Η ΣΧΕΣΗ ανάμεσα στο δημιουργό και το έργο του ήταν πάντα μια σχέση ερεθιστική. Αυτή η διαλεκτική ανάμεσα στην «προσωπικότητα» και το «δημιούργημα» μπορεί να είναι διαφωτιστική και, όπως στην περίπτωση του Κώστα Μπαλάφα, ακόμα και αποκαλυπτική. Ο Μπαλάφας ανήκει στη γενιά των πατεράδων μας, αυτών που υπήρξαν μάρτυρες, υπέφεραν και υπέμειναν - όπως οι βουβοί χαρακτήρες της φωτογραφικής του σκηνής - κοινωνικές, πολιτικές και προσωπικές τραγωδίες που η ιστορία κληροδοτεί μόνο σε λίγες γενιές. Η γενιά αυτή υπήρξε το τελευταίο όχημα των παλαιών εκείνων παραδόσεων και αξιών που άρχισαν να ξεθωριάζουν με την έλευση της αστικοποίησης. Αν ακούσουμε ή διαβάσουμε προσεκτικά τον Μπαλάφα, μπορούμε να διακρίνουμε αξίες, ιδανικά και συναισθήματα που ξαναζωντανεύουν τον παραδοσιακό ελληνικό κόσμο και τον πολιτισμό του. Η συναισθηματικά φορτισμένη σκέψη του, αντιλαμβάνεται και απεικονίζει τόσο την ανθρώπινη φύση όσο και τον φυσικό κόσμο δια μέσου των ανθρωπομορφικών παραδόσεων των δημοτικών μας τραγουδιών. Ετσι, ο κόσμος υφίσταται μια μεταμόρφωση. Τα πάντα γύρω του, ακόμα και οι βουνοπλαγιές και οι πέτρες, διαποτίζονται με συνείδηση και δύναμη ζωής που τα καθιστούν συμμέτοχους του ηρωικού αγώνα του ανθρώπου. Αυτή η καζαντζακική πνευματική ενότητα του έμψυχου και του άψυχου, αυτός ο καθολικός δεσμός του φτωχού και του κοινού με το πεπρωμένο, βρίσκεται βαθιά ριζωμένα μέσα του. 
Ο Μπαλάφας διακρίνεται ως άνθρωπος για μια έμφυτη ειλικρίνεια και ευθύτητα, άλλοτε συνειδητή κι άλλοτε ασυνείδητη, που αποτελεί το απόσταγμα πανάρχαιων πολιτιστικών αξιών - το αγνό και ασυμβίβαστο ιδεώδες της συμπόνοιας και της ανθρωπιάς, την πίστη στην ευγένεια, την αίσθηση του καθήκοντος που μπορεί να φτάσει στον ηρωισμό σε περίπτωση ανάγκης. ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΣΤΑΣΗ
Υποστηρίζει και διακηρύσσει το ιδεώδες, αν και υπήρξε μάρτυρας της τραγωδίας του πραγματικού. Παρ’ όλο που έχει έρθει αντιμέτωπος με τη φρίκη του πολέμου, τον φοβερό φόρο αίματος, τις σφαγές και τα στυγερά εγκλήματα, το αδιάλλακτο, παθιασμένο μίσος, αυτός συνεχίζει να πιστεύει και να δίνει έμφαση στο ανθρωπιστικό βάθος των συναισθημάτων του. Τόση ήταν η δύναμη της συσσωρευμένης πολιτιστικής μας κληρονομιάς, της λιτής ζωής και της αυταπάρνησης, ώστε δεν έχασε την πίστη του στον ηρωισμό του αγώνα που εξευγενίζει τον άνθρωπο. Αυτή είναι η πνευματική στάση που προσωποποιεί ο Μπαλάφας.
Μετά απ’ αυτή τη σύντομη εκτίμηση της προσωπικότητάς του, ας δούμε πώς έχουν περάσει αυτές οι αξίες στον κόσμο που απεικονίζει στις φωτογραφίες του. Γιατί, αντίθετα απ’ ό,τι πιστεύει ο περισσότερος κόσμος, ο φωτογράφος που έχει ένα όραμα, δεν το καταγράφει απλώς, αλλά αναζητά και απομονώνει τα θραύσματα που θα δημιουργήσουν τον κόσμο εκείνο που ζει στο νου του. Ο Μπαλάφας κατέγραψε, χωρίς ρητορική προσποίηση αλλά με μια ειλικρινή ευθύτητα, την Αντίσταση στην Ηπειρο. Μας έχει κληροδοτήσει εύγλωττες εικόνες της, που σε πολλές περιπτώσεις υπερβαίνουν την ιστορικότητα εκείνου του αγώνα, για να μεταμορφωθούν σε διαχρονική φωτογραφική κληρονομιά. Αν όμως η Αντίσταση υπήρξε η μαθητεία του στη φωτογραφία, στάθηκε ταυτόχρονα και το σχολείο του στις κακουχίες. Από εκεί βγήκε έχοντας αποκτήσει μια απόλυτη και ειλικρινή ταύτιση με τη γη εκείνη και τους ανθρώπους της· τη γη που είδε να λεκιάζουν τα δάκρυα και το αίμα. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ
Στην ψυχρή, δυνατή καταγραφή της αγροτικής ζωής της μεταπολεμικής Ηπείρου, αναζήτησε, μέσα στις καθημερινές, κοινές πράξεις των φτωχών ανθρώπων, τις μαρτυρίες της ανθρώπινης κατάστασης. Πρόκειται για ένα κοινωνικό ντοκουμέντο, που αποκτά όμως ποιητικές διαστάσεις χάρη στον τρόπο που εκμεταλλεύεται την ατμόσφαιρα και την αίσθηση της πλαστικότητας. Οι άνθρωποί του έχουν το ήθος της δουλειάς - λιτοδίαιτοι, στωικοί, εύγλωττα βουβοί στις χειρονομίες, τις μορφές και τις εκφράσεις τους, σημαδεμένοι από τα κατάλοιπα του πολέμου, αντιστέκονται.
Ο αγώνας ενάντια στον εχθρό, εσωτερικό κι εξωτερικό, και ο καθημερινός αγώνας για επιβίωση, είναι ένα και το αυτό. Ο κύκλος της ζωής είναι ένας και είναι ολοκληρωμένος. Η καρδιά του, ο τόπος όπου διαφυλάσσονται οι αξίες των προηγούμενων γενεών, τα έθιμα, οι κοινωνικές συνθήκες της ζωής και οι ανθρώπινοι δεσμοί, είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από το όραμά του. Οι εικόνες των τυφλών παιδιών που διαβάζουν σε Μπράιγ, αλλά και της μάνας που πάνω στο βουνό μεταφέρει το παιδί της δεμένο στην πλάτη της, ενώ την ακολουθεί ένα γουρούνι, εξυψώνουν σε σύμβολο το σθένος ενάντια στην απελπισία. Μέσα από τη γενναιοδωρία της καρδιάς του, ο Μπαλάφας μας ενώνει και μας εξυψώνει, κατορθώνοντας να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα. ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΟΥ
ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΛΑΦΑΣ
7 ΗΜΕΡΕΣ
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
ΑΘΗΝΑ
from ανεμουριον https://ift.tt/3kGkBqF
via IFTTT