορταστικές εκδηλώσεις, εκθέσεις, κατηχητικά στοιχεία κ.λπ.).
Η μετατροπή από ανδρικό σε γυναικείο έγινε το 1968 επί μητροπολίτου Τρίκκης και Σταγών Διονυσίου Χαραλάμπους με την εγκατάσταση αδελφότητος υπό την ηγούμενη Θεονύμφη Κανταρτζή. Χάρη στο μόχθο των αδελφών και τη συμπαράσταση της μητροπόλεως καθώς και των περιχωριτών και των επισκεπτών, σύντομα η Μονή άρχισε να αλλάζει όψη. Ανακαινίσθηκαν όσα κτίριά της βρίσκονταν σε καλή κατάσταση, ανοικοδομήθηκαν εκ βάθρων ερειπωμένες πτέρυγες, καλλωπίσθηκαν οι αυλές και το προαύλιο, έγιναν απαραίτητες εργασίες στο καθολικό. 0 ναός είναι βυζαντινού ρυθμού με τρούλλο εξάπλευρο και έχει εξωνάρθηκα και νάρθηκα. 0 αρχικός σταυρεπίστεγος ναός είναι κατά πολύ αρχαιότερος του νάρθηκος που κτίσθηκε επί ημερών του επισκόπου Σταγών Παρθενίου (1764-1784) και αγιογραφήθηκε το 1780 διά χειρός Μιχαήλ από τους Χιονάδες. Οι τοιχογραφίες αυτές διατηρούνται σε αρκετά καλή κατάσταση και παρουσιάζουν ενδιαφέρον, όπως και το ξυλόγλυπτο τέμπλο του κυρίως ναού. Κατά τη γνώμη των ειδικών, κάτω από τις σημερινές υπάρχει δεύτερο στρώμα παλαιότερων τοιχογραφιών. Ο εξωνάρθηκας προστέθηκε το 1906 και επιστέφεται από πέτρινο καμπαναριό.
Από τον πλούτο των κειμηλίων που είχαν αποθησαυρισθεί στο διάβα των αιώνων ελάχιστα διέφυγαν τη λεηλασία από ξένα στρατεύματα, ή τη μανία των κατά καιρούς πυρπολήσεων. Όπως μαρτυρεί έγγραφο του 1917 που έστειλε το ηγουμενοσυμβούλιο στην ιερά μητρόπολη «μαροκινοί στρατιώτες (που υπηρετούσαν τότε στο γαλλικό στρατό) αφήρεσαν από το Μοναστήρι πολλά αντικείμενα μεγάλης αξίας», ενώ στη διάρκεια του εμφυλίου λείψανα και κειμήλια εστάλησαν για διαφύλαξη στη Μονή Βαρλαάμ Μετεώρων. Σήμερα εκτίθενται για προσκύνηση τίμια λείψανα των Αγίων: Τρύφωνος, Μηνά, Σέργιου, Χαραλάμπους, Κηρύκου, Παρασκευής, Ανδρέου, Σώζοντος και Φωκά. Μεταξύ των κειμηλίων της συγκαταλέγονται: Ένα ασημένιο ποτήριο του 18ου αιώνος (1783), ένας ξυλόγλυπτος σταυρός αγιασμού με ασημένιο περίβλημα και βάση, αληθινό έργο τέχνης και ένα ιερό ευαγγέλιο με επάργυρη επένδυση του 1783. Ακόμη τρεις φορητές εικόνες μεγάλης αξίας [ευαγγελισμού της Θεοτόκου (1743), Δεήσεως, Μεγ. Αθανασίου]. Η εφέστιος και θαυματουργός εικόνα της Παναγίας χάθηκε το 1917 όταν αφαιρέθηκε από μαροκινούς-γάλλους στρατιώτες.
Στη Βιβλιοθήκη της Μονής υπάρχουν περί τα 800 βιβλία πνευματικού περιεχομένου, «εκδόσεις των τελευταίων ετών» και ορισμένα των δύο προηγούμενων αιώνων (λειτουργικά, συναξάρια, λόγοι πατέρων, κυριακοδρόμια, φιλοκαλία, πηδάλιο κ.ά.). Το 1904 στη μονή φιλοξενήθηκε ο Π. Μελάς με τα παλικάρια του, καθ' οδόν προς τη Μακεδονία.
Οι μοναχές επιδίδονται και στο εργόχειρο (κεντήματα, μικροτεχνία, πυρογραφία, κατασκευή θυμιάματος, καθαρού κεριού). Στην έκθεση που υπάρχει σε ειδικό χώρο ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευθεί έργα των χειρών τους. Λειτουργεί ξενώνας για τους προσκυνητές.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Π. ΛΕΚΚΟΣ
ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ
1995
from ανεμουριον https://ift.tt/2PMn8np
via IFTTT