Κύπρος: Ανοχύρωτη πολιτεία

Η σισύφεια προσπάθεια του Μακαρίου να εξασφαλίσει έναν αποτελεσματικό στρατιωτικό εξοπλισμό της νεοπαγούς Κυπριακής Δημοκρατίας άρχισε αμέσως μετά τα «ματωμένα Χριστούγεννα» του 1963, που έφεραν στην ημερήσια διάταξη το ενδεχόμενο δυναμικής παρέμβασης της Τουρκίας.

Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΚΑΙ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ, ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ, ΣΤΙΣ 6 ΜΑΪΟΥ 1965, ΣΕ ΦΑΣΗ ΝΕΑΣ ΕΝΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ. ΣΤΟ ΜΕΣΟΝ, Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ, ΕΚ ΝΕΟΥ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΚΕΝΤΡΟΥ (ΦΩΤ.: GRECA FOTO PRESS).

Πέραν της ανάγκης θωράκισης της αμυντικής ικανότητας της νήσου, σε πείσμα των ασφυκτικών περιορισμών των Συνθηκών της Ζυρίχης και του Λονδίνου, η προσπάθεια αυτή του Αρχιεπισκόπου υπαγορεύθηκε από ευρύτερες πολιτικές στοχεύσεις. Στο διπλωματικό πεδίο, ο Μακάριος προσέβλεπε σε σύσφιγξη των σχέσεων του με την ΕΣΣΔ και γενικά με τον ανατολικό συνασπισμό, ώστε να επιτύχει κάποια περιθώρια ελευθερίας απέναντι στο δύσπιστο ή και εχθρικά διακείμενο NATO. Στο εσωτερικό πολιτικό παιχνίδι της ελληνοκυπριακής κοινότητας, αφετέρου, ήλπιζε να ενισχυθεί έναντι της γριβικής αντιπολίτευσης, η οποία, υποστηριζόμενη και από ισχυρούς κύκλους των Αθηνών, επεδίωκε την υπονόμευση της αδέσμευτης πολιτικής του, με κύριο μοχλό την Εθνική Φρουρά. Προφανώς, η συγκρότηση μιας ισχυρής και αποτελεσματικά εξοπλισμένης Πολιτοφυλακής, υπό τον πολιτικό έλεγχο του ιδίου, θα έλυνε τα χέρια του Μακαρίου, αναγορεύοντας τον σε κυρίαρχο της κυπριακής πολιτικής ζωής. Οι προσπάθειες του Μακαρίου επιταχύνθηκαν το καυτό καλοκαίρι του 1964, όταν οι τουρκικοί βομβαρδισμοί στην Τυλληρία αποκάλυψαν την τραγική ανεπάρκεια της κυπριακής αεράμυνας. Έχοντας ήδη προχωρήσει σε τολμηρά πολιτικά ανοίγματα προς το Κρεμλίνο, ο Μακάριος έστειλε τον υπουργό Εξωτερικών της Κύπρου, Σπύρο Κυπριανού, στη Μόσχα, προκειμένου να εξασφαλίσει σοβιετικής κατασκευής πυραύλους εδάφους-αέρος, που θα του επέτρεπαν να αντιτάξει μια αποτελεσματική αντίσταση σε πιθανές τουρκικές επιδρομές. Όμως, παρά την άκρα μυστικότητα, οι κινήσεις του Μακαρίου έγιναν γνωστές στην Αθήνα, προκαλώντας ισχυρές αντιδράσεις στους κόλπους της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Αλλά οι επίμονες προσπάθειες του Πέτρου Γαρουφαλιά, υπουργού Άμυνας της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου και έμπιστου του Θρόνου και του αμερικανικού παράγοντα, να αποτρέψει τον Μακάριο από αυτή την κίνηση, απέβησαν άκαρπες. Στις 30 Σεπτεμβρίου, ο Κυπριανού συμφωνεί με τους Σοβιετικούς για την χορήγηση των πυραύλων και δρομολογείται η διαδικασία για την παράδοση τους στη νόμιμη κυβέρνηση της Λευκωσίας. Τα πρώτα φορτία των ρωσικών πυραύλων (για την ακρίβεια, επρόκειτο για τις βάσεις τους, καθώς οι εκρηκτικοί κώνοι επρόκειτο να έλθουν σε δεύτερο χρόνο) φθάνουν, υπό συνθήκες άκρας μυστικότητας, στην Κύπρο μέσω Αλεξάνδρειας, στις 11 Ιανουαρίου 1965. Κατά μυστηριώδη τρόπο, η είδηση «διαρρέει» όχι στον τουρκικό ή τον αμερικανικό Τύπο, όπως θα μπορούσε να υποθέσει κανείς, αλλά σε... αθηναϊκές