Τα ελληνορωμαϊκά νομίσματα

του ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ Π. ΤΖΑΜΑΛΗ

Η παράδοση που θέλει τον Λυκούργο να καταργεί τα νομίσματα και να υποχρεώνει τους συμπατριώτες του να χρησιμοποιούν στις συναλλαγές τους βαρειά κομμάτια σιδήρου δεν τεκμηριώνεται ιστορικά. Φαίνεται πως απλώς αποτελεί την ανάμνηση της παλαιοτέρας χρήσεως σιδερένιων οβελών σε ολόκληρη την Πελοπόννησο, αρκετοί από τους οποίους βρέθηκαν στις ανασκαφές του Άργους. Εξ άλλου η κυριαρχία της αχρήματης Σπάρτης καθυστέρησε, κατά τρεις σχεδόν αιώνες, την κοπή νομίσματος από τις πόλεις της νότιας Πελοποννήσου. Ενώ από τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. οι ελληνικές πόλεις-κράτη, από τη Μικρά Ασία μέχρι την Ιταλία και από τον Εύξεινο Πόντο μέχρι την Κρήτη συναγωνίζονται στην κοπή νομίσματος, μόνο μετά την ήττα της Σπάρτης στη μάχη των Λεύκτρων (371 π.Χ.) εμφανίζονται μεσσηνιακά νομίσματα.

Η κοσμογονία που έφεραν οι κατακτήσεις του Αλεξάνδρου, άφησε ανεπηρέαστη τη Λακεδαίμονα που σιγά-σιγά χάνει τη δύναμή της και την παλιά της αίγλη. Οι κάτοικοί της, όμως, εξακολουθούν να αποφεύγουν τις εμπορικές δραστηριότητες και έτσι δεν χρειάζονται νομίσματα. Μόνο στα χρόνια της βασιλείας του Αρέως Α’ (309-265 π.Χ.) κόβονται ελάχιστα αργυρά τετράδραχμα. Η κατάσταση δεν μεταβάλλεται στους επομένους πέντε αιώνες: η νομισματική παρουσία της Σπάρτης περιορίζεται σε σποραδικές κοπές μικρών αργυρών και χάλκινων νομισμάτων τα οποία απλώς καλύπτουν τις επιτόπιες μικροσυναλλαγές. Καμιά άλλη λακωνική πόλη δεν φαίνεται να έκοψε νομίσματα.

Έως τη Συρία

Την εποχή του αυτοκράτορα Σεπτιμίου Σεβήρου (193-211 μ.Χ.) και του γιου του του Καρακάλλα (211-217 μ.Χ.) σημειώνεται μια πραγματική έκρηξη στην κοπή χάλκινων νομισμάτων από τις ελληνικές πόλεις της Ευρώπης και της Ασίας. Για να γίνει καλύτερα αντιληπτό το πράγμα, πρέπει να αναφερθεί πως στα 24 χρόνια της σεβηριανής νομισματοκοπίας παρήχθη το 20% του συνόλου των ελληνικών αυτοκρατορικών κοπών, οι οποίες άρχισαν με τον Αύγουστο (27 π.Χ. -14 μ.Χ.) και σταμάτησαν με τον Διοκλητιανό (284-305 μ.Χ.).
Χάλκινο νόμισμα Σεπτιμίου Σεβήρου. Στην πίσω όψη του διακρίνεται η επιγραφή ΓΎΘΕ-ΑΤΩΝ και Ηρακλής με λεοντή και ρόπαλο (Συλλογή Τραπέζης Πίστεως). 
Το Γύθειο κατά τον 18ον αιώνα. 

Είναι χαρακτηριστικό πως στην Πελοπόννησο κόβουν νομίσματα, αυτή την εποχή, 40 πόλεις από τις οποίες οι 21 δεν είχαν ποτέ στο παρελθόν δικό τους νόμισμα, ούτε ξαναέκοψαν ποτέ. Ανάμεσα σ’ αυτές, εκτός από την Σπάρτη και οι πόλεις Ασωπός και Βοιαί, στη χερσόνησο του Μαλέα, Γύθειο και Λας, στη σημερινή Μάνη.

