Στη σκιά του μυστηριώδους Όθρυ και στην καρδιά της αρχαίας Φθιώτιδας, άνθισε κάποτε μια πόλη που αποτέλεσε σημαντικό κρίκο στην αλυσίδα της ιστορίας της περιοχής: τα αρχαία Φάλαρα. Η ταύτισή τους με τη σημερινή Στυλίδα δεν είναι απλώς μια υπόθεση, αλλά ένα συμπέρασμα που ενισχύεται από αρχαιολογικά ευρήματα και γεωγραφικές ενδείξεις.
Μια πόλη με στρατηγική θέση
Τα Φάλαρα ήταν χτισμένα στις νότιες πλαγιές του Όθρυ, σε θέση που πρόσφερε φυσική προστασία και πρόσβαση στη θάλασσα, κάτι που εξηγεί γιατί λειτούργησαν ως επίνειο της Λαμίας. Από εκεί η πόλη εξυπηρετούσε τις εμπορικές και στρατιωτικές ανάγκες της ισχυρής γειτονικής πόλης, παίζοντας τον ρόλο του θαλάσσιου συνδέσμου.
Ίδρυση και καταστροφή
Η ίδρυση των Φαλάρων τοποθετείται στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. ή στις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ., αν και η παρουσία τους στην περιοχή ενισχύεται ήδη από παλαιότερες ενδείξεις. Ωστόσο, η πόλη γνώρισε βίαιη διακοπή της πορείας της εξαιτίας ισχυρού σεισμού το 427/6 π.Χ., ο οποίος την κατέστρεψε ολοσχερώς. Παρά τη συμφορά, τα Φάλαρα ανοικοδομήθηκαν και ξαναμπήκαν στον χάρτη της κλασικής Φθιώτιδας.
Ανασκαφές και τεκμήρια
Στη Στυλίδα έχουν έρθει στο φως οικοδομήματα του 4ου αιώνα π.Χ. δομημένα με βάση το «ιπποδάμειο σύστημα» – ένα ορθογωνικό πολεοδομικό σχέδιο, σήμα κατατεθέν των οργανωμένων πόλεων της εποχής. Τα ευρήματα αυτά, μαζί με τα τμήματα τειχών και οχυρώσεων που διατηρούνται ακόμα και σήμερα, επιβεβαιώνουν την οργανωμένη και καλά σχεδιασμένη μορφή της αρχαίας πόλης.
Ιδιαίτερης σημασίας είναι τα ίχνη οχύρωσης στην κορυφή του λόφου του Προφήτη Ηλία, στα βορειοανατολικά της Στυλίδας, και τα σωζόμενα τμήματα τείχους κοντά στις εκκλησίες της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Κυριακού. Αυτά τα κατάλοιπα πιστοποιούν τη στρατηγική και αμυντική σημασία της πόλης στον 4ο αιώνα π.Χ.
Μνήμη και συνέχεια
Τα αρχαία Φάλαρα δεν χάθηκαν στον χρόνο. Η ιστορική μνήμη διασώζεται τόσο μέσω των γραπτών πηγών όσο και μέσω της αρχαιολογικής σκαπάνης. Η σύνδεση των Φαλάρων με τη Στυλίδα δίνει στη σημερινή πόλη έναν ιστορικό βάθος που ξεπερνά τους αιώνες και ενισχύει τον ρόλο της ως πύλης της ανατολικής Φθιώτιδας προς το Αιγαίο.
Σήμερα, τα Φάλαρα –μέσα από τη μορφή της Στυλίδας– συνεχίζουν να ζουν, όχι μόνο στους χάρτες, αλλά και στην ιστορική συνείδηση όσων αναζητούν τις ρίζες του ελληνικού πολιτισμού στην καρδιά της Στερεάς Ελλάδας.