εφημερίδες, προκαλώντας, όπως ήταν φυσικό, διεθνή σάλο. Σε χρόνο μηδέν, ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Αθήνα Χ. Λαμπουίς πραγματοποιεί έντονο διάβημα στον Γ. Παπανδρέου, ενώ ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Ρόμπερτ Μακναμάρα διαμηνύει στον Γαρουφαλιά ότι οι Αμερικανοί δεν θα ανεχθούν μια δεύτερη Κούβα. Παράλληλα, εναντίον της εγκατάστασης των πυραύλων τάσσεται, με επιστολή του στον Μακάριο, και ο στρατηγός Γρίβας, επικαλούμενος τεχνικούς και πολιτικούς λόγους, αν και είναι ηλίου φαεινότερον ότι μόνο οι δεύτεροι παίζουν αποφασιστικό ρόλο στη στάση του. Υπό το βάρος των συνδυασμένων πιέσεων που δέχεται από Αθήνα, Λονδίνο και Ουάσιγκτον, ο Μακάριος τελικά θα αναγκασθεί να υποχωρήσει. Οι ρωσικοί πύραυλοι δεν θα εγκατασταθούν ποτέ στην Κύπρο, καθώς ο Αρχιεπίσκοπος θα τους παραδώσει στην Αίγυπτο του προέδρου Νάσερ, έναντι οικονομικών ανταλλαγμάτων. Ενάμιση χρόνο αργότερα, ένα παρόμοιο σενάριο διαδραματίζεται και πάλι στο τρικυμιώδες πολιτικό σκηνικό της Κύπρου. Αυτή τη φορά, ο Μακάριος στρέφεται προς την Πράγα. Στα τέλη Νοεμβρίου του 1966, φορτία τσεχοσλοβάκικων όπλων ξεφορτώνονται στο λιμάνι της Λεμεσού και παραλαμβάνονται από ανθρώπους του Κυπρίου προέδρου. Ωστόσο, ο παρακρατικός μηχανισμός του Γρίβα ανακαλύπτει τη μυστική συναλλαγή και ενημερώνει τον στρατηγό, ο οποίος, με τη σειρά του, ειδοποιεί την Αθήνα και τον ξένο παράγοντα. Δημιουργείται σκάνδαλο διεθνών διαστάσεων, παρά την απέλπιδα προσπάθεια του Μακαρίου να δικαιολογήσει τις κινήσεις του επικαλούμενος την ανάγκη ενίσχυσης της κυπριακής αστυνομίας. Τελικά, ύστερα από απαίτηση της Τουρκίας, επικουρούμενης για ακόμα μία φορά από τους Αμερικανούς, τα τσεχοσλοβάκικα όπλα παραδίδονται στους «κυανόκρανους» του ΟΗΕ, αφήνοντας τον Μακάριο γυμνό στρατιωτικά, με μόνη θωράκιση την πολιτική υποστήριξη της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ελληνοκυπρίων. Με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση προς τον πλήρη, ουσιαστικά, στρατιωτικό αφοπλισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας. Από την πρώτη στιγμή, το δικτατορικό καθεστώς των Αθηνών ενέγραψε στην ημερήσια διάταξη την προοπτική ανατροπής του Μακάριου από τους γριβικούς. Ήδη την 1η Ιουλίου, οι υπό καθεστώς στυγνής λογοκρισίας εκδιδόμενες αθηναϊκές εφημερίδες φιλοξενούν σε περίοπτη θέση σχόλιο «αρμοδίων κύκλων» του αθηναϊκού καθεστώτος: «Οταν αρχίζουν εθνικοί αγώνες αποφασιστικής σημασίας, αι πρώται προσπάθειαι στρέφονται προς την εκκαθάρισιν του εσωτερικού μετώπου [...] Εις την περίπτωσιν της Κύπρου, τα ανθενωτικά αυτά στοιχεία δεν είναι μόνον οι κομμουνισταί και οι συνοδοιπόροι. Είναι και οι ψευδοενωτικοί, οι υποκριταί, οι καιροσκόποι και οι συμφεροντολόγοι [...] Όλοι αυτοί είναι αρνηταί και λιποτάκται του αγώνος, διότι η πολιτική των οδηγεί εις τον ενταφιασμόν της Ενώσεως. Δυστυχώς, μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται και πρόσωπα κατέχοντα ανώτατας θέσεις εις την Πολιτείαν και επηρρεάζοντα την ηγεσίαν του κυπριακού λαού. Πρέπει λοιπόν, εις τας παραμονάς αποφασιστικών εξελίξεων, τα πρόσωπα αυτά να απομονωθούν και να εξαναγκασθούν όπως εγκαταλείψουν τα αξιώματα των και την ανεύθυνον πολιτικήν των».