Το περίεργο είναι πως αυτά ανευρίσκονται στη Συρία και άλλες μεσανατολικές χώρες σε μεγαλύτερους αριθμούς απ’ ό,τι στην ίδια την Πελοπόννησο. Η εξήγηση του μυστηρίου θα πρέπει να βρίσκεται στην στρατολόγηση Πελοποννησίων μισθοφόρων για τις εκστρατείες του Σεβήρου και του Καρακάλλα εναντίον των Πάρθων.

Πορτρέτα

Στους εμπροσθοτύπους αυτών των νομισμάτων βρίσκονται τα πορτραίτα, τα ονόματα και οι τίτλοι 5 μελών της αυτοκρατορικής οικογένειας: ο Σεπτίμιος Σεβήρος, η σύζυγός του Ιουλία Δόμνα, οι γιοι του Μάρκος Αυρήλιος Αντωνίνος (που πέρασε στην ιστορία ως Καρακάλλας, από τη συνήθειά του να φοράει ένα χιτώνα με κουκούλα που ονομαζόταν «καρακάλλα») και Γέτας καθώς και η σύζυγος του Καρακάλλα, Φούλβια Πλαυτίλλα. Οι οπισθότυποί τους παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς απεικονίζουν ναούς, ιερά και αγάλματα της κάθε πόλεως, δίνοντας στους σύγχρονους ερευνητές μια ιδέα για κτίρια και έργα τέχνης που έχουν οριστικά χαθεί. Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως υπάρχει ειδική μελέτη που συνδέει τις παραστάσεις αυτών των νομισμάτων με την περιήγηση του Παυσανία.

Οι Γυθεάτες έκοψαν νομίσματα με τα πορτραίτα του Σεπτιμίου Σεβήρου, της Ιουλίας Δόμνας, του Καρακάλλα και του Γέτα. Έχουν δε καταμετρηθεί 21 οπισθότυποι, ενώ σε άλλες μικρές πόλεις κυμαίνονται από 7 μέχρι 11. Ανάμεσα σε αυτούς βρίσκουμε παραστάσεις Απόλλωνος (Κιθαρωδού και Καρνείου), Ηρακλέους και Ασκληπιού. Και, βέβαια, ο Παυσανίας, που περιηγήθηκε την Ελλάδα 30 χρόνια πριν από την κοπή των νομισμάτων, αναφέρει (Γ 21,7) πως στην αγορά του Γυθείου υπήρχαν αγάλματα του Απόλλωνος και του Ηρακλέους καθώς και μικρός ναός του Ασκληπιού.

Ο Λας, που βρισκόταν λίγο νοτιότερα του Γυθείου ίσως στο σημερινό Βαθύ, έκοψε νομίσματα με τον Καρακάλλα και την Πλαυτίλλα. Ανάμεσα στους 8 οπισθοτύπους της ξεχωρίζει ο Ασκληπιός του οποίου ο Παυσανίας (Γ 24, 6) είδε δύο ναούς στα περίχωρα της πόλεως.
Ανυπότακτη Μάνη 7 Ημέρες Η Καθημερινή Αθήνα 1995


from ανεμουριον https://ift.tt/3cRCMWP
via IFTTT

Δημοσίευση σχολίου

To kaliterilamia.gr σέβεται το δικαίωμα όλων των χρηστών να εκφράζουν ελεύθερα την άποψή τους ωστόσο διατηρεί το δικαίωμα, να μην δημοσιεύει συκοφαντικά και υβριστικά σχόλια. Έτσι όποια σχόλια, περιέχουν ακατάλληλα προς το κοινό χαρακτηριστικά θα αποσύρονται από τον ιστότοπο.

Νεότερη Παλαιότερη