ΑΘΗΝΑ, 16 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1970. Ο ΚΥΠΡΙΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΕΝ ΜΕΣΩ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ. ΕΧΕΙ ΕΙΔΟΠΟΙΗΘΕΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΥΣ ΟΤΙ ΕΧΕΙ ΟΡΓΑΝΩΘΕΙ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑΣ ΤΟΥ ΜΟΛΙΣ ΕΠΙΣΤΡΕΨΕΙ ΣΤΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑ. ΔΥΟ ΜΕΡΕΣ ΑΡΓΟΤΕΡΑ ΕΙΧΕ ΠΟΛΥΩΡΕΣ ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ ΣΤΗ ΡΩΜΗ ΜΕ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ (ΦΩΤ.: Κ. Γ. ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ).

Ενώ στο παρασκήνιο η χούντα των συνταγματαρχών απεργάζεται σχέδια ανατροπής και δολοφονίας του Μακαρίου, στο διπλωματικό προσκήνιο εγκαινιάζει μια πολιτική ελληνοτουρκικού διαλόγου, ευελπιστώντας σε μια λύση του Κυπριακού στη διχοτομική λογική του σχεδίου Ατσεσον. Στο πλαίσιο αυτό, οργανώνει, μετά φανών και λαμπάδων, στις 9 Σεπτεμβρίου του 1967, συνάντηση των πρωθυπουργών της Ελλάδας και της Τουρκίας, Κωνσταντίνου Κόλλια και Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, στα σύνορα των δύο χωρών, στον Έβρο. Φυσικά, τις διαπραγματεύσεις με τον Ντεμιρέλ χειρίζεται όχι ο διακοσμητικά «πρωθυπουργεύων» Κόλλιας, αλλά ο ισχυρός άνδρας της χούντας, συνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος. Αναφορικά με το πραγματικό περιεχόμενο των συνομιλιών, αποκαλυπτική είναι η μυστική έκθεση της υπηρεσίας πληροφοριών και αναλύσεων του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, που θα συνταχθεί δύο μήνες αργότερα: «Αυτό που δε θα μάθει ποτέ ίσως η ελληνική κοινή γνώμη», γράφει ο συντάκτης της έκθεσης, «είναι η προσφορά της χούντας να διχοτομήσει την Κύπρο και να τη μοιραστεί με την Τουρκία, αφού ανατρέψει τον Μακάριο μέσω του Γρίβα και επεκτείνει το καθεστώς της και στη νήσο».

ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΡΚΩΜΟΣΙΑ, ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΖΩΙΤΑΚΗ, ΣΤΙΣ 18 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1967, ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΠΙΠΙΝΕΛΗ ΩΣ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ. ΟΡΚΙΣΤΗΚΑΝ ΕΠΙΣΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΙ, ΟΙ ΑΔ. ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΣ (ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ), Π. ΤΟΤΟΜΗΣ (ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ) ΚΑΙ ΠΑΝ. ΤΖΕΒΕΛΕΚΟΣ (ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΤΑΞΗΣ) (ΦΩΤ.: Κ. Γ. ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ).

Την εκτίμηση αυτή επιβεβαίωσε και ο τότε πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ελλάδα, σε συνέντευξη που παραχώρησε στον δημοσιογράφο Αλέξη Παπαχελά το 1995. Όπως προκύπτει από αυτά τα στοιχεία, ο Παπαδόπουλος πρόσφερε στον Ντεμιρέλ τη βάση της Δεκέλειας, μεγάλο μέρος της κυπριακής γης και ειδικά προνόμια στους τουρκοκυπριακούς θυλάκους της ελληνικής ζώνης, προκειμένου να πετύχει μια κατ' επίφασιν «Ένωση», που, όπως υπολόγιζε, θα εμφανιζόταν ως θρίαμβος της «εθνοσωτήριου επαναστάσεως». Ωστόσο ο Ντεμιρέλ, δύσπιστος για τις προθέσεις αλλά και για τη δυνατότητα των στρατιωτικών να επιβάλουν μια τέτοια λύση, δεν δεσμεύθηκε για τίποτα και η πολυδιαφημισμένη συνάντηση του Έβρου κατέληξε σε αποτυχία. Η Κύπρος κλήθηκε για πρώτη φορά να πληρώσει βαρύ τίμημα για τους τυχοδιωκτισμούς των στρατιωτικών τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου, όταν δημιουργείται και πάλι πολεμική ατμόσφαιρα στο νησί, ύστερα από αιφνιδιαστική επίθεση του Γρίβα στο υπό τουρκοκυπριακό έλεγχο χωριό των Αγίων Θεοδώρων. Οι εχθροπραξίες γενικεύονται στην περιοχή της Κοφίνου, με τη συμμετοχή δυνάμεων πεζικού, πυροβολικού και τεθωρακισμένων, και με την τουρκική Εθνοσυνέλευση να εξουσιοδοτεί την κυβέρνηση να προχωρήσει σε εισβολή. Αυτή τη φορά, η διεθνής συγκυρία ήταν εξαιρετικά δυσμενής για την ελληνική και την ελληνοκυπριακή πλευρά. Όχι μόνο γιατί η Σοβιετική Ένωση δεν είχε κανένα λόγο να επέμβει υπέρ ενός καθεστώτος που έχει κάνει την κομμουνιστοφαγία επίσημη ιδεολογία και πρακτική του. Αλλά και γιατί, με πρόσφατο τον αραβοϊσραηλινό «Πόλεμο των Έξι Ημερών», η γεωστρατηγική σημασία της Τουρκίας πρόβαλλε ενισχυμένη όσο ποτέ στα μάτια του ΝΑΤΟϊκού παράγοντα. Σ' αυτό το φόντο, ο ειδικός απεσταλμένος του προέδρου Τζόνσον, Σάιρους Βανς, που έφτασε εσπευσμένα στην Αθήνα στις 23 Νοεμβρίου, δεν μετέφερε στις αποσκευές του παρά μόνο πιέσεις και εκβιασμούς. Έντρομη η χούντα, συμπεριφέρθηκε σαν τον μαθητευόμενο μάγο του μεσαιωνικού παραμυθιού, που αδυνατεί να ελέγξει τα κακά πνεύματα που τόσο αστόχαστα απελευθέρωσε. Έτσι, οι στρατιωτικοί ανέθεσαν το υπουργείο Εξωτερικών στον έμπειρο πολιτικό Π. Πιπινέλη, ελπίζοντας ότι θα κατάφερνε να βγάλει, όπως όπως, τα κάστανα από τη φωτιά. Ωστόσο, το αντίτιμο υπήρξε βαρύτατο: Προκειμένου να αποφύγει μια τουρκική εισβολή στα επόμενα εικοσιτετράωρα -κάτι που θα ήταν μοιραίο, με δεδομένη την αποδιοργάνωση του στρατού και την κατάρρευση του εσωτερικού μετώπου που έχει επιφέρει η χούντα- ο Πιπινέλης υποχώρησε κατά κράτος στις αμερικανικές πιέσεις και δέχθηκε να αποσύρει η Ελλάδα από την Κύπρο τη μεραρχία που με τόσο κόπο είχε καταφέρει να εγκαταστήσει ο Γ. Παπανδρέου. Η αντίστροφη μέτρηση για τον «Αττίλα» είχε ήδη αρχίσει. «Ανοχύρωτη Πολιτεία» πλέον η Κύπρος εγκαταλείφθηκε να σηκώσει μόνη της το σταυρό του μαρτυρίου, ενώ η συγκρότηση της ακροδεξιάς, συνωμοτικής, τρομοκρατικής οργάνωσης «Εθνικόν Μέτωπον», τον Μάρτιο του 1969, από τα ενεργούμενα της χούντας, και η πρώτη απόπειρα δολοφονίας του Μακαρίου με εκρηκτικά, στον περίβολο του προεδρικού Μεγάρου, στις 27 Οκτωβρίου 1969, έριξαν βαριές σκιές στο ήδη ζοφερό πολιτικό σκηνικό της Κυπριακής Δημοκρατίας.

ΠΕΤΡΟΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ | Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΝ 20Ο ΑΙΩΝΑ 1965-1970 | ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ | ΑΘΗΝΑ | 12 ΔΕΚ 1999

Ο/Η NF άφησε ένα σχόλιο: Αυτα που γραφει το αρθρο ειναι τερατωδη ψευδη, και ειναι λαθος του ιστολογιου να αναπαραγει τα παραμυθια ενος στρατευμενου και μεροληπτικου αριστεριστη δημοσιογραφου. Το 1974 οι ΗΠΑ υποστηριξαν τους Τουρκους, και τους βοηθησαν να νικησουν. Αυτο ειναι το βρωμικο μυστικο του φακελλου της Κυπρου. Οταν ομως το 1964-1966 οι Αμερικανοι μας προσεφεραν στο πιατο την Ενωση, την τορπιλισε ο Μακαριος και οι ανθενωτικοι. Οι ατρανταχτες αποδειξεις για αυτο βρισκονται στο εξοχο βιβλιο του Αντη Ροδιτη «Κουραγιο Πηνελοπη» Ο συγγραφεας του αρθρου πονηροτατα αποφευγει να παραθεσει το ακριβες αμερικανικο εγγραφο κατα το οποιο οι συνταγματαρχες δηθεν δεχθηκαν τη διχοτομηση. Οπως δεν παραθετει το ακριβες κειμενο της συνεντευξης του Παπαχελα. Ο Μακαριος στην πραγματικοτητα υπονομευσε με καθε τροπο την αμυνα της Κυπρου. Ενθαρρυνε τη φυγοστρατια με χαριστικους νομους, και αρνηθηκε να διαθεσει επαρκη κονδυλια για την Εθνοφρουρα.  Ο Μακαριος δεν ειχε καμμια δημοκρατικη νομιμοποιηση. Ουδεποτε κερδισε τιμιες εκλογες μετα το 1959, εγκαθιδρυσε ημιδικτατορικο καθεστως και εξαπελυσε τρομερους διωγμους κατα της Αντιπολιτευσης και των Ενωτικων. Το ιστολογιο αυτο εχει δημοσιευσει ορισμενα εξαιρετικα κειμενα για την Νεωτερη Ελληνικη Ιστορια, οπως αυτα του Φοιβου Γρηγοριαδη για τη Μικρα Ασια. Επισης ειναι εξαιρετικες οι «ρετρό» φωτογραφιες. Συνιστω επομενως λιγο μεγαλυτερη προσοχη στην επιλογη ορισμενων κειμενων. 18/07/2014

from ανεμουριον https://ift.tt/33sVoZL
via IFTTT